Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek ochrony zdrowia i życia zatrudnianych pracowników. To właśnie on ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w kierowanym przez siebie zakładzie pracy. Pracodawca powinien również stosować się do orzeczonych przez lekarza wskazań związanych ze stanem zdrowia pracownika. Do jego obowiązków należy również określić ryzyko zawodowe.
Ryzyko zawodowe - informowanie pracownika
Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń mogących spowodować niekorzystne dla zdrowia skutki, które są wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub związanych ze sposobem wykonywania pracy.
Zgodnie z artykułem 226 Kodeksu pracy pracodawca:
ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,
informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
Przeprowadzenie oceny i dokumentacji ryzyka zawodowego to podstawowy obowiązek pracodawcy, który dotyczy każdego stanowiska pracy. Poinformowanie pracownika o ryzyku zawodowym powinno nastąpić przed dopuszczeniem do pracy. Pracownik powinien podpisać potwierdzenie poinformowania o zagrożeniach związanych z pracą, które należy dołączyć do akt osobowych pracownika. Udowodnienie, że pracownik został poinformowany o ryzyku, ma ogromne znaczenie, gdy dojdzie do szkód wyrządzonych mu przy wykonywanej pracy.
Metody oceny ryzyka zawodowego
Ocenę ryzyka zawodowego można rozumieć jako dokładne sprawdzenie oraz ocenę zagrożenia w miejscu pracy, dzięki której można zweryfikować, czy podjęto kroki eliminujące lub ograniczające te niebezpieczeństwa. Najpowszechniejszą metodą oceny ryzyka jest Polska Norma PN-N-18002.
Do oceny za jej pomocą korzysta się z dwóch parametrów ryzyka:
ciężkości następstw zagrożeń występujących na stanowisku pracy,
prawdopodobieństwa wystąpienia tych zagrożeń.
Oceny tych parametrów przedstawia się w tabeli, określając w stopniach: małym, średnim i dużym dla poszczególnych zagrożeń oraz stopniem ich prawdopodobieństwa: mało prawdopodobnym, prawdopodobnym oraz wysoce prawdopodobnym.
Ocena ryzyka zawodowego
Ocenę ryzyka pracodawca może przeprowadzić samodzielnie, jeżeli jest dobrze zorientowany w technologii oraz rodzaju wykonywanej pracy, lub może to zlecić specjalistom do spraw BHP. Należy pamiętać, że odpowiedzialność za prawidłowość sporządzonej oceny zawsze spoczywa na pracodawcy. Ocenę ryzyka można przeprowadzić zgodnie z poniższymi zasadami rozpowszechnianymi przez Państwową Inspekcję Pracy:
|
Ocena ryzyka zawodowego jest nie tylko podstawą zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwie, ale również sposobem na ograniczenie wypadków na stanowiskach pracy oraz chorób zawodowych wśród pracowników.
Ogólne obowiązki pracodawców
Zgodnie z artykułem 6 Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich (89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy pracodawca powinien podjąć niezbędne środki w celu:
zapobiegania zagrożeniom,
oceny ryzyka, którego nie można uniknąć,
zwalczania źródeł zagrożeń,
zastępowania środków niebezpiecznych bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi,
dostarczenia pracownikom odpowiednich informacji i instrukcji.
Przy zachowaniu bezpieczeństwa pracy ważne jest także podejście samego pracownika. Dyrektywa również na niego nakłada zobowiązania, czyniąc zatrudnionego odpowiedzialnym za bezpieczeństwo i zdrowie własne oraz innych osób, na które mają wpływ jego działania podczas pracy. Powinien on m.in:
używać zgodnie z przeznaczeniem środków ochrony indywidualnej,
informować pracodawcę o sytuacjach stanowiących zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia,
współpracować z pracodawcą na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas pracy.
W przypadkach, gdy ograniczanie zagrożeń i zastąpienie czynników niebezpiecznych nie jest wystarczające, pracodawca jest zobowiązany do nieodpłatnego zapewnienia pracownikom odpowiednich środków ochrony indywidualnej (art. 237 (6) Kodeksu pracy). Musi także zapewnić pracownikom odzież oraz obuwie robocze, jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a także ze względu na wymagania techniczne, sanitarne lub BHP.
Ponadto dla zachowania bezpieczeństwa i zdrowia pracownika pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada ważnych badań lekarskich oraz szkolenia z zakresu BHP.
