Jednym z obowiązków ewidencyjnych, który dotyczy podmiotów powiązanych, jest złożenie w ustawowym terminie informacji o cenach transferowych. Co warte podkreślenia, taką informację będzie zobligowany złożyć również ten podmiot, który jest zwolniony z obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych. Sprawdź, jak dokładnie wygląda obowiązek sporządzenia informacji o cenach transferowych podmiotów zwolnionych.
Obowiązek zachowania cen rynkowych w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi
W pierwszej kolejności wyjaśnijmy, czym jest cena transferowa pomiędzy podmiotami powiązanymi. Zgodnie z regulacjami ustawowymi cena transferowa to rezultat finansowy warunków ustalonych lub narzuconych w wyniku istniejących powiązań, w tym ceny, wynagrodzenia, wyniku finansowego lub wskaźnika finansowego.
Cena transferowa występuje zatem pomiędzy podmiotami powiązanymi. Ogół regulacji w tym zakresie sprowadza się do stwierdzenia, że cena transferowa powinna odpowiadać cenie rynkowej. Mówiąc inaczej, podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
Istotą przepisów o cenach transferowych jest zatem zapewnienie poziomu rynkowego transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi tak, aby nie dochodziło do przerzucania przychodów czy kosztów.
Co istotne, zasada ceny rynkowej dotyczy każdego podmiotu powiązanego. Warto podkreślić, że cenę rynkową stosują nie tylko podmioty, które przygotowują dokumentację cen transferowych, ale także każdy podmiot, pomiędzy którymi występuje powiązanie.
W sytuacji, gdy nie jest zachowana cena rynkowa, w danej transakcji uruchamiane są przepisy dotyczące korekty ceny transferowej. Warto podkreślić, że taka korekta może być dokonana zarówno przez organy podatkowe, jak i przez samego podatnika.
Zgodnie z art. 23o ust. 2 ustawy o PIT, jeżeli w wyniku istniejących powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane, i w wyniku tego podatnik wykazuje dochód niższy (stratę wyższą) od tego, jakiego należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały, organ podatkowy określa dochód (stratę) podatnika bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
W przypadku gdy organ podatkowy uzna, że w porównywalnych okolicznościach podmioty niepowiązane kierujące się racjonalnością ekonomiczną nie zawarłyby danej transakcji kontrolowanej lub zawarłyby inną transakcję, lub dokonałyby innej czynności, zwanych dalej „transakcją właściwą”, uwzględniając:
- warunki, które ustaliły między sobą podmioty powiązane;
- fakt, że warunki ustalone między podmiotami powiązanymi uniemożliwiają określenie ceny transferowej na takim poziomie, na jaki zgodziłyby się podmioty niepowiązane kierujące się racjonalnością ekonomiczną, uwzględniając opcje realistycznie dostępne w momencie zawarcia transakcji
– organ ten określa dochód (stratę) podatnika bez uwzględnienia transakcji kontrolowanej, a w przypadku gdy jest to uzasadnione, określa dochód (stratę) podatnika z transakcji właściwej względem transakcji kontrolowanej.
Oprócz możliwości określenia dochodu lub straty podatkowej przez organ, który zakwestionuje cenę ustaloną pomiędzy podmiotami powiązanymi, przepisy ustawy o PIT przewidują także możliwość dokonania samodzielnej korekty cen przez podmiot powiązany.
Taka korekta – określona w art. 23q ustawy o PIT – ma charakter wsteczny (retrospektywny) i może dotyczyć zarówno przychodów, jak i kosztów. Podmiot dokonuje korekty, jeżeli na skutek obiektywnych okoliczności okaże się, że pierwotnie przyjęta cena nie spełnia kryterium ceny rynkowej.
Obecnie ustawodawca zrezygnował już z obowiązku informowania o dokonaniu korekty w rocznym zeznaniu składanym przez podatnika.
Obowiązki dokumentacyjne związane z cenami transferowymi
Najbardziej popularnym obowiązkiem jest konieczność sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Zgodnie z art. 23w ust. 1 ustawy o PIT podmioty powiązane są obowiązane do sporządzania w postaci elektronicznej lokalnej dokumentacji cen transferowych, za rok podatkowy, w terminie do końca 10. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, w celu wykazania, że ceny transferowe zostały ustalone na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
Taka dokumentacja jest sporządzana, jeżeli transakcja kontrolowana przekracza określone w przepisach progi dokumentacyjne.
Dodatkowo należy wskazać, że w pewnych przypadkach podmioty powiązane będą zwolnione z obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych – nawet jeżeli ww. progi dokumentacyjne będą przekroczone.
Otóż, jak wynika z treści art. 23z pkt 1 ustawy o PIT, obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych nie ma zastosowania do transakcji kontrolowanych zawieranych wyłącznie przez podmioty powiązane mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w roku podatkowym, w którym każdy z tych podmiotów powiązanych spełnia łącznie następujące warunki:
- nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 63a i 63b (działalność prowadzona na terenie specjalnej strefy ekonomicznej);
- nie poniósł straty podatkowej.
Obowiązek sporządzenia informacji o cenach transferowych podmiotów zwolnionych
Jak wskazaliśmy na wstępie, fakt zwolnienia z obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych nie oznacza całkowitego wyłączenia wszelkich obowiązków dokumentacyjnych.
Otóż zgodnie z art. 23zf ust. 1 ustawy o PIT podmioty powiązane:
- obowiązane do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych – w zakresie transakcji objętych tym obowiązkiem, lub
- realizujące transakcje kontrolowane zwolnione z obowiązku sporządzania dokumentacji
– składają naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu dla podatnika, w terminie do końca 11. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, informację o cenach transferowych za rok podatkowy (TPR-P).
Informacja o cenach transferowych jest składana za pomocą środków komunikacji elektronicznej i jest sporządzana na podstawie:
- lokalnej dokumentacji cen transferowych – w przypadku gdy podmiot powiązany był obowiązany do sporządzenia tej dokumentacji,
- sprawozdania finansowego lub innych dokumentów – w przypadku gdy podmiot powiązany nie był obowiązany do sporządzenia tej dokumentacji.
Przykład 1.
Przedsiębiorstwo pana Andrzeja sprzedało na rzecz przedsiębiorstwa jego syna towar o łącznej wartości 12 mln złotych. W związku z tym został przekroczony próg dokumentacyjny. Jednocześnie żaden z podatników nie działa w SSE ani nie poniósł straty w roku podatkowym. Jakie obowiązki dokumentacyjne mają przedsiębiorcy?
Pan Andrzej i jego syn mają obowiązek zachowania ceny rynkowej w transakcjach pomiędzy sobą, ponieważ są podmiotami powiązanymi. Pomimo że został przekroczony próg dokumentacyjny dla transakcji towarowej, mogą oni jednak skorzystać ze zwolnienia od obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Jednocześnie są zobligowani do złożenia do właściwego naczelnika US informacji TPR-P w terminie do końca listopada roku następującego po roku podatkowym.
Reasumując, należy wskazać, że zakres obowiązków dokumentacyjnych dotyczący problematyki cen transferowych pomiędzy podmiotami powiązanymi jest bardzo szeroki i obejmuje nie tylko sporządzenia dokumentacji, ale również konieczność przesyłania do naczelnika US informacji o cenach transferowych.
