Polscy przedsiębiorcy coraz więcej swoich towarów wysyłają poza granice kraju. Najwięcej towarów nadal wysyłamy do krajów Unii Europejskiej, ale z roku na rok zwiększa się eksport. Podatnicy nadal mają jednak liczne problemy z jego rozliczaniem. W wielu przypadkach nie wiedzą, jaką stawkę mogą zastosować. W tym artykule omawiamy rozliczenie VAT, gdy ma miejsce eksport towarów partiami.
Stawka podatku VAT przy eksporcie
Stosownie do art. 2 pkt 8 ustawy o VAT przez eksport towarów rozumie się dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium UE przez:
- dostawcę bądź na jego rzecz, lub
- nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju bądź na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych bądź innych środków transportu służących do celów prywatnych – jeżeli wywóz towarów poza terytorium UE jest potwierdzony przez właściwy organ celny określony w przepisach celnych.
Ustawodawca, definiując pojęcie eksportu towarów, dokonał rozróżnienia sytuacji, gdy będący przedmiotem wywozu towar jest wywożony przez dostawcę lub na jego rzecz, oraz gdy jest dokonywany przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju bądź na jego rzecz.
Sytuacja, kiedy dostawca lub podmiot przez niego upoważniony sam dokonuje wywozu towarów poza terytorium UE, stanowi tzw. eksport bezpośredni.
Eksport pośredni natomiast ma miejsce wówczas, gdy wywóz towarów poza terytorium UE, w wykonaniu dostawy towarów, jest dokonywany przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium Polski lub na jego rzecz.
Zatem, aby uznać daną czynność za eksport towarów, muszą wystąpić łącznie następujące przesłanki:
- ma miejsce dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium UE przez dostawcę bądź na jego rzecz (eksport bezpośredni) lub przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju, lub na jego rzecz (eksport pośredni);
- wywóz towarów musi być potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych.
Przypomnijmy, że na mocy przepisu art. 2 pkt 22 ustawy o VAT przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Co do zasady przy eksporcie towarów stosujemy stawkę podatku wynoszącą 0%. Ustawodawca jednak uzależnił możliwość opodatkowania stawki 0% od spełnienia określonych warunków.
Stawkę podatku 0% stosuje się w eksporcie towarów pod warunkiem, że podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium UE.
Dokumentem, o którym mowa powyżej, jest w szczególności:
- dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu;
- dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność;
- zgłoszenie wywozowe w formie papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez właściwy organ celny.
Aby podatnik miał prawo zastosować stawkę podatku w wysokości 0% do eksportu towarów przed terminem do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, musi posiadać dokument potwierdzający wywóz tych towarów poza terytorium UE.
Co istotne, katalog dokumentów wskazany powyżej jest otwarty, co oznacza, że podatnik dla wykazania eksportu może posłużyć się każdym dokumentem, który jednoznacznie i w sposób niebudzący wątpliwości potwierdza wywóz towarów poza terytorium UE.
W wielu sytuacjach podatnik jednak nie posiada stosownego dokumentu potwierdzającego wywóz towaru. W takiej sytuacji nie wykazuje on dostawy w ewidencji VAT za dany okres rozliczeniowy, lecz w okresie następnym, stosując stawkę podatku 0%, pod warunkiem otrzymania dokumentu wymienionego wywozu przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ten następny okres.
W przypadku nieotrzymania tego dokumentu w terminie określonym w zdaniu poprzednim mają zastosowanie stawki właściwe dla dostawy tego towaru na terytorium kraju.
Stawka 0% przy zaliczce eksportowej
Jak wynika z art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru otrzymano całość lub część zapłaty, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Powyższa regulacja dotyczy również płatności otrzymywanych przed dostawą eksportową.
W przypadku, jeżeli podatnik otrzymał całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy towarów, stawkę podatku 0% w eksporcie towarów stosuje się w odniesieniu do otrzymanej zapłaty, pod warunkiem, że wywóz towarów nastąpi w terminie 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał tę zapłatę, oraz podatnik w tym terminie otrzymał dokument, o którym mowa powyżej (dokument potwierdzający wywóz).
Stawkę 0% stosuje się również, jeżeli wywóz towarów nastąpi w terminie późniejszym niż w tym ustępie, pod warunkiem, że wywóz towarów w późniejszym terminie jest uzasadniony specyfiką realizacji tego rodzaju dostaw, potwierdzoną warunkami dostawy, w których określono termin wywozu towarów.
Eksport towarów partiami - jak rozliczać VAT?
Przy wielu większych zamówieniach nie da się od razu wyprodukować i wyeksportować całej partii zamówionych towarów. W przypadku wysyłki towarów partiami każdą wysyłkę traktujemy jako odrębną. Tym samym, jeśli dana wysyłka spełni wszystkie kryteria, aby uznać ją za eksport, będziemy mogli stosować stawkę 0%.
W przypadku otrzymania zaliczki przed dokonaniem dostawy sprawa stosowania stawki 0% znacznie się komplikuje.
Przykład 1.
Spółka otrzymała zamówienie na wyprodukowanie partii przekładni do maszyn. Z umowy wynika, że przed wyprodukowaniem kontrahent z Australii wpłaci zaliczkę w wysokości 30% zamówienia. Spółka planuje, że dostawa przekładni zakończy się po 10 miesiącach. Jednak pierwsza dostawa nastąpi już po miesiącu. Jak podatnik ma opodatkować wpłaconą zaliczkę na poczet eksportowanych przekładni? W tym przypadku po wpłaceniu zaliczki może ona korzystać z opodatkowania stawką podatku w wysokości 0%. Znajdzie tu zastosowanie art. 41 ust. 9b ustawy o VAT. Z umowy wynika, że z ustalonych z nabywcą warunków dostawa będzie realizowana w terminie dłuższym niż 6 miesięcy. W konsekwencji w tym przypadku nie trzeba będzie po okresie 6 miesięcy korygować wcześniej opodatkowanej stawką 0% zaliczki.
Podsumowując, eksportowy wywóz towarów często odbywa się partiami. W takich przypadkach najczęściej zaliczkę na eksport możemy opodatkować stawką 0% pomimo dostaw partiami.
