Jeżeli pojazd jest kompletny, zdatny do użytku, jako czas jego użytkowania wskazuje się okres dłuższy niż rok i został przeznaczony na potrzeby działalności gospodarczej, spełnia on definicje środka trwałego. Jak rozliczyć samochód jako środek trwały? Wyjaśniamy poniżej.
Ustalenie wartości początkowej samochodu
Jednym z pierwszych etapów przyjęcia samochodu do ewidencji środków trwałych jest wycena jego wartości początkowej. Sposób wyceny zależy od metody nabycia środka trwałego. I tak w przypadku:
- odpłatnego nabycia - wyceny dokonuje się według ceny ich nabycia (w przypadku przyjęcia z majątku prywatnego wartość początkową określa się nie większą niż cena rynkowa);
- częściowo odpłatnego nabycia - wyceny dokonuje się według ceny ich nabycia powiększonej o wartość przychodu, określonego w art. 11 ust. 2b;
- wytworzenia we własnym zakresie - wyceny dokonuje się według kosztów wytworzenia;
- nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób - wyceny dokonuje się według wartości rynkowej z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.
W przypadku odpłatnego nabycia na cenę nabycia składa się cena zakupu należna zbywcy powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do użytkowania. Wśród nich wymienia się m.in.
- koszty związane z transportem i montażem,
- ubezpieczenie w drodze,
- rejestracja pojazdu (o ile będzie ona miała miejsce przed wprowadzeniem samochodu do środków trwałych)
- opłaty związane z tłumaczeniem dokumentów itp.
Z użytkowaniem każdego samochodu wiąże się konieczność poniesienia wydatku na jego ubezpieczenie. Koszty poniesione na ubezpieczenie czy to AC, OC czy NNW i GAP nie są zaliczane do wartości początkowej zakupionego samochodu, nawet jeżeli zostały poniesione przed przyjęciem samochodu do używania. Nasuwa się więc pytanie: dlaczego tak ważne jest ustalenie wartości początkowej środka trwałego? Wartość początkowa środka trwałego stanowi podstawę do ustalenia i dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
Samochód jako środek trwały - rodzaje amortyzacji
Amortyzacja to koszt związany ze stopniowym zużywaniem się środków trwałych. Nalicza się ją jedynie od tych środków trwałych, które zostały ujęte w ewidencji środków trwałych firmy. To od wyboru metody amortyzacji zależy, jak szybko dany środek trwały zostanie zamortyzowany. Samochód jako środek trwały amortyzowany jest zazwyczaj za pomocą jednej z poniższych metod:
- liniowej,
- liniowej indywidualnej,
- liniowej przyspieszonej,
- metoda degresywna.
Amortyzacja liniowa samochodu osobowego i ciężarowego
Dla samochodów osobowych i ciężarowych, które zostały odpowiednio sklasyfikowane w Klasyfikacji Środków Trwałych pod kodem KŚT 741 (samochód osobowy) lub KŚT 742 (samochód ciężarowy) standardową metodą amortyzacji jest metoda liniowa. Stawka amortyzacji zgodnie z wykazem wynosi dla tych pojazdów 20%. Oznacza to, że samochód amortyzowany będzie przez okres 5 lat.
Indywidualna stawka amortyzacyjna dla samochodu
Indywidualna metoda amortyzacji środków trwałych to odmiana metody liniowej. Odpisy dokonywane są w równych ratach od wartości początkowej środka trwałego. Warto pamiętać o tym, że okres amortyzacji nie może być krótszy niż określony w przepisach.
Stawka indywidualna może być stosowana do środków trwałych, które po raz pierwszy zostały wprowadzone do ewidencji. Najwyższa indywidualna stawka dla samochodów osobowych ulepszonych lub używanych to 40%, co wynika z zastosowania najwyższego współczynnika, jaki przewidują w tym przypadku przepisy.
Amortyzacja przyspieszona
Samochód może zostać poddany również amortyzacji przyspieszonej. Wówczas odpisy amortyzacyjne ustala się w oparciu o współczynnik, co znaczy że podstawowe stawki w Wykazie stawek amortyzacyjnych należy przez ten współczynnik przemnożyć.
Dla samochodu osobowego współczynnik wynosi 1,4. Zatem chcąc amortyzować samochód według metody przyspieszonej podstawową stawkę 20% należy przemnożyć przez 1.4 co da 28%. Samochód zostanie więc zamortyzowany w okresie 3 lat i 7 miesięcy.
Metoda degresywna
To metoda amortyzacji przeznaczona dla samochodów ciężarowych, której nie można stosować do amortyzacji samochodów osobowych. Metoda ta pozwala na zwiększenie początkowo wartości odpisów amortyzacyjnych, aż do momentu, gdy rata amortyzacyjna zrówna się z ratą obliczoną dla metody liniowej. Zatem licząc amortyzację metodą degresywną, musimy także policzyć metodą liniową, by wiedzieć, kiedy możemy na nią przejść.
Jakiej amortyzacji nie można stosować do samochodów osobowych?
Przy wyborze metod amortyzacji samochodu osobowego nie można korzystać z:
- amortyzacji degresywnej ze współczynnikiem 2.0 - pozwala prawie dwukrotnie skrócić okres amortyzacji,
- amortyzacji jednorazowej (z pomocy de minimis).
Jeżeli wartość początkowa samochodu osobowego przekracza równowartość 150 000 zł, przedsiębiorca powinien za każdym razem wyłączyć z kosztów tę część odpisu amortyzacyjnego.
Rozliczenie kosztów związanych z użytkowaniem samochodu
Podatek dochodowy czyli ujmowanie wydatków związanych z pojazdami w kosztach
Koszty, które poniósł przedsiębiorca na samochód jako środek trwały, to na przykład:
- składki na ubezpieczenie OC, NNW, GAP i AC samochodu osobowego i ciężarowego,
- koszty eksploatacyjne samochodu osobowego i ciężarowego takie jak paliwo, koszty napraw, części zamienne itp.,
- koszty przeglądów technicznych, opłaty parkingowe oraz przejazdy płatnymi drogami i autostradami,
- odpisy z tytułu zużycia samochodu.
W przypadku samochodów osobowych koszty mogą być rozliczane w wysokości odpowiadającej 75% wydatku lub w 100%, pod warunkiem że podatnik jest w stanie udowodnić, iż pojazd wykorzystywany jest wyłącznie w celach firmowych. Szczegółowe informacje dotyczące ujmowania wydatków związanych z eksploatacją samochodu osobowego w kosztach podatkowych można znaleźć w artykule: Wydatek eksploatacyjny pojazdu w 2019 roku - koszt podatkowy a odliczenie VAT.
Jeżeli natomiast chodzi o samochody ciężarowe nie istnieje ograniczenie w ujmowaniu wydatków eksploatacyjnych w kosztach podatkowych. Przedsiębiorcy ujmują zatem wydatki w KPiR w pełnej wysokości.
Rozliczenie podatku VAT od wydatków związanych z pojazdami
Należy również wspomnieć o pełnym oraz częściowym odliczeniu VAT od samochodu osobowego. W przypadku samochodów osobowych użytkowanych jedynie do celów firmowych przedsiębiorcy w dalszym ciągu będą mieli prawo do pełnego odliczenia VAT od wydatków eksploatacyjnych oraz ich nabycia. Warunkiem, który należy spełnić, by móc odliczyć 100% VAT od samochodów osobowych jest:
- zgłoszenie pojazdu do US na druku VAT-26,
- prowadzenie kilometrówki dla celów VAT,
- wprowadzenie zasad użytkowania pojazdu.
Inaczej jest w przypadku, gdy samochód osobowy użytkowany do celów firmowych oraz prywatnych. Takie użytkowanie daje podatnikowi prawo do odliczenia 50% VAT od wydatków eksploatacyjnych. Od 1 lipca 2015 r. podatnicy wykorzystujący samochód osobowy w celach mieszanych mogą również odliczyć 50% VAT z faktur za paliwo.
W przypadku, który spełnia warunki do uznania go za pojazd ciężarowym nie istnieje ograniczenie odliczania VAT. Podatnicy rozliczają więc 100% podatku VAT od wydatków eksploatacyjnych.
