0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Jak podzielić firmę po rozwodzie, jeżeli wspólnikami są małżonkowie?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Zasady podziału po rozwodzie firmy, której wspólnikami są małżonkowie, nie są jednoznaczne i zależą od wielu czynników. Jeżeli chcesz się dowiedzieć, jak podzielić firmę po rozwodzie i jaką drogą możesz tego dokonać – przeczytaj poniższy artykuł! 

Majątek wspólny i majątek osobisty a podział

W dniu zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje ustrój wspólności majątkowej. Znajduje on zastosowanie z mocy prawa. Wspólność ta ustaje w razie rozwodu, separacji, uprawomocnienia się orzeczenia sądu o ustaniu wspólności, a także w przypadku zawarcia przez małżonków lub przyszłych małżonków tzw. intercyzy.

Z mocy ustawy z chwilą zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa, jednak nie wszystkie składniki majątkowe automatycznie wchodzą do majątku wspólnego. Podział majątku po rozwodzie dotyczy wyłącznie tych składników, które do majątku wspólnego weszły.
Po rozwodzie małżonkowie mogą dokonać podziału majątku, przy czym dotyczy to wyłącznie tych jego składników, które weszły do majątku wspólnego. Istotne jest zatem ustalenie, do jakiej masy majątkowej dany składnik majątku należy.

Wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do majątku wspólnego należą w między innymi:

  • pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

  • dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków.

Z kolei do majątku osobistego każdego z małżonków należą między innymi:

  • przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

  • przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej;

  • prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

  • przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

  • prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

  • wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

  • prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

  • przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Jeżeli dany składnik majątku został nabyty przez małżonka przed zawarciem związku małżeńskiego, nie wchodzi on do majątku wspólnego.
Podziałowi podlegać zatem będą wszelkie zyski z działalności małżonka, niezależnie od tego, czy będą one wypracowane przy pomocy majątku osobistego, czy wspólnego. Podział majątku firmy zależeć jednak będzie od tego, czy wszedł on do majątku wspólnego.

Firma założona przed zawarciem małżeństwa

Podział firmy po rozwodzie będzie inny w zależności od tego, kiedy firma powstała – przed czy po zaistnieniu wspólności majątkowej. Podziałowi podlegają bowiem wyłącznie te składniki majątku, które wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Nie będą zatem dzielone te składniki, które z jakichś względów będą majątkiem odrębnym małżonka.

Przykładem powyższego jest sytuacja, gdy spółka została założona przed ślubem (przed powstaniem wspólności majątkowej). W takim wypadku nie podlega ona podziałowi w wyniku rozwodu, ponieważ wchodzi do majątku odrębnego.

Jeżeli małżonkowie założyli spółkę przed zawarciem związku małżeńskiego, majątek ten nie będzie wchodził w skład majątku wspólnego, a co za tym idzie, nie będzie podlegał podziałowi na zasadach właściwych dla podziału majątku po rozwodzie. Małżonkowie-wspólnicy mogą natomiast rozwiązać spółkę na ogólnych zasadach, wystąpić z niej lub sprzedać akcje/udziały.

Spółka cywilna a rozwód

Jeżeli jeden z małżonków jest wspólnikiem spółki cywilnej, drugi z nich, nieuczestniczący w spółce nie ma prawa do jej majątku. Ma natomiast prawo do żądania podziału wierzytelności i innych praw majątkowych, które w trakcie trwania spółki małżonek będący wspólnikiem uzyskał, tj. np. zysku z działalności spółki. W takim przypadku zatem przedmiotem ustaleń sądu przy podziale majątku będzie to, czy i jakie wymagalne wierzytelności do pozostałych wspólników posiadał małżonek. Co jednak istotne, przedmiotem podziału nie są wierzytelności niewymagalne związane z likwidacją spółki cywilnej w przyszłości. Podziałowi nie będzie również podlegać majątek zakupiony na rzecz spółki z zysku wypracowanego przez spółkę.

Rozliczeniu teoretycznie mógłby podlegać wkład do spółki cywilnej, jeżeli został poczyniony z majątku wspólnego, jednakże w praktyce najczęściej zostanie on uznany jako rozliczony w związku z przyczynieniem się do utrzymania rodziny.

Spółka osobowa a rozwód

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku spółek osobowych, tj. spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej. Jeżeli chodzi o tzw. uprawnienia korporacyjne, tzn. takie, które są związane z uczestnictwem i zarządzaniem spółką, to stanowią one zawsze element majątku odrębnego, a zatem nie podlegają podziałowi. Podobnie samo uczestnictwo w spółce nie będzie podlegało podziałowi, gdyż ma charakter ściśle związany z daną osobą wspólnika. W przypadku jednak, gdy wkład do spółki pochodzi z majątku wspólnego małżonków, będzie on podlegał rozliczeniu jako nakład.

W przypadku, gdy w skład spółki wchodziło dwoje małżonków, każdy z nich może wypowiedzieć umowę spółki i z niej wystąpić, co stanowić będzie podstawę do jej rozwiązania. Małżonkowie mogą w takiej sytuacji również wspólnie podjąć uchwałę o rozwiązaniu spółki. W takim wypadku podział majątku zostanie przeprowadzony według zasad wynikających z umowy spółki i Kodeksu spółek handlowych.

Udziały/akcje w spółce kapitałowej a rozwód

Jeżeli udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcje w spółce akcyjnej są elementem majątku osobistego małżonka, ponieważ np. zostały nabyte przed zawarciem małżeństwa lub w jego trakcie, ale zostały sfinansowane z majątku osobistego – nie podlegają one podziałowi.

Co oczywiste, udziały i akcje będą podlegać podziałowi po rozwodzie, gdy małżonkowie nabędą je wspólnie, do majątku wspólnego.

Jeżeli w czasie trwania wspólności majątkowej jeden z małżonków nabędzie udziały lub akcje za środki pochodzące z majątku wspólnego – akcje/udziały wejdą do majątku wspólnego, co nie będzie jednak równoznaczne z faktem, że drugi małżonek stanie się również wspólnikiem/akcjonariuszem spółki. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 20 maja 1999 r., I CKN 1146/97:

„W wypadku nabycia przez małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w drodze czynności prawnej, udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnikiem staje się tylko małżonek uczestniczący w tej czynności”.

Tylko małżonek będący stroną umowy nabycia udziałów lub akcji staje się wspólnikiem/akcjonariuszem spółki – nawet wtedy, gdy udziały/akcje zostały nabyte za środki pochodzące z majątku wspólnego. Niemniej, akcje/udziały wejdą do majątku wspólnego i będą podlegały rozliczeniu.

Jak podzielić firmę po rozwodzie - czynności które należy podjąć

Podział firmy między wspólników może zostać dokonany w drodze porozumienia między małżonkami, którzy mogą zawrzeć umowę regulującą podział majątku. Należy jednak pamiętać, że w konkretnym przypadku może się okazać, że konieczne będzie zachowanie szczególnej formy umowy – umowy z podpisami notarialnie poświadczonymi w razie zbycia udziałów czy umowy w formie notarialnej w razie zbycia nieruchomości. Należy również pamiętać o innych obowiązkach, które mogą być związane z podziałem majątku, w tym m.in. o zawiadomieniu spółki o zbyciu udziałów czy uzyskaniu zgody spółki na zbycie akcji.

W razie braku porozumienia co do podziału każdy z małżonków ma możliwość złożenia wniosku o podział majątku wspólnego po rozwodzie. W takim wypadku trzeba się jednak będzie liczyć z dodatkowymi kosztami – opłatą sądową oraz koniecznością poniesienia wydatków na wynagrodzenie biegłych sądowych, którzy ustalą wartość majątku do podziału.

Jak podzielić firmę po rozwodzie - wycena majątku

Zgodnie z orzecznictwem: „W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami skład majątku wspólnego ustala się według chwili ustania wspólności majątkowej, a jego wartość według stanu tego majątku oraz cen w chwili dokonywania podziału” (Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 23 lutego 2018 r., III CZP 103/17).

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów