Opłacanie składek ZUS, zarówno za siebie, jak i swoich pracowników, jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy. Niewywiązywanie się z tego obowiązku rodzi określone konsekwencje, m.in. karę grzywny. Ile wynoszą składki ZUS za przedsiębiorców i pracowników? To zależy od podstawy, której wysokość jest uzależniona od kilku czynników. Co ważne, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) różni się od podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Pobierz darmową ściągę ze wskaźnikami na 2024 rok
Podstawa wymiaru składek dla początkujących przedsiębiorców
Przedsiębiorca, który zakłada działalność gospodarczą, może skorzystać z tzw.ulgi na start. Dzięki niej przez pierwsze 6 miesięcy może opłacać wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Kolejną ulgą jest tzw. preferencyjny ZUS. Dzięki tej uldze, przez 24 miesiące przedsiębiorca opłaca obniżone składki na ubezpieczenia społeczne oraz zwolnienie z opłacania składki na FP. Podstawa wymiaru składek w tym przypadku zależy od obowiązującego w danym roku wynagrodzenia minimalnego. Dokładniej podstawa preferencyjnych składek społecznych stanowi 30% wynagrodzenia minimalnego.
W 2024 roku podstawa preferencyjnych składek społecznych wynosi od stycznia wynosi 1 272,6 zł (30% z 4242 zł brutto) i od lipca 1 290 zł (30% z 4 300 zł brutto).
Od tej kwoty wylicza się składki, stosując odpowiedni procent.
Ostatnią ulgą z jakiej może korzystać przedsiębiorca jest twz. mały ZUS plus. Ustalenie podstawy opłacania składek odbywa się w oparciu o osiągnięty za rok poprzedni dochód. Warunków do skorzystania z tej ulgi jest jednak o wiele więcej. Jednakże dzięki osoby uzyskujące niewielkie zyski mogą znacznie obniżyć koszty ZUS-u.
Pełne składki ZUS dla przedsiębiorców
Wysokość procentowa składek społecznych wynosi tyle samo dla przedsiębiorców opłacających preferencyjne składki i pełny ZUS. Obliczane są jednak od innych podstaw. Przedsiębiorcy, którzy nie mogą skorzystać z preferencyjnych składek, opłacają je w wyższej kwocie. W ich przypadku, podstawa wymiaru składek zależy od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia za pracę na dany rok. Podstawę składek ZUS stanowi 60% tej kwoty.
W 2024 roku prognozowane przeciętne wynagrodzenie za pracę wynosi 7824 zł po przemnożeniu razy 60% daje to 4694,40 zł. Kwota ta stanowi podstawę wymiaru składek.
Mały ZUS plus czyli składki od dochodu
Przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku podatkowym osiągnęli niewielki dochód mogą korzystać z ulgi tzw. mały ZUS plus, czyli opłacać składki społeczne uzależnione od wysokości osiągniętego dochodu. Co ważne z ulgi mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy nie mają prawa do opłacania składek preferencyjnych. Do małego ZUS plus nie może zgłosić się przedsiębiorca, który:
- prowadził działalność gospodarczą w roku poprzednim krócej niż 60 dni,
- korzystał z opodatkowania w formie karty podatkowej (i są jednocześnie zwolnieni z VAT),
- są w trakcie korzystania z preferencyjnych składek ZUS,
- realizują pracę na rzecz byłego pracodawcy,
- osiągnęli w roku poprzednim przychody przekraczające 120 000 zł.
Składka zdrowotna nie dla wszystkich przedsiębiorców taka sama
Bez względu na to, czy przedsiębiorca opłaca składki preferencyjne, czy pełne, wszyscy mają obowiązek opłacania składki zdrowotnej. Od stycznia 2022 r. całkowicie zmieniły się przepisy określające sposób ustalania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Od tego momentu składka zdrowotna przedsiębiorcy zależy od formy opodatkowania.
W bardzo dużym uproszczeniu składka zdrowotna będzie wynosiła:
- podatek rozliczany na zasadach ogólnych - składka zdrowotna opłacana od miesięcznej podstawy stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka. Składka zdrowotna stanowi 9% obliczonej według powyższych zasad podstawy. Jednak składka nie może być niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym. W 2024 roku jest to 381,78 zł (9% z 4242 zł);
- rozliczenie podatkiem liniowym - zasady obliczania podstawy składki zdrowotnej dla osób korzystających z podatku liniowego są takie same, jak dla przedsiębiorców rozliczających się według zasad ogólnych. Samą składkę będzie stanowić jednak 4,9% uzyskanego w poprzednim miesiącu dochodu, nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia;
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - osoby, które jako formę opodatkowania wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, opłacają składki zależne od wysokości przychodu osiągniętego w danym roku kalendarzowym. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi odpowiednia stawka procentowa przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego (włącznie z wypłatami z zysku). Stawka procentowa uzależniona ma być od wysokości osiągniętego przychodu. Sama składka wynosił 9% tej podstawy;
- karta podatkowa -podstawę składki zdrowotnej stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym. W 2024 roku jest to 381,78 zł (9% z 4242 zł).
Składki ZUS za pracownika
Podstawa wymiaru składek dla pracownika nie jest kwotą odgórną. Wysokość składek zależy od wynagrodzenia brutto, które on otrzymuje. Przepisy gwarantują jednak wynagrodzenie minimalne za pracę. Co ważne, część składek opłacanych jest przez pracownika (tzn. są one potrącane z wynagrodzenia pracownika), a pozostałą część opłaca pracodawca z własnych środków, ponad wynagrodzenie wypłacane pracownikowi.
Przykład 1.
Jan Kowalski jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę z wynagrodzeniem minimalnym obowiązującym w 2024 roku, czyli 4242 zł brutto od stycznia do czerwca, a od lipca do grudnia 4300 zł brutto. Jaka będzie wysokość składek pobrana z wynagrodzenia pracownika, a ile będzie wynosił rzeczywisty koszt zatrudnienia pracownika dla pracodawcy?
Wyliczenia składek ZUS 2024 przedstawia poniższa tabela:
Nazwa składek | Składka pokrywana przez pracownika | Składka pokrywana przez pracodawcę | Składka pokrywana przez pracownika | Składka pokrywana przez pracodawcę |
emerytalna | 4242 zł x 9,76% = 414,02 zł | 4242 zł x 9,76% = 414,02 zł | 4300 zł x 9,76% = 419,68 zł | 4300 zł x 9,76% = 419,68 zł |
rentowa | 4242 zł x 1,50% = 63,63 zł | 4242 zł x 6,5% = 275,73 zł | 4300 zł x 1,5% = 64,50 zł | 4300 zł x 6,5% = 279,50 zł |
chorobowa | 4242 zł x 2,45% = 103,93 zł | - | 4300 zł x 2,45% = 105,35 zł | - |
wypadkowa | - | 4242 zł x 1,67% = 70,84 zł | - | 4300 zł x 1,67% = 71,81 zł |
Fundusz Pracy | - | 4242 zł x 2,45% = 103,93 zł | - | 4300 zł x 2,45% = 105,35 zł |
FGŚP | - | 4242 zł x 0,1% = 4,24 zł | - | 4300 zł x 0,1% = 4,30 zł |
zdrowotna | 3660,42 x 9% = 329,44 zł | - | 3710,47 x 9% = 333,94 zł | - |
RAZEM | 911,02 zł | 868,76 zł | 923,47 zł | 880,64 zł |
Rzeczywisty koszt zatrudniania pracownika w 2024 roku wynosi od stycznia do czerwca 5110,76 zł (4242 zł + 868,76 zł), a od lipca do grudnia 5180,64 zł (4300 zł + 880,64 zł).
