Na mocy przepisów ustaw o podatkach dochodowych obowiązujących od początku 2017 r. wprowadzono do przepisów prawa limit 15 000 zł dla płatności gotówkowych, natomiast dla transakcji powyżej tej kwoty obowiązek dokonywania płatności za pomocą rachunku bankowego. Dodatkowo nowe regulacje przewidują sankcje z tytułu nieprzestrzegania powyższej zasady w postaci odmowy zaliczenia wartości zakupów do kosztów uzyskania przychodu. W dzisiejszym artykule zastanowimy się, czy zakupy gotówkowe od rolnika powyżej 15 000 zł mają zastosowanie w opisanej regulacji.
Obowiązujące zasady przy dokonywaniu płatności gotówkowych
Zgodnie z art. 22p ustawy PIT oraz odpowiednio art. 15d ustawy CIT podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. W przypadku gdy dojdzie do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatku w tej części, w jakiej płatność dotycząca powyższych transakcji została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą:
-
zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
-
w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększają przychody
– w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Analiza przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców
W celu dogłębnego wyjaśnienia treści powyższego przepisu należy sięgnąć do treści ustawy Prawo Przedsiębiorców. Ustawy podatkowe odnoszą się bezpośrednio do art. 22 ustawy, który stwierdza, iż dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
-
stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
-
jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Jak zatem wyraźnie widać, regulacja stanowi o transakcjach dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami i tylko takie zakupy są objęte limitem płatności bankowych powyżej kwoty 15 000 zł. Z uwagi na fakt, że ustawa Prawo przedsiębiorców posługuje się własną, odrębną definicją działalności gospodarczej oraz definicją przedsiębiorcy, warto je w tym miejscu przytoczyć. Jak bowiem stanowi art. 4 ustawy, za przedsiębiorcę uznaje się osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Natomiast w myśl art. 3 ustawy działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Ważny w kontekście analizowanego problemu jest również art. 6 ustawy, który stwierdza, że za działalność gospodarczą nie uważa się:
-
działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
-
wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;
-
wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego, o których mowa w art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina;
-
działalności rolników w zakresie sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Czy są dopuszczalne zakupy gotówkowe od rolnika powyżej 15 000 zł?
Podsumowując, stwierdzić należy, że regulacje dotyczące braku możliwości ujęcia w kosztach transakcji gotówkowych w przypadku gdy wartość jednej transakcji przekracza 15 000 zł, dotyczy wyłącznie zakupów pomiędzy przedsiębiorcami. W rezultacie jeśli mamy do czynienia z zakupami dokonywanymi od podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej i niemających statusu przedsiębiorcy, wskazany limit nie obowiązuje.
Oznacza to, że podatnik prowadzący działalność gospodarczą i dokonujący zakupów produktów i towarów od rolnika nie jest objęty obowiązkiem dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego. W konsekwencji nawet w przypadku gdy wartość wydatku przekroczy omawiany limit 15 000 zł, a zapłata nastąpi w formie gotówkowej, podatnik nadal będzie mógł ująć wartość zakupu w kosztach uzyskania przychodu.
Przykład 1.
Podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zakupił na giełdzie od rolnika produkty spożywcze o wartości 17 000 zł. Za towar podatnik zapłacił na miejscu gotówką. Oznacza to, że przedsiębiorca bez obaw może ująć całą wartość transakcji w kosztach uzyskania przychodu, limit płatności gotówkowych do 15 000 zł obowiązuje bowiem tylko dla kontrahentów będących przedsiębiorcami. Rolnik natomiast nie jest uważany za przedsiębiorcę.
