Towary gratisowe od kontrahenta z UE a obowiązek podatkowy

W ramach współpracy między kontrahentami sprzedawcy często przekazują bezpłatnie towary lub ich próbki, np. w celach marketingowych bądź w ramach budowania pozytywnej relacji. Wielu przedsiębiorców zastanawia się, jak właściwie wykazać ich otrzymanie na gruncie podatkowym oraz jak postąpić przy ich sprzedaży. Sprawa dodatkowo komplikuje się w sytuacji, gdy kontrahent, który przekazał nieodpłatny towar, prowadzi działalność w innym kraju. Czy towary gratisowe od kontrahenta z UE będą powodowały obowiązek wykazania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz złożenia informacji VAT-UE?

Towary otrzymane nieodpłatnie – rozliczenie na gruncie VAT i PIT

Nieodpłatnie otrzymane towary z pewnością stanowią korzyść dla sprzedawcy, który nie ponosi kosztu związanego z ich nabyciem. Należy jednak pamiętać, że mimo braku zapłaty za otrzymany towar może wystąpić konieczność jego opodatkowania.

Towary gratisowe na gruncie PIT

Zgodnie z przepisami ustawy o PIT przedmioty lub świadczenia uzyskane nieodpłatnie również generują przychód podlegający opodatkowaniu.

Zgodnie z powyższym nieodpłatne otrzymanie towaru będzie powodowało powstanie przychodu po stronie podatnika, który towar otrzymał. Przychód taki stanowi pozostały przychód działalności i wykazywany jest w kolumnie 8. KPiR – pozostałe przychody.

Aby móc właściwie zaksięgować towar gratisowy, konieczna będzie jego należyta wycena. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o PIT w takim przypadku wartość towaru ustala się w oparciu o ceny rynkowe, biorąc pod uwagę taki sam rodzaj i gatunek przedmiotu i uwzględniając przy tym w szczególności ich stan i stopień zużycia oraz czas i miejsce uzyskania.

W celu wykazania przychodu warto sporządzić dokument będący podstawą zapisu w KPiR. Powinien on zawierać w szczególności:

• strony transakcji (dane przekazującego towar i odbiorcy);

• datę wystawienia dokumentu i otrzymania towaru;

• rodzaj i ilość otrzymanego towaru;

• podpis.

Sprzedaż takiego towaru będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych. W celu uniknięcia podwójnego opodatkowania na mocy art. 22 ust. 1d ustawy o PIT w momencie sprzedaży przedsiębiorca ma prawo zaliczyć wartość sprzedanego towaru w ciężar kosztów.

Przykład. 1

Przedsiębiorca Marcin 20 kwietnia 2020 roku otrzymał od kontrahenta nieodpłatnie 6 sztuk myszek komputerowych w celach marketingowych. 25 maja 2020 roku dokonał ich sprzedaży innej firmie. Jak powinien zaksięgować takie nabycie i sprzedaż?

Przedsiębiorca w dniu otrzymania towaru powinien wykazać przychód z nieodpłatnych świadczeń na podstawie samodzielnie sporządzonego dokumentu w kolumnie 8. KPiR – pozostałe przychody. Natomiast w momencie sprzedaży powinien wystawić fakturę, która zostanie zaksięgowana w kolumnie 7. KPiR – sprzedaż towarów i usług – oraz w rejestrze sprzedaży VAT. Tego dnia może również wykazać koszt w kolumnie 13. KPiR – pozostałe wydatki w wartości uprzednio ujętego przychodu z nieodpłatnych świadczeń w kolumnie 8. KPiR.

Towary gratisowe na gruncie VAT

Samo otrzymanie nieodpłatnych towarów nie będzie powodowało konsekwencji po stronie otrzymującego. To podatnik, który przekazuje towar nieodpłatnie, ma obowiązek wykazania podatku VAT należnego z tytuł takiego przekazania. Czynny podatnik VAT, który otrzymał darmowy towar, opodatkowuje go na zasadach ogólnych w momencie sprzedaży.

Czym jest transakcja WNT?

Przepisy dotyczące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów reguluje art. 9 ust. 1 ustawy o VAT, na mocy którego jako WNT należy rozumieć „nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz”.

Oznacza to, że aby doszło do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, musi nastąpić przekazanie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel oraz przemieszczenia ich z jednego państwa członkowskiego do drugiego.

W sposób szczególny ustalana jest także podstawa opodatkowania takiego towaru oraz określenie momentu powstania obowiązku podatkowego.

Na mocy art. 20 ust. 5 ustawy o VAT obowiązek podatkowy przy transakcjach WNT powstaje w momencie wystawienia faktury, jednak nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy towaru stanowiącego przedmiot wewnątrzwspólnotowego nabycia.

Podstawę opodatkowania stanowi natomiast – na mocy art. 29a ust. 6 ustawy o VAT – kwota, jaką nabywca płaci za towar, powiększona o ewentualne podatki, cła czy inne opłaty pobierane przez dostawcę.

Przykład 2.

Przedsiębiorca Przemysław dokonał nabycia 1000 sztuk wazonów od kontrahenta z kraju UE o łącznej wartości 15 000 euro. Towar ten będzie przetransportowany z Niemiec do Polski. Kontrahent na fakturze doliczył koszty pakowania i transportu na łączną kwotę 200 euro. Ile będzie wynosiła podstawa opodatkowania WNT?

Podstawę opodatkowania WNT w tej sytuacji będzie stanowiła kwota 15 200 euro, gdyż dodatkowe opłaty związane z nabyciem towaru powiększają podstawę opodatkowania przy transakcja WNT.

Czy towary gratisowe od kontrahenta z UE będą stanowiły WNT?

Zgodnie z powyższym mimo że towar zostanie przetransportowany z innego kraju UE do Polski, nie wystąpi tu jeden z warunków determinujących opodatkowanie transakcji, a mianowicie brak zapłaty za towary gratisowe od kontrahenta z UE, bowiem jak stanowi art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, transakcją WNT jest dostawa towarów za wynagrodzeniem.

Oznacza to, że w tym przypadku nie wystąpi obowiązek opodatkowania transakcji WNT. Takie stanowisko potwierdza interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 września 2011 roku, IPPP3/443-870/11-2/LK: „[...] nieodpłatne otrzymanie przez Spółkę towarów nie stanowi dla Spółki wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. W przedmiotowej sprawie dokonano przemieszczenia towarów pomiędzy krajami należącymi do UE a Polską, jednakże transakcji dokonano bezpłatnie (bez wynagrodzenia), co powoduje, iż nie zostały spełnione wszystkie przesłanki konieczne do uznania przedmiotowego nabycia urządzenia za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy”.

Jednakowe stanowisko prezentuje interpretacja indywidualna wydana 24 maja 2016 roku, IBPP4/4512-34/16/LG, przez Izbę Skarbową w Katowicach, w której przeczytać możemy: „W tej sprawie, jak wskazał Wnioskodawca, czynność ma charakter darowizny. Co prawda za towar, który Wnioskodawca nabywa, została określona cena, jednakże z warunków transakcji przedstawionych przez Wnioskodawcę wynika, że od początku jej realizacji wiadomym jest, że brak jest obowiązku jej zapłaty, czyli uiszczenia wynagrodzenia za nabyty towar. Mając na uwadze powyższe, nieodpłatne otrzymanie przez Wnioskodawcę leku od angielskiej firmy nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów”.

Wyjątek może stanowić sytuacja, kiedy na mocy art. 11 ust. 1 ustawy o VAT dojdzie do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów za wynagrodzeniem, czyli kiedy nastąpi przemieszczenie towarów z innego kraju UE do Polski, a towar ten został przez nabywcę wytworzony, wydobyty, nabyty, w tym również w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia, lub zaimportowany, i będzie służył działalności gospodarczej podatnika. Wówczas wystąpi konieczność opodatkowania transakcji w ramach transakcji WNT.

Reasumując, towary gratisowe od kontrahenta z UE nie będą podlegały opodatkowaniu w ramach transakcji WNT. Wyjątek może stanowić sytuacja, gdy na mocy przepisów ustawy o VAT dostawa taka będzie spełniała przesłanki transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów za wynagrodzeniem.