Zwrot używanych towarów – zmniejszenie VAT

Obecnie kupuje się coraz więcej towarów przez internet. W wielu przypadkach kupujący mają możliwość dokonania zwrotu towarów – zazwyczaj nieużywanych. W praktyce jednak zwrot używanych towarów występuje częściej. Podatnicy dokonujący dostawy zastanawiają się, jak w takich przypadkach prawidłowo rozliczyć podatek VAT. 

Podstawa opodatkowania

Ustawodawca w art. 29 ust. 1a ustawy o podatku od towarów i usług – dalej: ustawa o VAT – określił, co stanowi podstawę opodatkowania. Przepis ten określa, że podstawą opodatkowania co do zasady jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Ustawodawca określił także katalog elementów dodatkowych wchodzących w skład podstawy opodatkowania (patrz art. 29a ust. 6 ustawy o VAT). W świetle tej regulacji podstawa opodatkowania obejmuje:

• podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;

• koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Podatnik dokonuje internetowej sprzedaży wysyłkowej książek. Są one wysyłane wraz z dostawą. Koszty dostawy są pobierane od klientów. Czy powyższe koszty można doliczyć do ceny książek?

Tak, w tym przypadku podatnik może doliczyć koszty transportu do ceny książek i całość opodatkować jedną stawką VAT. Tutaj stawka podatkowa winna wynieść 5% – tak jak dla książek. 

Z kolei w art. 29a ust. 7 ustawy o VAT zostały wymienione elementy, które należy wyłączyć z podstawy opodatkowania (zmniejszające podstawę opodatkowania). Zgodnie z treścią ww. przepisu podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot:

• stanowiących obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty;

• udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży;

• otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

We wskazanych wyżej przepisach ustawodawca precyzyjnie określił katalog elementów wliczanych do podstawy opodatkowania oraz elementów niemających wpływu na jej wielkość.

Pojęcie zwrotu towarów 

Na wstępie należy przypomnieć, że jedną z najczęściej występujących przyczyn zmniejszania podstawy opodatkowana jest zwrot towarów. Co istotne, przepisy podatkowe nie definiują pojęcia zwrotu (w tym przypadku towarów), dlatego na podstawie jednej z głównych zasad prawa podatkowego należy odnieść się do wykładni językowej. 

Według Słownika języka polskiego PWN pojęcie „zwrócić” oznacza „oddać komuś jego własność”, natomiast przez „zwroty” należy rozumieć „rzeczy niesprzedane, zwrócone producentowi”. Towary zostały z kolei zdefiniowane w ustawie VAT w art. 2 pkt 6 jako rzeczy oraz ich części, a także postacie energii.

Przez zwrot towarów należy rozumieć oddanie/zwrócenie rzeczy pierwotnemu sprzedawcy. Zwrot nie stanowi zatem dostawy towarów zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, w myśl którego przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (tj. przeniesienie prawa na nowego właściciela). 

W przypadku zwrotu nie mamy do czynienia z dostawą, a jedynie ze zwrotnym przeniesieniem prawa do dysponowania towarem jak właściciel z nabywcy na sprzedawcę, który dokonał pierwotnej dostawy towaru.

Stanowisko takie znajduje także uzasadnienie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 grudnia 2018 roku (sygn. 0114-KDIP4.4012.563.2018.1.BS), gdzie wnioskodawca wskazał, że: „Obowiązujące przepisy nie definiują pojęcia »zwrot towaru«, należy zatem w tym zakresie sięgnąć do innych definicji zawartych już w ustawie o podatku VAT oraz do potocznego rozumienia tego słowa. Według internetowego słownika wyrazów bliskoznacznych... synonimami słowa »zwrócić« są takie słowa jak np. oddać czy zdać. Zatem »zwrot« to oddanie czegoś – przeciwieństwo dostarczenia czy dostawy”. 

Przykład 2.

Podatnik prowadzi hurtownię odzieżową. W marcu dokonał sprzedaży towaru (koszulek) do sklepu odzieżowego. Kupujący sprawdził koszulki i okazało się, że kilka z nich jest wybrakowanych, dlatego zwrócił towar. Czy zwrot obniża wartość podstawy opodatkowania?

Tak, w tym przypadku należy zmniejszyć wartość sprzedaży o zwrócone koszulki. Podatnik winien wystawić fakturę korygującą, w której zmniejszy wartość sprzedaży.

Przykład 3. 

Podatnik prowadzi sklep wędkarski. Całą sprzedaż ewidencjonuje na kasie rejestrującej. Sprzedał dwa kołowrotki. Klient po sprawdzeniu musiał oddać jeden z nich, ponieważ był zepsuty. Jak podatnik ma zmniejszyć obrót?

W takim przypadku powinien on dokonać zmniejszenia obrotu zewidencjonowanego na kasie rejestrującej. W razie zwrotu towaru, którego sprzedaż została udokumentowana wyłącznie paragonem fiskalnym, należy dokonać zapisu w innej ewidencji niż ewidencja sprzedaży, tzw. ewidencji korekt sprzedaży. Wówczas zgodnie z przepisami należy w ewidencji ująć protokół dokonania zwrotu i dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży, którym niekoniecznie musi być oryginał paragonu fiskalnego wydany przy zakupie (potwierdza to interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z 8 grudnia 2015 roku, nr IBPP3.4512-620/15/KG, gdzie organ wskazał, że: „Dowodzenie odstąpienia od umowy sprzedaży oraz zwrotu zapłaconej ceny, będących podstawą dokonania korekty, na podstawie innych dokumentów aniżeli oryginał paragonu fiskalnego, nie stoi w sprzeczności z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa podatkowego. W tym przypadku, ciężar dowodu znajduje się po stronie podatnika, który w prowadzonej przez siebie dokumentacji powinien posiadać dowody potwierdzające stan rzeczywisty i w sposób niebudzący wątpliwości wykazać fakt zwrotu towaru”).

Zwrot używanych towarów

Podatnicy, chcąc zachęcić klientów do zakupów, organizują różne formy promocji. Najczęściej są to obniżki cen bądź otrzymywanie dodatkowych usług lub towarów gratis. 

Coraz częściej jednak podatnicy pozwalają na zwrot towarów, nawet mimo tego, że są one używane. W promocjach pojawia się zapis, iż klient w przypadku niezadowolenia ma prawo do zwrotu używanego towaru. 

Taka forma promocji ma zachęcić klientów do zakupów, a także potwierdzić wysoką jakość sprzedawanego towaru.

Przykład 4.

Podatnik dokonuje sprzedaży drogiego sprzętu AGD (roboty kuchenne premium). Chcąc zachęcić klientów, pozwala im zwrócić robot kuchenny. Następuje to nawet po bardzo długim okresie. W przypadku zwrotu konsument otrzymuje zwrot środków finansowych (wielkość zwrotu jest uzależniona od zużycia). Powyższa promocja jest przewidziana jedynie dla konsumentów będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Czy w takim przypadku również dochodzi do zmniejszenia obrotu? Zwracane środki klient musi przeznaczyć na zakup nowych robotów? 

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że podatnik planuje udostępnić swoim klientom nową usługę, która ma polegać na możliwości dokonania zwrotu po pewnym okresie używania określonych towarów zakupionych od sprzedawcy. Usługa będzie przeznaczona jedynie dla osób fizycznych występujących w roli konsumenta. W tym przypadku zwrot nie jest związany ze złym stanem sprzedanych robotów. 

W takiej sytuacji z uwagi na zakładany okres, po jakim od zakupu danego towaru klient będzie mógł go zwrócić, nie można uznać, że będzie miał miejsce zwrot towaru, o którym mowa w art. 29a ustawy o VAT. Upływ czasu będzie skutkował większym stopniem zużycia, tym samym zwracany towar nie będzie tożsamy z towarem sprzedawanym przez podatnika.

Podatnik nie będzie więc uprawniony do obniżenia podstawy opodatkowania oraz skorygowania podstawy opodatkowania i podatku należnego zewidencjonowanego za pomocą kasy rejestrującej.

Podsumowując, w przypadku towarów używanych nie dokonujemy obniżenia podstawy opodatkowania. Nie jest już bowiem zwracany ten sam towar.