Dokumentacja cen transferowych - kogo dotyczy obowiązek sporządzania?

Dokumentacja cen transferowych to istotny dokument potwierdzający stosowanie rozliczeń na warunkach rynkowych z podmiotami powiązanymi. W ostatnich czasach to kluczowy element rozliczania podatku dochodowego. Co powinna zawierać dokumentacja cen transferowych i kogo dotyczy obowiązek jej sporządzania? Odpowiadamy!

Dokumentacja cen transferowych - obowiązek sporządzania

Zgodnie z art. 9a ustawy o CIT, dokumentacja cen transferowych dotyczy podatników prowadzących księgi rachunkowe. Ponadto dla celów określenia obowiązku dokumentacyjnego uwzględnić należy wynikające z ksiąg rachunkowych przychody i koszty, niezależnie od tego, czy dla celów podatku dochodowego stanowią one przychody, czy koszty uzyskania przychodów (w konsekwencji sporządzenie dokumentacji podatkowej uzależnione jest od wartości przychodów i kosztów bilansowych).

Limity dokumentacyjne

Począwszy od roku 2017 podatnicy mają obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych, jeżeli łącznie są spełnione następujące przesłanki:

• ich przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 2 000 000 euro (a w przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą – w ich pierwszym roku podatkowym przekroczyły równowartość 2 000 000 euro) oraz
• dokonują w roku podatkowym transakcji z podmiotami z nimi powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 PDOP, mających istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty), lub
• ujmują w roku podatkowym w księgach rachunkowych inne zdarzenia, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 PDOP, mające istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty).

Dokumentacja cen transferowych musi być ponadto sporządzona przez podatników, którzy:

• dokonują zapłaty należności wynikających z transakcji lub innych zdarzeń na rzecz podmiotów mających miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (w przypadku gdy wartość należności przekracza w roku podatkowym równowartość 20 000 euro),
• zawierają z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową umowę spółki niebędącej osobą prawną lub umowę wspólnego przedsięwzięcia lub inną umowę o podobnym charakterze, jeżeli wartość wkładów wspólników spółki lub wartość wspólnego przedsięwzięcia przekracza równowartość 20 000 euro.

Przepisy wprowadzają również obowiązek sporządzenia dokumentacji dla transakcji polegających na:

• zawarciu umowy spółki osobowej, o ile wartość wniesionych przez wspólników wkładów przekracza równowartość 50 000 euro,
• zawarciu umowy wspólnego przedsięwzięcia lub innej umowy o podobnym charakterze, w których wartość określona w umowie, a w przypadku braku określenia w umowie – przewidywana wartość na dzień zawarcia wspólnie realizowanego przedsięwzięcia przekracza równowartość 50 000 euro.

Jednocześnie został wprowadzony obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej również za rok następujący po roku podatkowym, za który podatnicy byli obowiązani sporządzić tę dokumentację. Co istotne, obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych za rok następny powstaje bez względu na wysokość osiągniętych przychodów lub poniesionych przez podatników kosztów w tym roku, za który byli oni zobowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej.

Dokumentacja cen transferowych a podmioty powiązane

Obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych dotyczy podmiotów powiązanych. Powiązania te mogą mieć charakter kapitałowy, zarządczy, osobowy bądź majątkowy.

Zgodnie z art. 11 ust 1 i 4 ustawy o CIT powiązania występują, gdy:

• podmiot krajowy (tj. osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Polski) bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym poza terytorium Polski lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo
• podmiot zagraniczny (tj. osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Polski) bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
• ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów.

Posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 25%. Określając wielkość udziału pośredniego, jaki podmiot posiada w kapitale innego podmiotu, przyjmuje się zasadę, że jeżeli jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada taki sam udział w kapitale innego podmiotu, to pierwszy podmiot posiada udział pośredni w kapitale tego innego podmiotu w tej samej wysokości; jeżeli wartości te są różne, za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą.

Próg „istotności” transakcji z podmiotem powiązanym

Za transakcje lub inne zdarzenia mające istotny wpływ na wysokość dochodu (straty) podatnika, uznaje się – co do zasady – transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których łączna wartość przekracza w roku podatkowym równowartość 50 000 euro. Limit ten jednak wzrasta proporcjonalnie do wysokości przychodów uzyskanych w roku poprzedzającym rok podatkowy – za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekracza w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty:

• 50 000 euro powiększoną o 5000 euro za każdy 1 000 000 euro przychodu powyżej 2 000 000 euro,
• 2 000 000 euro, lecz nie więcej niż 20 000 000 euro – to próg 50 000 euro powiększa się o 5000 euro za każdy 1 000 000 euro przychodu powyżej 2 000 000 euro,
• 20 000 000 euro, lecz nie więcej niż 100 000 000 euro – to próg wynosi równowartość 140 000 euro powiększoną o 45 000 euro za każde 10 000 000 euro przychodu powyżej 20 000 000 euro,
• 100 000 000 euro – to próg wynosi równowartość 500 000 euro.

Wielkości wyrażone w euro przelicza się na walutę polską po średnim kursie ogłaszanym przez NBP obowiązującym w ostatnim dniu roboczym roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, którego dotyczy dokumentacja cen transferowych.

Trzeba zwrócić uwagę, że progi „istotności” należy odnosić do wartości stanowiącej sumę wartości transakcji jednego rodzaju lub innego zdarzenia jednego rodzaju, zawartej ze wszystkimi podmiotami powiązanymi, a nie z jednym podmiotem powiązanym (por. interpretację ogólną Ministra Finansów z 24 stycznia 2018 r., nr DCT.8201.1.2018).

Przykład 1.

Przychody spółki w roku 2016 wyniosły 7 500 000 euro, zaś w roku 2017 – 1 500 000 euro. Próg „istotnych” transakcji lub innych zdarzeń jednego rodzaju z podmiotem powiązanym, od których zależy obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej przez tę spółkę, za 2017 r. wyniósł 75 000 euro [50 000 euro + (5000 euro x 5)]. Dokumentację cen transferowych za rok 2018 również należy sporządzić, mimo że ustawowy próg nie został przekroczony.

Co powinna zawierać dokumentacja cen transferowych?

Szczegółowy zakres dokumentacji został wskazany w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z 12 września 2017 r. w sprawie informacji zawartych w dokumentacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.

Dokumentacja cen transferowych zawierać powinna m.in.:

• opis transakcji lub innych zdarzeń, w tym umów zarządzania płynnością, umów o podziale kosztów,
• analizę danych porównawczych,
• opis danych finansowych podatnika,
• informacje o podatniku,
• wskazanie metody i sposobu kalkulacji dochodu (straty) podatnika wraz z uzasadnieniem ich wyboru,
• dokumenty, umowy, porozumienia.

Sankcje za brak dokumentacji cen transferowych

Niewłaściwe wypełnienie lub niewypełnienie obowiązków związanych z dokumentacją cen transferowych wiąże się z określonymi prawem sankcjami.

Po pierwsze podkreślić należy, iż podatnik zobowiązany jest do przedstawienia dokumentacji w terminie 7 dni od daty doręczenia żądania przedstawienia dokumentacji. Nieprzedłożenie w wymaganym terminie dokumentacji podatkowej na żądanie organu skutkuje nałożeniem sankcji w wysokości 50% podatku. Nieprzedstawienie przez podatnika dokumentacji cen transferowych organowi podatkowemu nie oznacza automatycznie możliwości zastosowania 50-procentowej stawki podatku. 50-procentowa stawka podatku może zostać zastosowana do dochodu, który został oszacowany. Sankcyjna stawka podatku stosowana jest do różnicy pomiędzy dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określonym przez organy podatkowe. W przypadku przedstawienia przez podatnika dokumentacji podatkowej, do różnicy pomiędzy dochodem zadeklarowanym a dochodem oszacowanym będzie zastosowana stawka właściwa podatku dochodowego.

Po drugie niewypełnienie obowiązku sporządzenia i przedłożenia dokumentacji cen transferowych może wiązać się również z odpowiedzialnością karną-skarbową. Sankcje z Kodeksu karnego-skarbowego mogą zostać nałożone wyłącznie na osobę fizyczną. Podkreślić należy, iż za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (co do zasady jest to zarząd lub osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych).