Dofinansowanie do okularów dla pracownika - kiedy można się o nie ubiegać?

Dofinansowanie do okularów dla pracownika i inne wytyczne w zakresie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy – analizujemy obowiązki pracodawcy, a także konsekwencje niedopełnienia wymogów. 

Odpowiednie dostosowanie warunków pracy w zakładzie pracy, jest jednym z obowiązków, które ciążą na pracodawcy. Podstawowym aktem prawnym, regulującym obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 

Przepis Konstytucji RP odsyła zatem do Kodeksu pracy, do zasady ogólnej, sformułowanej w art. 15 (obowiązku zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy), a także art. 207 §1 i 2, który szczegółowo reguluje obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa oraz higieny pracy. 

Obowiązany jest on chronić życie i zdrowie pracowników, poprzez stworzenie odpowiednich warunków pracy, w oparciu o obowiązujące osiągnięcia nauki oraz techniki (art. 207 §1 Kodeksu pracy). Pracodawca, w szczególności, jest zobowiązany do:

1. odpowiedniej organizacji pracy poprzez tworzenie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
2. zapewnienia przestrzegania na terenie zakładu pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, usuwania uchybień w tym zakresie, jak również kontroli wykonywanych poleceń,
3. reagowania na potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, doskonalenia środków z zakresu BHP do warunków pracy oraz ich odpowiednie dostosowanie,
4. zapewnienia rozwoju ścisłej polityki przeciwdziałania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, biorąc pod uwagę warunki i organizację pracy w zakładzie, stosunki społeczne, proces technologiczny oraz wpływ czynników zewnętrznych,
5. uwzględnienia ochrony zdrowia pracowników młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących, a także pracowników niepełnosprawnych w ramach działań profilaktycznych,
6. zapewnienia wykonywania nakazów, decyzji, zarządzeń, wystąpień i stanowisk wydanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy w zakładzie,
7. wykonywania zaleceń społecznego inspektora pracy – {art. 207 §2 pkt 1) – 7) Kodeksu pracy}.

Poza ogólnymi obowiązkami pracodawcy, w art. 237⁶ §1 Kodeksu pracy, zawarto ponadto obowiązek dostarczenia pracownikowi, nieodpłatnie, środki ochrony indywidualnej zabezpieczające go przez działaniem niebezpiecznym i szkodliwych dla zdrowia czynników, które występują w jego środowisku pracy, a także obowiązek poinformowania pracownika o tych czynnikach oraz o sposobie posługiwania się środkami ochrony indywidualnej.

Szczegółowe obowiązki pracodawcy w zakresie BHP

Kodeks pracy zawiera jednak na tyle ogólne przepisy, które wymagają bardziej szczegółowych regulacji. W konsekwencji, art. 237¹⁵ §1 Kodeksu pracy, przewiduje delegację ustawową do wydania przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej rozporządzenia w przedmiocie ogólnie obowiązujących przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących prac wykonywanych w różnych gałęziach pracy.

Na podstawie tego uprawnienia zostało wydane Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r., w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. 

Rozporządzenie to określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla stanowisk wyposażonych w monitory ekranowe, a także organizację pracy przy tych stanowiskach. Tym rozporządzeniem nałożono dalsze obowiązki na pracodawcę, który odpowiada za organizację pracy, zapewnienie odpowiednich warunków pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, a także zapewnienie odpowiedniego wyposażenia pracownika w sprzęt, odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej.

Obowiązek zapewnienia środków ochrony indywidualnej

Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, zawiera m.in. definicję pracownika, którym jest osoba zatrudnioną przez pracodawcę, w tym praktykant i stażysta, który użytkuje w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Przechodząc szczegółowo do zagadnienia wyposażenia takiego pracownika w okulary korekcyjne, należy przeanalizować art. 8 rozporządzenia, który w ust. 1 nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikom pracującym przy stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. 

Mowa jest tu w szczególności o badaniach wstępnych, okresowych i kontrolnych, a także innych z uwagi na zleconych przez lekarza, które to badania, a także przesłanki ich przeprowadzenia, procedurę wykonania badań, a także koszty i sposób postępowania z dokumentami z badania lekarskiego określa art. 229 Kodeksu pracy, a także szczegółowe przepisy rozporządzenia, wydanego na podstawie delegacji ustawowej. Z kolei art. 8 ust. 2 rozporządzenia, wskazuje obowiązek wyposażenia pracownika w okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, tj. badań wstępnych, okresowych lub kontrolnych, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego. 

Zatem pracodawca, w przypadku uzyskania zaświadczenia lekarskiego, które wskazuje na wymóg stosowania przez pracownika okularów lub szkieł kontaktowych w jego miejscu pracy, jest obowiązany zaopatrzyć pracownika w te środki ochrony indywidualnej. Przepis ten jest następstwem regulacji zawartych w Kodeksie pracy, a także Rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, które określają katalog obowiązków pracodawcy.

Sposób ubiegania się o zakup okularów czy szkieł kontaktowych

Niestety ustawodawca nie określił w żaden sposób kwoty przysługującej na zakupu okularów lub szkieł kontaktowych korygujących wzrok, jak również sposobu i reguł ich zakupu, częstotliwości ich dofinansowania przez pracodawcę czy ewentualnego zwrotu kosztów, w przypadku ich zakupu przez pracownika. Pozostawiono tu pełną swobodę wyboru zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi. 

Nie mniej istnieje możliwość uregulowania tychże kwestii w wewnątrzzakładowych aktach obowiązujących w danym zakładzie pracy, a także pozostawienie tej kwestii w gestii pracownika, który to po zakupie odpowiednich okularów, czy szkieł kontaktowych korygujących wzrok, przedłoży odpowiedni dokument zakupu wraz z wnioskiem o zwrot poniesionych kosztów. Możliwe jest również złożenie przez pracownika (wraz z zaświadczeniem lekarskich o wymogu posiadania okularów) wniosku o ich zakup. Brak odpowiednich postanowień zawartych w aktach wewnątrzzakładowych pracodawcy, czy brak wypracowanej procedury postępowania, w przypadku złożenia przez pracownika wniosku o dofinansowanie zakupu okularów, czy szkieł, nie wyłącza w żaden sposób obowiązku pracodawcy wyposażenia pracownika w środki ochrony indywidualnej, niezbędne do pracy. 

Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów BHP

Przepisy Kodeksu pracy, poza katalogiem obowiązków pracodawcy, zawierają także sankcje, za uchybienie przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Przepisy art. 220 §1 i 2 Kodeksu karnego przewidują karę pozbawienia wolności dla sprawcy, który będąc odpowiedzialnym za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Sprawca umyślny podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 (art. 220 §1 Kodeksu karnego), zaś sprawca nieumyślny podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku (art. 220 §2 Kodeksu karnego). Nie mniej należy tu wskazać na związek przyczynowo skutkowy pomiędzy niedopełnieniem obowiązku, a ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu, bądź utratą życia. 

Dofinansowanie do okularów dla pracownika - podsumowanie

Kwestie dofinansowania okularów korekcyjnych są ściśle określone przez ustawodawcę w drodze ustawy, jak i wydanym na jej podstawie rozporządzeniu. Pracodawca nie może w żaden sposób uchylić się od obowiązku zakupu okularów korekcyjnych, czy szkieł kontaktowych dla pracownika, użytkującego w czasie pracy monitor ekranowy, co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy, a który na podstawie przeprowadzonych badań lekarskich (wstępnych, okresowych lub kontrolnych) i wydanego zaświadczenia, musi mieć zapewnione środki ochrony indywidualnej.

Pomimo nałożonego obowiązku, pracodawca ma swobodę uregulowania tychże kwestii, czy to w wewnątrzzakładowych regulaminach, czy indywidualnie z pracownikiem. Ponadto zakup okularów, czy szkieł dla pracownika korzysta ze zwolnienia podatkowego, a także jest wyłączony z uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne. Interes pracodawcy jest zatem mocno ograniczony, jednak jest to ograniczenie uzasadnione zdrowiem pracownika, a także dostosowanie bezpieczeństwa i higieny pracy do jego stanowiska i warunków pracy.

Podstawy prawne

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.,
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r., Kodeks pracy,
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r., Kodeks karny,
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r., o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r., w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe,
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r., w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.