W praktycznie każdym przedsiębiorstwie korzysta się z maszyn czy urządzeń. Przedsiębiorcy zakupują składniki majątku i mają możliwość zakwalifikowania ich do środków trwałych i dokonywania odpisów amortyzacyjnych z tytułu ich użytkowania, które są traktowane jako koszt uzyskania przychodów i pomniejszają podstawę opodatkowania. Aby można było ujmować odpisy w kosztach, konieczne jest spełnienie kilku warunków. Zatem, czy możliwa jest amortyzacja nieużywanego środka trwałego w firmie? Na to pytanie odpowiemy w artykule!
Środki trwałe – definicja
Nabywając składniki majątku do firmy, przedsiębiorcy powinni ująć je w ewidencji środków trwałych. Jednak aby to było możliwe, zakupiony bądź wprowadzany składnik majątku powinien spełniać definicję środka trwałego. Warunki te zostały określone w art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, skąd wynika, że składniki:
-
stanowią własność lub współwłasność podatnika,
-
zostały nabyte lub wytworzone we własnym zakresie,
-
są kompletne i zdatne do użytku w momencie przyjęcia ich do użytkowania,
-
przewidywany okres ich użytkowania wynosi minimum rok,
-
są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
Amortyzacja składników majątku
Środki trwałe wykorzystywane w działalności gospodarczej z upływem czasu ulegają zniszczeniu. Dlatego też możliwe jest ich amortyzowanie:
-
w czasie (od miesiąca następującego po miesiącu przyjęcia składnika majątku),
-
jednorazowe (w miesiącu ich przyjęcia lub w miesiącu następującym po miesiącu przyjęcia).
Amortyzacja środka trwałego to dokonywanie systematycznych odpisów amortyzacyjnych do momentu całkowitego umorzenia tego składnika. Odpisy amortyzacyjne mają określoną wartość w zależności od przyjętej metody amortyzacji oraz wartości początkowej składnika majątku. Prawidłowe ustalenie wartości początkowej jest szczególnie ważne, ponieważ od wartości początkowej dokonywane są odpisy amortyzacyjne, a należy podkreślić, że nie można zmieniać wartości początkowej środka trwałego (chyba że został ulepszony).
Wartość początkową składnika majątku ustala się w:
- koszcie wytworzenia w momencie wytworzenia środka trwałego,
- cenie nabycia, jeżeli składnik nabyty został w kraju lub za granicą,
- cenie rynkowej w przypadku otrzymania składnika majątku w formie darowizny,
- wartości wynikającej z wyceny nie wyższej niż cena rynkowa dla środków trwałych otrzymanych w formie aportu, jeżeli cena rynkowa nie jest możliwa do ustalenia lub jest nieadekwatna (zawyżona) w stosunku do rzeczywistej wartości środka trwałego.
Amortyzacji środków trwałych można dokonać na kilka sposobów. Podatnicy mogą zastosować amortyzację:
-
liniową, która polega na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych w stałej wysokości przez cały okres amortyzacji;
-
degresywną, która charakteryzuje się zmienną stawką amortyzacji, początkowo podwyższoną o współczynnik nieprzekraczający 2.0, natomiast gdy wartość odpisu dokonywanego metodą degresywną będzie niższa niż w przypadku metody liniowej, należy zastosować metodę liniową amortyzacji;
-
jednorazową, gdzie odpis amortyzacyjny jest dokonywany w całości w momencie przekazania składnika do użytkowania lub w miesiącu następnym.
Amortyzacja nieużywanego środka trwałego
Jak już wcześniej zostało wspomniane, amortyzacji podlegają składniki majątku, które są własnością lub współwłasnością podatnika, zostały nabyte lub wytworzone we własnym zakresie oraz są kompletne i zdatne do użytku, o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok oraz wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną działalnością lub oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu – zwane środkami trwałymi.
Oznacza to więc, że aby składnik mógł być amortyzowany, musi być oddany do użytkowania. Zatem w przypadku składników majątku, które zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych, ale nie są faktycznie wykorzystywane w działalności, nie mogą być dokonywane odpisy amortyzacyjne i ujmowane w kosztach uzyskania przychodów. Amortyzacja nieużywanego środka trwałego nie powinna być ujmowana w kosztach podatkowych. Podobnie będzie w sytuacji, gdy przedsiębiorca dokona zakupu nieruchomości na cele wynajmu w ramach działalności gospodarczej, ale nie rozpocznie faktycznego najmu od momentu wprowadzenia składnika do ewidencji. Wtedy również nie ma możliwości amortyzowania nieruchomości. Potwierdzeniem powyższego jest interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 maja 2018 r. o sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.158.2018.2.MM, w której czytamy:
(...) w sytuacji, gdy nabyte dla celów działalności gospodarczej budynki nie zostały wynajęte, to brak jest podstaw prawnych do rozpoczęcia ich amortyzacji. Nie można bowiem wtedy przyjąć, że są one wykorzystywane do celów działalności gospodarczej. Dopiero po spełnieniu tej przesłanki, wskazanej w art. 22a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, możliwe będzie amortyzowanie tych składników majątku i ujmowanie naliczanych odpisów amortyzacyjnych w kosztach uzyskania przychodu.
Limit jednorazowej amortyzacji a amortyzacja nieużywanego środka trwałego
1 stycznia 2018 roku wprowadzono liczne zmiany odnośnie do środków trwałych oraz ich amortyzacji. Jedną z nich jest zwiększenie limitu jednorazowej amortyzacji z 3500 do 10 000 zł. Z związku z tą zmianą podatnicy mogą dokonywać jednorazowej amortyzacji składników, których wartość nie przekracza 10 000 zł i nie muszą wprowadzać tych składników do ewidencji środków trwałych. Zatem jaki limit obowiązuje podatnika, który wprowadził składnik majątku do ewidencji w roku 2017, natomiast pierwszy odpis amortyzacyjny dokonał w roku 2018 lub w 2019? Otóż w takiej sytuacji ma zastosowanie art. 22f ust. 3 ustawy o podatku od osób fizycznych, na którego podstawie należy stwierdzić że przypisanie limitu jest uzależnione od daty przyjęcia składnika majątku do ewidencji, a nie od daty jego faktycznego użytkowania. Powyższe przedstawione zostało na przykładach.
Przykład 1.
Pani Małgorzata jest czynnym podatnikiem VAT. Zakupiła maszynę produkcyjną za 7000 zł netto w grudniu 2017 roku i wprowadziła ją do ewidencji środków trwałych. Z racji tego, że budowa hali, w której miała być użytkowana maszyna, zakończyła się dopiero w lutym 2019 roku, pani Małgorzata nie dokonywała do tego czasu odpisów amortyzacyjnych. Czy przyjmując składnik majątku do użytkowania od lutego 2019 roku, pani Małgorzata może skorzystać z limitu 10 000 zł i amortyzować maszynę jednorazowo?
Co do zasady, jeżeli składnik majątku został wprowadzony do ewidencji środków trwałych w 2017 roku, to w momencie rozpoczęcia użytkowania środka trwałego i wyboru metody amortyzacyjnej podatnik nie może zastosować jednorazowej amortyzacji do 10 000 zł, ponieważ obowiązuje go limit 3500 zł. W związku z tym pani Małgorzata powinna rozpocząć amortyzację w czasie według metody liniowej lub degresywnej.
Przykład 2.
Firma X jest podatnikiem zwolnionym z VAT i zakupiła zestaw komputerowy w styczniu 2018 roku. Wartość sprzętu wynosiła 9000 zł brutto. Sprzęt został wprowadzony do ewidencji środków trwałych w styczniu 2018 r., jednak faktycznie wykorzystywany był dopiero w sierpniu. Czy Firma X może jednorazowo zamortyzować środek trwały w momencie rozpoczęcia wykorzystywania składnika w działalności?
Tak, z uwagi na fakt, że wartość sprzętu nie przekracza limitu do zastosowania jednorazowej amortyzacji (w 2018 roku jest to 10 000 zł brutto w przypadku podatników zwolnionych z VAT), Firma X może skorzystać z jednorazowej amortyzacji w momencie spełnienia wszystkich warunków do dokonania amortyzacji, czyli w sierpniu.
Reasumując, amortyzacja nieużywanego środka trwałego nie jest możliwa, bowiem jest niezgodna z obowiązującymi przepisami. Aby móc dokonywać amortyzacji składnika majątku, muszą być spełnione wszystkie warunki, m.in. składnik musi być oddany do użytkowania. Tak więc podatnicy, którzy rozpoczynają amortyzację, powinni w pierwszej kolejności ustalić, czy spełniają do tego wszystkie warunki.