Jedną z czynności opodatkowanych podatkiem VAT jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (dalej: WNT). Jak w przypadku każdej czynności prawidłowe rozliczenie podatku w odpowiednim okresie uzależnione jest od właściwego rozpoznania obowiązku podatkowego. Z tego też względu przyjrzymy się kiedy powstaje obowiązek podatkowy w przypadku WNT.
Kiedy dochodzi do WNT?
W pierwszej kolejności należy jednak przybliżyć zasady opodatkowania WNT.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki bądź transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
W transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów opodatkowaniu podlega czynność nabycia towarów. Podatek należny rozliczany jest przez nabywcę towarów w państwie, do którego następuje dostawa towarów.
Potraktowanie danej czynności jako wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów zawsze wymaga spełnienia 2 podstawowych warunków:
- po pierwsze – podmiot z jednego państwa członkowskiego musi nabyć prawo do rozporządzania towarami jak właściciel, zatem na rzecz tego podmiotu musi być dokonana dostawa;
- po drugie – po nabyciu towary są przemieszczane na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo wysyłki, przy czym pozostaje bez znaczenia, kto faktycznie przewozi towar i na czyje zlecenie jest to czynione, gdyż towary w wyniku dokonanej dostawy mogą być wysyłane lub transportowane przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
Ponadto, jak stanowi art. 25 ust. 1 ustawy o VAT, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów uznaje się za dokonane na terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu.
Obowiązek podatkowy w przypadku WNT
Temat obowiązku podatkowego w WNT jest zawarty w art. 20 ust. 5 ustawy o VAT, który podaje, że w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia,
Powyższy przepis zobowiązuje zatem podatnika dokonującego rozliczenia podatku z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia do rozpoznania obowiązku podatkowego najpóźniej 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia – chyba że przed tym dniem podatnik podatku od wartości dodanej będący dostawcą nabywanych w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowej towarów wystawił fakturę, gdyż wówczas obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia tej faktury.
W tym przypadku, tj. w przypadku wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej przed upływem 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia tej faktury.
Przykład 1.
Podatnik z Polski zakupił towar od kontrahenta z Niemiec. Towar został przewieziony 13 marca. 20 marca sprzedawca wystawił fakturę. W takim przypadku obowiązek podatkowy z tytułu WNT powstaje 20 marca.
Natomiast w przypadku gdy podatnik podatku od wartości dodanej nie wystawił faktury przed upływem 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia, obowiązek podatkowy powstaje z upływem 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia.
Przykład 2.
Podatnik z Polski zakupił towar od kontrahenta z Niemiec. Towar został przewieziony 13 marca. Sprzedawca wystawił fakturę 16 kwietnia. Pomimo tego obowiązek podatkowy z tytułu WNT powstaje 15 kwietnia. W tym samym dniu powstałby obowiązek podatkowy, gdyby sprzedawca w ogóle nie wystawił faktury.
W tym miejscu warto wskazać, że dla zasad powstania obowiązku podatkowego nie ma znaczenia, czy wystawca faktury jest kontrahentem z krajów UE, czy spoza UE.
Jak bowiem możemy przeczytać w interpretacji Dyrektora KIS z 18 sierpnia 2021 roku (nr 0111-KDIB3-3.4012.222.2021.2.PK), faktura wystawiona przez kontrahenta z Chin (producenta) powinna być traktowana jakby była wystawiona przez podatnika podatku od wartości dodanej. O tym, czy dany podmiot jest podatnikiem podatku od wartości dodanej (podobnie jak podatku od towarów i usługi), czy też nie, nie decyduje fakt zarejestrowania się podmiotu dla celów tego podatku, ale charakter czynności wykonywanych przez ten podmiot.
Nawet jeśli podmiot nie jest zarejestrowany w tym państwie członkowskim jako podatnik podatku od wartości dodanej (np. działa przez przedstawiciela podatkowego), to występuje jako taki podatnik z uwagi na fakt wykonania czynności podlegającej opodatkowaniu tym podatkiem (tj. w przedmiotowej sprawie import towarów i wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów). W związku z dokonaniem przez kontrahenta chińskiego, na terytorium innego niż Polska państwa UE, importu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, stał się on podatnikiem podatku od wartości dodanej w tym państwie.
Tym samym dostawca towaru dla tej transakcji działał w innym państwie członkowskim w charakterze podatnika podatku od wartości dodanej, co oznacza, że wystawioną przez niego fakturę należy traktować jak dokument, o którym mowa w art. 20 ust. 5 ustawy o VAT.
Ponadto warto też podkreślić, że przepisy ustawy, definiując moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, w żaden sposób nie wiążą go z wpłatą zaliczki na poczet dostawy towaru. Wpłata zaliczki na poczet dostawy towaru będącego przedmiotem WNT nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT.
Na zakończenie warto wskazać, że w deklaracji i ewidencji JPK_V7M przewidziano 2 pola, w których wykazuje się wartości wynikające z tytułu WNT. W polu:
- K_23 wykazuje się wysokość podstawy opodatkowania wynikającą z wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów – obliczoną zgodnie z art. 29a ustawy,
- K_24 wykazuje się wysokość podatku należnego wynikającą z wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów – obliczoną od podstawy ustalonej zgodnie z art. 29a ustawy.
Natomiast w sytuacji, gdy dostawca nie podaje ważnego i właściwego numeru VAT UE i kupujący z Polski nie jest w stanie uzyskać takiego numeru we własnym zakresie (z umowy, faktury, korespondencji handlowej) lub dostawca nie jest zarejestrowany do celów VAT UE na terenie Unii, to takiej transakcji nie można (ze względów technicznych) wykazać w składanej do urzędu skarbowego informacji podsumowującej o dokonanych wewnątrzwspólnotowych transakcjach VAT-UE – system informatyczny nie przepuści takiego dokumentu.
To zatem oznacza, że podatnik nie ma obowiązku wykazywania takiej transakcji w informacji podsumowującej VAT-UE, a jedynie jako WNT w deklaracji.
