W przypadku, gdy podmioty powiązane osiągną określony próg wartości transakcji, konieczne staje się sporządzenie dokumentacji cen transferowych. Dodatkowo może też wystąpić konieczność przesłania informacji o cenach transferowych. W zakresie dyscyplinowania podatników, co do dochowania tychże obowiązków ustawodawca wprowadził określone sankcje karne, które będą przedmiotem naszej dzisiejszej analizy. W artykule omówimy, dla kogo obowiązkowa jest dokumentacja cen transferowych oraz co grozi za jej brak.
Dokumentacja cen transferowych
Tytułem wstępu wskażmy, że zgodnie z art. 11c ustawy o CIT podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. Natomiast, jeżeli w wyniku istniejących powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane, i w wyniku tego podatnik wykazuje dochód niższy (stratę wyższą) od tego, jakiego należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały, organ podatkowy określa dochód (stratę) podatnika bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
Powyższa norma podstawowa (zawarta również w przepisach ustawy o PIT) wskazuje na konieczność zachowania warunków rynkowych również w sytuacji, gdy danej transakcji dokonują pomiędzy sobą podmioty powiązane. W przypadku braku spełnienia kryterium rynkowości transakcji organ podatkowy jest uprawniony do dokonania tzw. recharakteryzacji, czyli określenia dochodu lub straty na podstawie warunków rynkowych.
Zgodnie zaś z art. 11k ust. 1 ustawy o CIT na podmiotach powiązanych spoczywają określone obowiązki dokumentacyjne. Otóż zgodnie z tym przepisem podmioty powiązane są obowiązane do sporządzania w postaci elektronicznej lokalnej dokumentacji cen transferowych za rok podatkowy w terminie do końca 10. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego w celu wykazania, że ceny transferowe zostały ustalone na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
Co jednak istotne, taki obowiązek materializuje się, jeżeli zostaną przekroczone wartości progowe określone w art. 11k ust. 2 ustawy o CIT. Lokalna dokumentacja cen transferowych jest sporządzana dla transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, której wartość przekracza w roku podatkowym następujące progi dokumentacyjne:
- 10 000 000 zł – w przypadku transakcji towarowej,
- 10 000 000 zł – w przypadku transakcji finansowej,
- 2 000 000 zł – w przypadku transakcji usługowej,
- 2 000 000 zł – w przypadku innej transakcji niż określona w pkt 1-3.
Jednocześnie warto nadmienić, że ustawa o CIT określa też przypadki, w których, choć dochodzi do przekroczenia wartości progowych określonych w art. 11k ust. 2 ustawy, to jednak nie pojawia się konieczność sporządzenia dokumentacji. Katalog tych przypadków został określony w art. 11n ustawy o CIT i tytułem przykładu możemy wskazać na transakcje objęte uprzednim porozumieniem cenowym, porozumieniem inwestycyjnym albo porozumieniem podatkowym czy też transakcje w ramach podatkowej grupy kapitałowej.
Sankcje karne za niesporządzenie lokalnej dokumentacji cen transferowych
Ustawy podatkowe określają termin, w jakim należy sporządzić dokumentację cen transferowych. Trzeba jednak wskazać, że taka dokumentacja nie jest automatycznie przesyłana do organu podatkowego. Podmioty powiązane przechowują dokumentację w swoich zbiorach dokumentów, a obowiązek okazania dokumentacji występuje wyłącznie na żądanie organu podatkowego. Tak też podaje art. 11s ust. 1 ustawy o CIT, gdzie możemy przeczytać, że podmioty powiązane, które są obowiązane do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych lub grupowej dokumentacji cen transferowych, przedkładają, na żądanie organów podatkowych, tę dokumentację, w terminie 14 dni od dnia doręczenia tego żądania.
Jeżeli natomiast okaże się, że taka dokumentacja w ogóle nie istnieje, to tym samym podmioty powiązane narażają się na sankcje określone w art. 56c Kodeksu karnego skarbowego. Przepis ten podaje, że ten, kto wbrew obowiązkowi nie sporządza lokalnej dokumentacji cen transferowych, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Tej samej karze podlega ten, kto sporządza dokumentację niezgodnie ze stanem rzeczywistym.
Natomiast ten, kto wbrew obowiązkowi dokumentację cen transferowych sporządza po terminie, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.
Z treści art. 56c kks wynika, że penalizowane jako przestępstwa skarbowe są następujące zachowania:
- niesporządzenie dokumentacji cen transferowych,
- sporządzenie dokumentacji cen transferowych po terminie,
- sporządzenie dokumentacji cen transferowych niezgodnie ze stanem rzeczywistym.
W myśl art. 56c § 4 kks w wypadku mniejszej wagi sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Wyjaśnijmy zatem w tym miejscu, że przypadek mniejszej wagi to czyn zabroniony jako wykroczenie skarbowe, które w konkretnej sprawie ze względu na jej szczególne okoliczności – zarówno przedmiotowe, jak i podmiotowe – zawiera niski stopień społecznej szkodliwości czynu, a sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie wskazują na rażące lekceważenie przez sprawcę porządku finansowo-prawnego lub reguł ostrożności wymaganych w danych okolicznościach, albo sprawca dopuszczający się czynu zabronionego, którego przedmiot nie przekracza kwoty małej wartości, czyni to z pobudek zasługujących na uwzględnienie.
Informacja o cenach transferowych oraz sankcje za jej niezłożenie
Chociaż podmioty powiązane nie są zobowiązane do przesyłania dokumentacji cen transferowych do organu podatkowego, to jednak taki obowiązek powstaje w stosunku do informacji o cenach transferowych (formularz TPR(C) lub TPR(P). Informacja o cenach transferowych jest wykorzystywana w celu analizy ryzyka zaniżenia dochodu do opodatkowania w zakresie cen transferowych oraz do innych analiz ekonomicznych lub statystycznych.
Informację tę należy złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu dla podatnika, w terminie do końca 11. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego w formie elektronicznej.
Co ciekawe, informację taką składają podmioty zobowiązane do sporządzenia dokumentacji cen transferowych, jak też niektóre podmioty zwolnione od tego obowiązku. W konsekwencji może wystąpić sytuacja, w której dany podmiot jest zwolniony z konieczności sporządzenia dokumentacji cen transferowych (na mocy art. 11n ustawy o CIT), ale jednocześnie ma obowiązek sporządzenia i przesłania informacji TPR(C) na mocy art. 11t ustawy o CIT.
Informacja o cenach transferowych jest sporządzana na podstawie:
- lokalnej dokumentacji cen transferowych – w przypadku gdy podmiot powiązany był obowiązany do sporządzenia tej dokumentacji,
- sprawozdania finansowego lub innych dokumentów – w przypadku gdy podmiot powiązany nie był obowiązany do sporządzenia tej dokumentacji.
Również w tym zakresie należy wskazać na sankcje karne związane z uchybieniem obowiązkowi przesłania informacji o cenach transferowych. Jak bowiem wynika z treści art. 80e kks, kto wbrew obowiązkowi nie składa właściwemu organowi podatkowemu informacji o cenach transferowych, albo składając ją, podaje w niej dane niezgodne z lokalną dokumentacją cen transferowych lub ze stanem rzeczywistym, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Kto wbrew obowiązkowi informację o cenach transferowych składa po terminie, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.
Analogicznie jak w przypadku art. 56c kks również i art. 80e kks przewiduje, że w wypadku mniejszej wagi sprawca odpowiada jak za wykroczenie skarbowe.
Na koniec warto podkreślić, że zarówno w zakresie czynów zabronionych określonych w art. 56c kks, jak i czynów zabronionych określonych w art. 80e kks sprawca może skorzystać z instytucji czynnego żalu, dzięki czemu uniknie odpowiedzialności karno-skarbowej.
