Opodatkowanie napiwków na gruncie podatku VAT i PIT

Wielu młodych ludzi, studiując, musi dodatkowo pracować. Wybierając pracę podczas studiów, należy łączyć naukę i pracę, stąd najczęściej osoby te zatrudniają się w restauracjach i kawiarniach, gdzie łatwo dostosować grafik do zajęć na uczelni. Studenci, pracując w restauracjach i kawiarniach, poza podstawowym wynagrodzeniem mogą liczyć na napiwki od klientów. Jak wygląda opodatkowanie napiwków podatkiem VAT i PIT? Odpowiedź w artykule!

Co podlega opodatkowaniu podatkiem VAT

W myśl art. 7 ust. 1 Ustawy o podatku od towarów i usług – dalej: ustawa o VAT – przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jednak nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usługi w rozumieniu art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Opodatkowanie napiwków podatkiem VAT

Jak to już wyżej podkreśliliśmy, nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Dzieje się tak, gdy jest wykonana przez podatnika.

W art. 15 ust. 1 ustawy o VAT znajdziemy definicję podatnika. Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza według art. 15 ust. 2 ustawy o VAT obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przykład 1.

Student pracujący w kawiarni w centrum Kalisza w każdy weekend otrzymuje duże napiwki od klientów. Ich wysokość zdecydowanie przewyższa jego wynagrodzenie. W tym przypadku właściciel kawiarni zastanawia się, czy kwota otrzymanych przez pracownika napiwków nie powinna być opodatkowana podatkiem VAT. Właściciel kawiarni jest czynnym podatnikiem podatku VAT.

W tym przypadku klienci kawiarni dają napiwki dobrowolnie, a ich przyznanie i wysokość zależy wyłącznie od ich uznania, oceny i dobrej woli.

Abyśmy mogli daną płatność opodatkować, musi istnieć związek pomiędzy jej otrzymaniem a świadczeniem na rzecz dokonującego. Związek ten musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

W przedmiotowej sytuacji taka zależność nie istnieje. Kawiarnia nie zawiera bowiem z klientem żadnej umowy na świadczenie usług, za których wykonanie byłby on zobowiązany uiścić opłatę w postaci napiwku w bliżej nieokreślonej wysokości. Wszystkie należności, jakie pobiera podatnik od klientów, są wycenione w stosownym cenniku usług i tylko takich płatności właściciel jako świadczący daną usługę żąda od klienta. Tym samym nie może być mowy o opodatkowaniu jakiejkolwiek czynności, jeśli między stronami nie istnieje żadna umowa, a wielkość wynagrodzenia (napiwku) nie jest w żaden sposób uzależniona od cech świadczonej usługi i nie wpływa na wykonanie świadczonej usługi. Otrzymywane napiwki nie podlegają więc opodatkowaniu podatkiem VAT.

Opodatkowanie napiwków a wynagrodzenie za pracę

Zgodnie z art. 9 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W art. 10 ust. 1 ustawy o podatku o PIT ustawodawca wymienił źródła przychodów, w pkt 1 wskazując stosunek pracy. Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Do przychodów pracownika zaliczyć więc należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać jako pracownik. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, lecz także wszystkie inne przychody, niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy.

Natomiast w myśl art. 20 ust. 1 ustawy o PIT za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12–14 i art. 17.

Przykład 2.

Studentka pracuje w restauracji w Krakowie. W restauracji jest bardzo wielu klientów z zagranicy, którzy dają młodej pracownicy napiwki. Czy w takiej sytuacji u studentki powstaje przychód i z jakiego źródła?

Napiwki otrzymane przez pracowników zawsze stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Tym samym otrzymane napiwki stanowią u studentki przychód. Mogą one jednak stanowić przychód ze stosunku pracy (art. 12 ustawy o PIT) bądź z tzw. innych źródeł (art. 20 ust. 1 tej ustawy o PIT). O zakwalifikowaniu napiwków do jednego z wyżej wymienionych źródeł decyduje sposób ich otrzymania. W tym przypadku, ponieważ studentka ma umowę o pracę, należy zakwalifikować napiwki do przychodów ze stosunku pracy.

Podsumowując, opodatkowanie napiwków nie wywołuje skutków na gruncie podatku VAT, ponieważ nie są one wykonywane w ramach działalności gospodarczej przez podatnika. Natomiast w przypadku podatku PIT zawsze otrzymujący napiwki musi liczyć się z koniecznością ich opodatkowania. Napiwki stanowią więc przychód do opodatkowania.