Coraz więcej osób zastanawia się, jak legalnie korzystać z materiałów znalezionych w sieci. Wynika to z tego, że w dzisiejszych czasach internet jest powszechnym i szanowanym źródłem wiedzy. Jego niemalże nieograniczone zasoby i globalny dostęp sprawia, że jest wykorzystywany we wszystkich dziedzinach, w których się “tworzy”. Przestał być wyłącznie źródłem rozrywki czy sposobem na komunikację, powoli wypiera tradycyjne źródła wiedzy jakimi są książki. W internecie można odnaleźć nie tylko słowo pisane, materiałami są również pliki dźwiękowe, audiowizualne czy obrazy. Mimo że internet daje pozorną anonimowość, powstaje coraz więcej źródeł, które są tworzone z poszanowaniem praw autorskich. W tym artykule postaramy się wskazać, jak legalnie korzystać z materiałów znalezionych w sieci, serfując po internecie.
| Uwaga! Najczęściej spotykanym łamaniem prawa w sieci jest swobodne udostępnianie zdjęć, plików muzycznych lub tekstów bez zgody autorów. |
Materiały znalezione w sieci również podlegają ochronie praw autorskich. Fakt, że są one powszechnie dostępne, nie oznacza, że można je dowolnie wykorzystywać. Każde udostępnienie zdjęć, utworów, tekstów bez zgody autora jest przestępstwem w świetle przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Dlaczego tak się dzieje?
Materiały znalezione na stronach internetowych stanowią przejaw twórczej działalności człowieka, ponieważ każdy tekst czy utwór został przez kogoś stworzony. Jeżeli utwór ma cechy indywidualne, odróżniające go od innych powstałych już dzieł, są one objęte ustawową ochroną. Dlatego kopiowanie, udostępnianie, przerabianie czy wykorzystywanie ich bez wiedzy i zgody autora jest niedozwolone. Ich bezprawne wykorzystanie to plagiat.
| Uwaga! Plagiat oznacza skopiowanie cudzego utworu wraz z przypisaniem sobie prawa do autorstwa poprzez ukrycie pochodzenia splagiatowanego utworu. |
Kiedy narażamy się na popełnienie plagiatu?
Plagiat to nic innego jak przypisanie sobie autorstwa cudzego utworu. Dozwolone jest wykorzystanie utworu na własne potrzeby, tj. można pobierać zdjęcia czy utwory udostępnione w sieci, pod warunkiem, że nigdzie ich nie zamieszczamy, nie pokazujemy czy wykorzystujemy.
Jeżeli jednak wykorzystamy ściągnięte utwory i zamieścimy je na swoim blogu, profilu na Facebooku, stronie internetowej, bez zgody autora, będzie to łamaniem przepisów prawa. Zastanawiając się jak legalnie korzystać z materiałów znalezionych w sieci warto wskazać na pojęcie dozwolonego użycia. O tym poniżej.
Z czym się wiąże pojęcie dozwolonego użytku?
Prawo cytatu umożliwia wykorzystanie fragmentów cudzych, udostępnionych i rozpowszechnionych już wcześniej utworów w uzasadnionych ustawowo przypadkach. Z zastrzeżeniem, że cytowany fragment jest oznaczony i opatrzony nazwiskiem autora oraz podane zostało źródło, z jakiego pozyskano dany fragment.
| Art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości. |
Jak legalnie korzystać z materiałów znalezionych w sieci www?
Przede wszystkim przed ściągnięciem nowego utworu, niezależnie od tego, czy jest to zdjęcie, tekst, czy plik, należy sprawdzić, z jakiej strony pochodzi.
| Legalne jest bowiem wykorzystywanie utworów udostępnionych w sieci w 2 przypadkach:
|
W tym pierwszym przypadku- otwartej licencji, wykorzystywanie utworów udostępnionych jest legalne i nieodpłatne. Należy jednak pamiętać, aby:
-
podpisać autora (jeśli jest),
-
nie wykorzystywać ich w celach handlowych,
-
nie edytować (tzn. nie przerabiać, przekształcać, dorysowywać itp. - można ewentualnie zrobić zestawienie zdjęć),
-
nie można sobie zastrzec praw do tych utworów.
W przypadku drugim- domeny publicznej najczęściej udostępniane są utwory, które nie są już chronione prawami autorskimi ze względu na upływ czasu (70 lat) od daty powstania. W przypadku takich zdjęć należy:
-
podać autora,
-
podać typ licencji (ale niekoniecznie), w tym przypadku będzie to Creative Common Zero albo utwór udostępniony w domenie publicznej.
Jak legalnie udostępniać utwory na portalach społecznościowych?
Z Facebookiem jest trochę łatwiej, ponieważ nie trzeba ściągać utworów i “wklejać” na profil, wystarczy udostępnić je na tablicy wraz ze źródłem pochodzenia poprzez funkcję “udostępnij” czy po prostu wkleić link z innej strony Facebooka.
| Uwaga! Samo podpisanie autorstwa utworu dodanego na fanpage'u nie chroni niestety przed zarzutem naruszenia praw autorskich i sankcjami wynikającymi z tego tytułu. |
Wykorzystywanie innych utworów w sieci jest chronione prawem autorskim, dlatego potrzebna jest zgoda autora/twórcy/agencji posiadających te prawa. Wiąże się to również z koniecznością uiszczenia stosownej opłaty.
| Uwaga! Nielegalne jest też wykorzystywanie utworów znalezionych dzięki wyszukiwarce np. Google, nawet jeśli nie są podpisane! |
Poniżej znajdziecie przykładowe darmowe, legalne bazy zdjęć, z których można korzystać.
-
reeimages
-
startupstockphotos
-
beststockphotofree
-
skitterphoto
-
foter
