W branży gastronomicznej przekazywanie napiwków pracownikom przez klientów jest powszechnym zwyczajem. Wątpliwości restauratorów i przedsiębiorców prowadzących podobną działalność może budzić kwestia opodatkowania tych świadczeń podatkiem VAT. Czy napiwki, które trafiają bezpośrednio do pracowników jako wyraz uznania ze strony klientów, podlegają opodatkowaniu VAT? Rozstrzygnięcie tego problemu wymaga odniesienia się do istoty opodatkowania usług VAT oraz rozumienia relacji prawnych zachodzących pomiędzy restauracją, jej personelem a klientem. Dodatkowo omówiona zostanie kwestia opodatkowania napiwków na gruncie podatku PIT.
Dobrowolne napiwki dla pracowników - kiedy świadczenie podlega opodatkowaniu VAT?
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają w szczególności odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju – tak stanowi art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Przez świadczenie usług, o którym mowa w tym przepisie, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Przy czym pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji.
Dobrowolne napiwki dla pracowników na gruncie podatku VAT
W praktyce gastronomicznej napiwki przybierają różne formy – mogą być przekazywane gotówką, pozostawione na stole, dodane do płatności kartą lub przekazywane za pośrednictwem aplikacji mobilnych. Jednak w każdym przypadku ich istotną cechą jest dobrowolność – klient decyduje samodzielnie o przekazaniu bądź nie kwoty napiwku oraz jego wysokości.
Aby określona czynność mogła zostać uznana za usługę podlegającą opodatkowaniu VAT, musi być wykonana w ramach umowy zobowiązaniowej na rzecz konkretnego odbiorcy, który w zamian uzyskuje określoną korzyść majątkową. Z punktu widzenia podatku VAT istotne jest więc, aby pomiędzy wykonawcą a odbiorcą świadczenia istniała wyraźna więź prawna i zobowiązaniowa, wynikająca z umowy lub porozumienia. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Oznacza to, że świadczenie podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy klient jest zobowiązany do zapłaty w zamian za otrzymaną usługę, a otrzymana płatność stanowi wynagrodzenie za to konkretne świadczenie.
Taka zależność nie istnieje w przypadku dobrowolnych napiwków dla pracowników, a więc w sytuacji, gdy klient restauracji przekazuje kelnerowi napiwek w dowolnej wysokości lub w ogóle nie przyznaje napiwku. Podmiot prowadzący restaurację będący podatnikiem VAT nie zawiera wówczas z klientami tej restauracji żadnej umowy na świadczenie usług, za których wykonanie klienci byliby zobowiązani uiścić opłatę w postaci napiwku, w bliżej nieokreślonej wysokości. Wszelkie należności, jakie podmiot prowadzący restaurację pobiera od klientów restauracji, są wycenione w stosowanym cenniku usług i tylko takich płatności podatnik, jako świadczący daną usługę, żąda od klientów. Tym samym nie może być opodatkowana żadna czynność, jeśli między stronami nie istnieje żadna umowa, a wielkość wynagrodzenia (napiwku) nie jest w żaden sposób uzależniona od cech świadczonej usługi i nie wpływa na wykonanie świadczonej usługi. Takie stanowisko potwierdzają interpretacje podatkowe m.in. interpretacja indywidualna (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.97.2023.2.LK) z 15 maja 2023 roku wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
„Z opisu sprawy wynika, że prowadzicie Państwo na terytorium Polski działalność w zakresie usług restauracyjnych. Jesteście Państwo czynnym podatnikiem VAT […] Częstą praktyką w punktach gastronomicznych Spółki jest przyznawanie przez Klientów napiwków obsługującym ich pracownikom. W przypadku Klientów Spółki kwoty te mają charakter dobrowolny, a ich przyznanie i wysokość zależy tylko i wyłącznie od uznania Klienta, jego oceny i dobrej woli. Zwyczajowo jest to 10% od kwoty świadczenia, natomiast to Klient ostatecznie decyduje, czy zamierza przyznać dobrowolny napiwek. […] czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. W przedmiotowej sprawie taka zależność nie istnieje. Nie zawierają bowiem Państwo z Klientami żadnej umowy na świadczenie usług, za wykonanie których klienci byliby zobowiązani uiścić opłatę w postaci napiwku, w bliżej nieokreślonej wysokości. Wszystkie należności, jakie Państwo pobierają od Klientów, są wycenione w stosowanym cenniku usług i tylko takich płatności Państwo, jako świadczący daną usługę, żądają od Klientów. Tym samym, nie może być opodatkowana jakakolwiek czynność, jeśli między stronami nie istnieje żadna umowa, a wielkość wynagrodzenia (napiwku) nie jest w żaden sposób uzależniona od cech świadczonej usługi i nie wpływa na wykonanie świadczonej usługi. Należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie stosowane przez Państwa systemy sprzedażowe pozwalają określić i jednoznacznie przypisać kwoty poszczególnych przydzielonych napiwków konkretnym pracownikom według przyjętych przez Państwa zasad. Zatem, w przypadku, gdy kwoty napiwków są świadczeniem Klienta całkowicie dobrowolnym, a stosowane przez Państwa systemy sprzedażowe pozwalają określić i jednoznacznie przypisać kwoty poszczególnych napiwków konkretnym pracownikom oraz nie pobieracie Państwo sobie żadnych kwot z napiwków, to kwoty te nie stanowią dla Państwa wynagrodzenia będącego podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług w myśl art. 29a ust. 1 ustawy. W konsekwencji nie mają Państwo obowiązku uwzględniać przekazywanych, za swoim pośrednictwem, pracownikom napiwków lub pozostawionej reszty, jeśli klient zdecyduje o dobrowolnym napiwku, ponieważ w sytuacjach przedstawionych w przedmiotowej sprawie napiwek nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług – nie stanowi podstawy opodatkowania podatkiem VAT”.
Zatem w przypadku gdy kwoty napiwków dla pracowników restauracji spełniają łącznie następujące warunki:
- są całkowicie dobrowolne (napiwek może zostać przekazany przez klienta pracownikowi w dowolnej wysokości lub nieprzyznany w ogóle),
- systemy sprzedażowe stosowane przez podmiot prowadzący restaurację pozwalają określić i jednoznacznie przypisać kwoty poszczególnych napiwków konkretnym pracownikom,
- podmiot prowadzący restaurację nie pobiera dla siebie żadnych kwot z napiwków
– to kwoty dobrowolnych napiwków dla pracowników nie stanowią wówczas wynagrodzenia będącego podstawą opodatkowania podatkiem VAT.
Dobrowolne napiwki dla pracowników a przychód podatkowy (PIT/CIT) przedsiębiorcy
Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z działalności uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Przychód mogą stanowić jedynie przysporzenia, które mają charakter trwały, bezzwrotny i definitywny. Zatem do przychodów podatkowych przedsiębiorca powinien zaliczyć tylko takie przychody, które są mu należne.
W przypadku napiwków przekazywanych bezpośrednio pracownikom przez klientów zasadniczą cechą tych świadczeń jest ich całkowita dobrowolność. Przedsiębiorca (restauracja) nie pobiera od klienta żadnej kwoty z tytułu napiwku w ramach należności za usługę gastronomiczną. Wysokość napiwku nie jest określona ani w cenniku, ani w zamówieniu, ani w jakimkolwiek regulaminie restauracji. Klient sam decyduje, czy w ogóle chce przekazać napiwek i jeśli tak – w jakiej kwocie oraz komu. Napiwki przekazywane pracownikom (np. kelnerom) nie stanowią przychodu restauracji (przedsiębiorcy) podlegającego opodatkowaniu PIT/CIT, jeśli restauracja nie pobiera i nie zatrzymuje dla siebie żadnej części tych środków. W takiej sytuacji dobrowolne napiwki dla pracowników nie są przychodem restauracji, lecz stanowią wyłącznie ewentualny przychód pracownika. Kwestia dobrowolnych napiwków w kontekście przychodu pracownika została omówiona w artykule: Przychód z napiwków – czy podlega opodatkowaniu?
Takie stanowisko potwierdzone zostało w interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.608.2022.1.MKU) z 16 listopada 2022 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
„Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawcy jest kwestia ustalenia, czy przekazanie środków pieniężnych w postaci dobrowolnych napiwków od Klientów stanowi przychód dla Spółki w świetle ustawy o CIT. Mając na względzie opis stanu faktycznego oraz powołane przepisy, stwierdzić należy, że jeżeli w istocie, jak wynika ze złożonego wniosku, stosowane przez Spółkę systemy sprzedażowe pozwalają określić i jednoznacznie przypisać kwoty poszczególnych przydzielonych napiwków konkretnym pracownikom i w związku z tym możliwe jest generowanie okresowych raportów, na podstawie których Spółka rozlicza się z pracownikami z napiwków, a Wnioskodawca nie będzie pobierać na swoją rzecz żadnych kwot z napiwków i na koniec dnia przekaże napiwki pracownikom, to nie sposób uznać, że pozostawiane przez Klientów napiwki stanowią trwałe i definitywne przysporzenie majątkowe Wnioskodawcy. W związku z powyższym, napiwki otrzymane w gotówce od Klientów, jak i te przekazywane przez Spółkę pracownikom, zarówno w sytuacji doliczenia ich kwoty do kwoty wynikającej z paragonu, jak i zapłaty za pośrednictwem karty płatniczej, nie będą stanowić przychodu podatkowego Wnioskodawcy. Podkreślić w tym miejscu należy, że na Wnioskodawcy ciąży obowiązek dokumentowania rozliczeń dokonywanych transakcji, a także rozliczeń pomiędzy Spółką i jej pracownikami, w sposób umożliwiający właściwe i niebudzące wątpliwości określenie wysokości przychodów podatkowych Spółki”.
Przykład 1.
Pan Władysław prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i jest właścicielem restauracji w Warszawie (PKPiR, skala podatkowa). Jako czynny podatnik VAT regularnie rozlicza wszystkie usługi gastronomiczne według obowiązujących przepisów. W jego lokalu pracują kelnerzy, którzy często otrzymują napiwki od zadowolonych klientów. W praktyce sytuacja wygląda następująco: restauracja nie zawiera z klientami żadnych umów dotyczących napiwków – nie są one uwzględnione w cenniku ani w warunkach korzystania z usług. Każdy klient po posiłku sam decyduje, czy chce pozostawić napiwek, a jeśli tak, to w jakiej kwocie. Zawsze są to kwoty całkowicie dobrowolne – klient nie ma obowiązku ich zostawienia, a ich wysokość nie wynika z wartości zamówienia ani nie jest w żaden sposób narzucona przez restaurację. Napiwki są przekazywane gotówką, a ich kwoty są w całości przekazywane konkretnym pracownikom, którzy je otrzymali. Pan Władysław nie pobiera dla siebie żadnej części kwoty dobrowolnych napiwków otrzymanych przez pracowników. Czy napiwki otrzymywane przez kelnerów w restauracji pana Władysława podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT? Czy dobrowolne napiwki przekazywane przez klientów pracownikom restauracji pana Władysława powinny być wykazane przez niego jako przychód działalności gospodarczej i opodatkowane podatkiem dochodowym (PIT)?
Nie, dobrowolne napiwki przekazywane przez klientów pracownikom restauracji nie podlegają opodatkowaniu VAT. Wynika to z faktu, że restauracja nie zawiera z klientem żadnej umowy zobowiązującej do zapłaty napiwku, a klient nie ma obowiązku pozostawienia tej kwoty. Napiwek nie jest elementem ceny usługi gastronomicznej, nie wynika z cennika ani z ustaleń dotyczących zamówienia. Klient podejmuje samodzielnie decyzję o jego przekazaniu i jeżeli zdecyduje się na przekazanie napiwku, to sam określa jego wysokość. Równocześnie dobrowolne napiwki w całości trafiają do pracowników i możliwe jest określenie i jednoznaczne przypisanie kwoty poszczególnych napiwków konkretnym pracownikom. W związku z tym dobrowolne napiwki dla pracowników nie stanowią wynagrodzenia za świadczone usługi i nie są wliczane do podstawy opodatkowania VAT prowadzącego restaurację pana Władysława. Tego typu dobrowolne napiwki dla pracowników nie stanowią również przychodu z działalności gospodarczej pana Władysława, a tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT) z działalności.
Polecamy:
