Zatrucie pokarmem w czasie pracy a stwierdzenie wypadku przy pracy

Wedle danych udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny w 2023 r. zgłoszono 68663 osoby poszkodowane w wypadkach przy pracy, czyli o 3,1% więcej niż w 2022 r. Zwiększył się również wskaźnik wypadkowości z 4,66 do 4,90. Do wypadków przy pracy można zakwalifikować różne zdarzenia, o ile spełniają one przesłanki ustawowe, ale czy zatrucie pokarmem w czasie pracy może być wypadkiem przy pracy? Na tak postawione pytanie odpowiedź przyniesie treść niniejszego artykułu.

Jakie zdarzenie zakwalifikowane zostanie jako wypadek przy pracy?

Wypadek przy pracy został zdefiniowany w Ustawie z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Zgodnie z zawartą tam definicją wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Za wypadek przy pracy kwalifikuje się również wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone powyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań lub podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony albo przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Zobacz też:

Rodzaje wypadków przy pracy

Dodatkowo ustawa wyróżnia szczególne rodzaje wypadków przy pracy, takie jak: śmiertelny wypadek przy pracy, zbiorowy wypadek przy pracy oraz ciężki wypadek przy pracy.

Śmiertelny wypadek przy pracy to taki, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

Ciężkim wypadkiem przy pracy jest wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Zbiorowy wypadek przy pracy to wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Świadczenia przysługujące w razie wystąpienia wypadku przy pracy

Ubezpieczony, który doznał wypadku przy pracy, może z tego tytułu liczyć na następujące rodzaje świadczeń: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, jednorazowe odszkodowanie, rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę szkoleniową, dodatek pielęgnacyjny, pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Członkowie rodziny zmarłego w wyniku wypadku przy pracy pracownika mogą otrzymać następujące świadczenia: jednorazowe odszkodowanie, rentę rodzinną, dodatek do renty rodzinnej.

Ubezpieczony, który doznał wypadku przy pracy, nie otrzyma świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, jeżeli okaże się, że wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było udowodnione naruszenie przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, jak również kiedy ubezpieczony, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.

Zatrucie pokarmem w czasie pracy a stwierdzenie wypadku przy pracy?

28 czerwca 2023 roku Sąd Najwyższy rozpoznał skargę kasacyjną w sprawie o sygn. I PSKP 28/22 dotyczącej uznania za wypadek przy pracy śmiertelnego zatrucia pracownika kanapką z kiełbasą przyniesioną z domu. Pierwotnie Sąd Okręgowy nie uznał tego zdarzenia za wypadek przy pracy, z takim rozstrzygnięciem nie zgodzili się najbliżsi zmarłego pracownika i na skutek odwołania wyrok oddalający powództwo został zmieniony w ten sposób, że zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy. Sąd Apelacyjny w Łodzi, wydając wyrok z 11 lipca 2021 roku, uzasadnił to tym, że zdarzenie miało miejsce na terenie zakładu, w czasie godzin pracy i było nagłe i zewnętrzne. Z kolei z tym rozstrzygnięciem nie zgodził się pracodawca zmarłego i skierował skargę do Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy wskazał, że wypadkiem przy pracy jest zdarzenie, co do którego pozostaje czasowy i miejscowy związek z pracą, a gdy takiego związku nie ma, musi być związek funkcjonalny. Ponadto Sąd Najwyższy zauważył, że do wypadku dochodzi podczas wykonywania zwykłych czynności pracowniczych, do których zalicza się też spożywanie posiłków, dlatego rozstrzygnięcie kwalifikujące zdarzenie jako wypadek przy pracy jest prawidłowe.

Z uwagi na to należy wskazać, że zatrucie pokarmem w czasie pracy może być wypadkiem przy pracy może stanowić wypadek przy pracy, nawet jeśli pokarm ten został przygotowany przez samego pracownika.

Postępowanie w razie wystąpienia wypadku przy pracy

W przypadku zaistnienia wypadku przy pracy osoba, która go zauważyła, albo sam poszkodowany, o ile jest w stanie z uwagi na stan zdrowia to uczynić, zgłaszają pracodawcy ten fakt.

Pracodawca po poinformowaniu go o wypadku przy pracy powinien zadbać o udzielenie poszkodowanym pomocy i podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie. Pracodawca do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku powinien zabezpieczyć miejsce wypadku.

Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy

Pracodawca ma obowiązek ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy oraz ponosi koszty z tym związane. Zasady dotyczące ich określania uregulowane zostały w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 roku w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy. W jego skład wchodzą:

pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz społeczny inspektor pracy.

Zespół powypadkowy powiadomiony o wypadku przy pracy ma obowiązek w szczególności:

dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;
sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku, jeżeli jest to konieczne;
jeżeli stan zdrowia poszkodowanego na to pozwala, wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego;
zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku;
zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku;
zebrać inne dowody dotyczące wypadku;
dokonać prawnej kwalifikacji wypadku;
określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.

Zespół powypadkowy, prowadząc postępowanie dotyczące wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, ma obowiązek wykorzystać materiały zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli zostaną mu one udostępnione, a gdy wypadek miał rozmiary katastrofy albo spowodował zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, zespół powypadkowy wykorzystuje ustalenia zespołu specjalistów – powołanego przez właściwego ministra, wojewodę lub organ sprawujący nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi – do wskazania przyczyn wypadku oraz wyjaśnienia problemów technicznych i technologicznych.

Protokół powypadkowy

Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy zespół powypadkowy sporządza po określeniu okoliczności i przyczyn wypadku nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o zdarzeniu. Protokół powypadkowy sporządzany jest przez zespół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręczany niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia.

Gdy ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy nastąpiło w terminie późniejszym niż 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, w treści protokołu powypadkowego należy podać przyczynę tego opóźnienia. Każdy członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu powypadkowego zdanie odrębne, które powinien uzasadnić.

O treści protokołu powypadkowego w sytuacji wystąpienia rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego decyduje pracodawca. Ponadto przed jego zatwierdzeniem zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z jego treścią. Wówczas poszkodowany ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń tam zawartych. Zespół powypadkowy jest zobligowany pouczyć poszkodowanego o przysługującym mu prawie do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zapisanych w protokole powypadkowym. W razie śmierci pracownika uprawnienie do zapoznania z protokołem powypadkowym, zgłaszania uwag i zastrzeżeń do zawartych w nim ustaleń przysługuje członkom rodziny zmarłego pracownika. Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.

Do protokołu powypadkowego dołącza się: zapis wyjaśnień poszkodowanego; informacje uzyskane od świadków wypadku; inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności pisemną opinię lekarza lub innych specjalistów; szkice lub fotografie miejsca wypadku; odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego; uwagi i zastrzeżenia pracownika co do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym. Uznanie przez zespół powypadkowy, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia w protokole powypadkowym.

Pracodawca zatwierdza protokół powypadkowy nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia. Jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu, wówczas pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy. Na dokonanie wyjaśnień i uzupełnień oraz sporządzenie nowego protokołu zespół powypadkowy ma nie więcej niż 5 dni. Do nowego protokołu powypadkowego dołącza się ten niezatwierdzony przez pracodawcę. Zatwierdzony przez pracodawcę protokół powypadkowy należy natomiast doręczyć poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego – członkom jego rodziny.

W sytuacji wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca jest zobligowany doręczyć protokół powypadkowy właściwemu inspektorowi pracy.

Pamiętać należy, że w myśl art. 234 §2 Kodeksu pracy każdy pracodawca ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

W razie odmowy uznania wypadku przy pracy za właśnie taki należy wystąpić na drogę postępowania sądowego.

Podsumowanie

Podsumowując, nawet zatrucie się własnym posiłkiem w pracy będzie zakwalifikowane jako wypadek przy pracy, jeśli spełnia kryteria takiej kwalifikacji, a w przypadku odmowy uznania przez pracodawcę tego zdarzenia za wypadek przy pracy, co wiąże się dla niego z większymi obciążeniami, ale i korzyściami dla pracownika, konieczne jest postępowanie sądowe.

Polecamy:

Najważniejsze zmiany w wynagrodzeniach i Kodeksie pracy