Jak powszechnie wiadomo, zakres opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych został określony bardzo szeroko i obejmuje wiele różnych źródeł przychodu. Osoby wykonujące pracę w branży usługowej bardzo często mają problem z właściwym zakwalifikowaniem otrzymanych napiwków. To w jaki sposób podlega opodatkowanie napiwków oraz jak należy rozliczyć przychód z ich tytułu, prezentujemy w poniższym artykule.
Co to jest napiwek?
W przepisach ustawy nie znajdziemy wyjaśnienia, co należy rozumieć poprzez napiwek. Należy zatem posiłkować się definicją słownikową. W potocznym rozumieniu napiwek to drobna suma pieniężna wręczana zwyczajowo za wykonaną usługę. Można zatem stwierdzić, że napiwek to zwyczajowo przyjęte, uznaniowe i dobrowolne świadczenie pieniężne, będące zazwyczaj wyrazem zadowolenia konsumenta z jakości obsługi, najczęściej hotelowej czy gastronomicznej.
Opodatkowanie napiwków
Z racji faktu, że napiwek stanowi świadczenie pieniężne, podlega on opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Trzeba również zauważyć, że żaden przepis ustawy nie zwalnia napiwków od podatków. Wyjaśnienia wymaga natomiast kwestia, do jakiego źródła przychodów napiwki powinny być zaliczone. Rozważamy w tym przypadku dwie możliwości – uznanie, że napiwki stanowią przychód ze stosunku pracy lub przychód z innych źródeł. Rozstrzygnięcie tego zagadnienia ma znaczenie dla sposobu obliczania podatku dochodowego, ponieważ w pierwszym przypadku to pracodawca jako płatnik pobiera podatek od napiwków, natomiast w drugim przypadku pracownik dokonuje samoobliczenia podatku.
Napiwki jako przychód ze stosunku pracy
Analizując napiwki jako dochód ze stosunku pracy, stwierdzić należy, że w związku z konstrukcją otwartego katalogu świadczeń zaliczanych do przychodów ze stosunku służbowego każda wypłata, którą otrzymuje pracownik w związku ze stosunkiem pracy, stanowi jego przychody ze źródła, z którego dochód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, chyba że są to świadczenia co prawda związane ze stosunkiem pracy, ale zwolnione od podatku na mocy odrębnego przepisu. W wyrokach sądowych dominuje pogląd, że należność z tytułu napiwków nie jest wprawdzie wynagrodzeniem za pracę, ale jest świadczeniem uzyskiwanym przez pracowników w związku z wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy.
W rezultacie jeśli pieniądze w postaci napiwków, które są adresowane imiennie do określonego pracownika, trafiają do pracodawcy albo też pracodawca zbiera wszelkie środki pochodzące z napiwków, a później przekazuje je pracownikom, to napiwki te są przychodem ze stosunku pracy i podlegają opodatkowaniu łącznie z wynagrodzeniem za pracę. W takich przypadkach istnieje bezpośredni związek między wykonywaną pracą a otrzymanym napiwkiem.
W takich okolicznościach napiwki stanowią zatem przychód uzyskiwany przez pracownika w związku z wykonywaniem pracy. Podstawą wypłaty i opodatkowania napiwków jest łączący pracownika z pracodawcą stosunek pracy. Podatek zobowiązany jest pobrać pracodawca występujący w roli płatnika.
Przykład 1.
Kelnerzy pracujący w restauracji otrzymane na koniec dnia napiwki przekazują pracodawcy. Następnie pracodawca rozdziela łączną kwotę pomiędzy kelnerów. W takim przypadku mamy do czynienia z przychodem ze stosunku pracy.
Napiwki jako przychód z innych źródeł
Inna sytuacja wystąpi, gdy kwota napiwku jest wręczana bezpośrednio pracownikowi, który następnie kwotę tę zatrzymuje dla siebie, z pominięciem pracodawcy. W takim przypadku napiwek stanowi dla pracownika przychód z innych źródeł, wykazany w rocznym zeznaniu podatkowym łącznie z dochodami z pozostałych źródeł.
Przykład 2.
Barman otrzymujący napiwki nie przekazuje ich pracodawcy, lecz zatrzymuje dla siebie. Oznacza to, że powinien on samodzielnie opodatkować wartość otrzymanych napiwków poprzez rozliczenie ich jako przychodu z innych źródeł.
Podsumowując, należy stwierdzić, że sposób rozliczania kwoty otrzymanego napiwku zależy od przyjętej metody postępowania. Jeżeli pracodawca angażuje się w sposób rozdziału kwot napiwku, mamy do czynienia z przychodami ze stosunku pracy. Powoduje to konieczność pobrania zaliczki przez pracodawcę, który w tym przypadku ma status płatnika podatku dochodowego. Przychód taki jest rozliczany łącznie z innymi przychodami ze stosunku pracy.
Jeżeli natomiast pracodawca nie bierze udziału w rozdysponowywaniu kwoty napiwków i pracownik ma prawo zachowania otrzymanej kwoty wyłącznie dla siebie, obowiązek rozliczenia podatku z tego tytułu spoczywa wyłącznie na pracowniku. Powinien on samodzielnie ustalić podstawę opodatkowania będącą przychodem z innych źródeł i obliczyć wysokość podatku.
Na zakończenie warto zaznaczyć, że rozliczanie napiwków przez pracodawcę spowoduje również konsekwencje w zakresie naliczania składek ZUS. Otóż jeżeli napiwki zostaną wypłacone przez pracodawcę jako przychody ze stosunku pracy, będą stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia. Jeżeli natomiast pracownik otrzyma napiwki bezpośrednio od klienta i je zachowa dla siebie, nie będą one doliczane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia.
