Eksport towarów stanowi jedną z sił napędowych polskiej gospodarki. Polskie produkty są coraz lepiej widoczne w świecie a ich, jakość jest znacznie bardziej doceniana. Odbiorcą polskich produktów są już nie tylko firmy z UE, ale również z poza Wspólnoty UE. Oprócz klientów prowadzących działalność gospodarczą wśród chętnych znajdują się też osoby prywatne, nieprowadzące działalności spoza UE. Warto, zatem aby podatnik miał świadomość zasad opodatkowania eksportu towarów na rzecz firm, a także wiedział jak opodatkować eksport towarów na rzecz osób prywatnych bez działalności.
Obowiązek podatkowy w VAT przy eksporcie towarów
Niezależnie czy eksport towarów dokonywany jest na rzecz osób prywatnych czy firm obowiązek podatkowy powstanie:
-
w dacie przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, czyli realizacji dostawy,
-
w dacie otrzymania zaliczki, (jeżeli przed dokonaniem dostawy sprzedawca ją otrzymał).
Należy podkreślić, że z uwagi na różne reguły sprzedaży panujące w eksporcie towarów (z uwagi na handel z krajami spoza UE, gdzie zasady regulujące moment dysponowania towarem przez sprzedawcę i odbiorcę są bardzo różne) powstanie obowiązku podatkowego w VAT a więc data dostawy może być określana na różne sposoby.
Z kolei, jeśli występuje eksport towarów na rzecz osób prywatnych spoza UE, wywóz towaru najczęściej nastąpi po załatwieniu formalności zgłoszeniowych w urzędzie celnym przez sprzedawcę lub nabywcę. Wyjątkiem w tej sytuacji może być uczestniczenie w ramach eksportu towarów pośrednika nabywcy.
Przykład 1.
Polski, czynny podatnik VAT (korzystający ze zwolnienia z kasy fiskalnej) sprzedaje części elektroniczne w kraju i na świecie. W ostatnim czasie klient z Ukrainy (nieprowadzący działalności) nabył u podatnika 20 sztuk słuchawek nausznych. Okazało się, że nabywca prosi o możliwość dostarczenia towaru do magazynu jego kolegi, który prowadzi firmę. Zatem ustalono i spisany warunki dostawy (na zasadach DAP – dostarczenie towaru do określonego miejsca), że towar zostanie dostarczony do magazynu na Ukrainie.
Zgłoszenie wywozu, wystawienie faktury i wykonanie eksportu zostało dokonane w miesiącu 05/2019r. a towar został dostarczony do magazynu w miesiącu 06/2019r. Dokument celny, potwierdzający wywóz podatnik otrzymał w 07/2019r. (przed 26.08.2019r.). Podatnik zastanawia się, kiedy powinien opodatkować daną transakcję?
Z uwagi na to, że eksport towarów jest dokonany na warunkach DAP to data dokonania dostawy (przeniesienie prawa do rozporządzenia towarem jak właściciel) będzie miesiącem, w którym towar został dostarczony do magazynu ustalonego z odbiorcą, a więc w miesiącu 06/2019r. Z uwagi na to, że podatnik otrzymał dokument celny potwierdzający wywóz towaru przed dniem złożenia deklaracji za miesiąc 06/2019r. to rozliczając ten okres może zastosować stawkę 0% VAT dla danego eksportu towarów dla osoby prywatnej z Ukrainy.
Zaliczka otrzymana od osoby prywatnej spoza UE
Jeżeli sprzedawca realizujący eksport towarów na rzecz osób prywatnych lub firm otrzyma przed jego dokonaniem zaliczkę, wówczas obowiązek podatkowy w VAT powstanie w miesiącu jej otrzymania i w odniesieniu do kwoty zaliczki.
Nie ma tutaj znaczenia czy zaliczkę dokonała firma czy osoba prywatna spoza UE. Zasady jej rozliczenia są takie same.
Zatem podatnik sprzedawca ma prawo opodatkować stawkę 0% VAT otrzymaną zaliczkę od osoby prywatnej spoza UE, jeżeli:
-
wywóz towarów nastąpi w terminie 2 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał tę zapłatę a jednocześnie
-
podatnik w terminie 2 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał daną zaliczkę - otrzymał dokument celny potwierdzający wywóz.
Przykład 2.
Polski, czynny podatnik VAT (korzystający ze zwolnienia z kasy fiskalnej) sprzedaje części samochodowe w kraju i na świecie. W ostatnim czasie klient z RPA (nieprowadzący działalności) nabył u podatnika 5 sztuk turbo-sprężarek.
W miesiącu 04/2019r. sprzedawca otrzymał 40% zaliczkę na dany towar. Zgłoszenie i wywóz towaru został wykonany przez firmę działającą w imieniu osoby prywatnej z RPA w miesiącu 06/2019r. W tym tez miesiącu podatnik otrzymał resztę kwoty za towar. Sprzedawca zastosował w odniesieniu do zaliczki stawkę 0% VAT, jednak jeszcze nie otrzymał dokumentu celnego potwierdzającego wywóz IE-599 (elektroniczny komunikat potwierdzający wywóz towarów w ramach eksportu). Podatnik nie ma pewności czy w ogóle otrzyma ten dokument.
Jeżeli sprzedawca nie otrzyma dokumentu celnego potwierdzającego wywóz do dnia 25.07.2019 r. będzie zobligowany ująć:
-
w deklaracji VAT za miesiąc 04/2019r. korektę stawki 0% VAT na wartość otrzymanej zaliczki i wykazać ją ze stawką 23% VAT,
-
w deklaracji VAT za miesiąc 06/2019r. pozostałą kwotę otrzymanej należności ze stawką 23% VAT.
Przykład 3.
Polski, czynny podatnik VAT (korzystający ze zwolnienia z kasy fiskalnej) sprzedaje części i akcesoria meblowe w kraju i na świecie. W ostatnim czasie klient z USA (nieprowadzący działalności) nabył u podatnika 50 sztuk półek.
W miesiącu 03/2019r. sprzedawca otrzymał 70% zaliczkę na dany towar. Zgłoszenie i wywóz towaru został wykonany przez firmę działającą w imieniu osoby prywatnej z USA w miesiącu 05/2019r. W tym też miesiącu podatnik otrzymał resztę kwoty za towar. Sprzedawca zastosował w odniesieniu do zaliczki stawkę 0% VAT, jednak jeszcze nie otrzymał dokumentu celnego potwierdzającego wywóz IE-599 (elektroniczny komunikat potwierdzający wywóz towarów w ramach eksportu). Podatnik z uwagi na nieotrzymanie dokumentu komunikował się kilkukrotnie z nabywcą, po czym otrzymał dokumenty wywozu w miesiącu 08/2019r.
W tej sytuacji podatnik sprzedawca z uwagi na brak dokumentu celnego potwierdzającego wywóz do dnia 25.06.2019r. będzie zobligowany ująć:
-
w deklaracji VAT za miesiąc 03/2019r. korektę stawki 0% VAT na otrzymaną wówczas zaliczkę i jednocześnie wykazać ją ze stawką 23% VAT,
-
w deklaracji VAT za miesiąc 05/2019r. pozostałą kwotę otrzymanej należności ze stawką 23% VAT,
-
w deklaracji VAT za miesiąc 08/2019r. korektę pełnej kwoty należności ze stawką 23% VAT oraz jednoczesne wykazanie eksportu towarów ze stawką 0% VAT.
Szczególne warunki realizacji eksportu towarów umożliwiają zastosowanie stawki 0% VAT nawet przy wywozie po dwóch miesiącach
Końcowo należy wspomnieć o szczególnym uregulowaniu odnoszącym się do rozliczenia zaliczek na eksport towarów a mianowicie o art. 41 ust. 9b ustawy o VAT przewidującym szczególne preferencje dla otrzymanej zaliczki względem późniejszego dokonania wywozu towarów.
Chodzi tutaj o kwestię, w której wywóz towarów następuje w terminie późniejszym niż 2 miesiące licząc od końca miesiąca, w którym podatnik sprzedawca otrzymał zaliczkę.
Zatem stawkę preferencyjną 0% VAT podatnik sprzedawca zastosuje do otrzymanej zaliczki nawet, jeżeli wywóz nastąpi po upływie 2 miesięcy licząc od końca miesiąca, w którym wpłynęła zaliczka, pod warunkiem, że wywóz towarów w tym późniejszym terminie jest uzasadniony specyfiką realizacji tego rodzaju dostaw potwierdzoną warunkami dostawy, w których określono termin wywozu towarów.
Przypadków i okoliczności może być tutaj bardzo wiele np. uzależnienie od okresu czasu otrzymania produkowanych części na indywidualne zamówienie, wysyłka, uszlachetnienie towarów i ponowny odbiór towarów, skomplikowany proces produkcyjny, sezonowość i ograniczenie potrzebnych elementów do wyprodukowania towarów przeznaczonych na eksport i wiele, wiele innych.
