Rozwiązanie małżeństwa skutkuje ustaniem wspólności majątkowej pomiędzy byłymi małżonkami. To z kolei daje podstawę do żądania podziału majątku. Powstaje więc pytanie – jak wygląda kwestia podziału zysków ze wspólnej działalności, gdy dojdzie do rozwodu? Jak kształtują się zyski po rozwodzie?
Majątek wspólny małżonków
Zawarcie małżeństwa w Polsce powoduje co do zasady powstanie tzw. majątku wspólnego. Oczywiście stosunki majątkowe w związku można uregulować zupełnie inaczej – konieczne jest wówczas zawarcie stosownej umowy przed notariuszem (określanej najczęściej jako intercyza).
Co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków? Będzie to przede wszystkim:
-
pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
-
dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
-
środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Czy dochody, jakie przynosi firma, zaliczane są do majątku wspólnego?
Dochody uzyskiwane z działalności zarobkowej każdego z małżonków wchodzą do majątku wspólnego. Co do zasady będzie tak również wtedy, gdy oboje małżonkowie prowadzą wspólny interes.
Wejście jakiegokolwiek składnika do małżeńskiego majątku wspólnego powoduje, że w przypadku rozwodu będzie on dzielony pomiędzy byłymi małżonkami. W przypadku wspólnej firmy nie ma więc wątpliwości, że dochody przez nią generowane zostaną ostatecznie podzielone (jeśli oczywiście dojdzie do rozwiązania małżeństwa).
Czy prowadzenie działalności gospodarczej przez jednego z małżonków również niesie ze sobą takie same skutki? Okazuje się, że w tym zakresie jest nieco inaczej. Wszystko zależy od tzw. osobistej pracy danego małżonka i chwili założenia działalności.
Zyski z firmy a majątek wspólny
Wydawałoby się, że zyski uzyskiwane z działalności gospodarczej każdorazowo wejdą do małżeńskiego majątku wspólnego, nawet jeśli firmę prowadzi tylko jeden z małżonków. Okazuje się, że nie do końca jest to prawda, zwłaszcza gdy przedsiębiorstwo było prowadzone wyłącznie przez jedną osobę.
Zyski z firmy są finansowym skutkiem prowadzonej działalności gospodarczej. Jeśli do ich powstania przyczynił się tylko jeden z małżonków, drugi nie może żądać ich wypłaty na swoją rzecz, nawet jeśli dojdzie do rozwodu. Dochody uzyskiwane w ten sposób wchodzą w skład majątku osobistego tej osoby, która je uzyskała. Jest to wyjątek od ogólnej regulacji wynikającej z treści art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która zalicza wszelkie dochody małżonków do ich majątku wspólnego.
„Przy rozliczaniu pożytków i innych przychodów ze wspólnego majątku na podstawie art. 618 § 1 k.p.c. w zw. z art. 207 k.c., sąd uwzględnia rzeczywistą, rynkową zdolność kreowania przez ten majątek pożytków naturalnych i cywilnych (art. 53 i 54 k.c.), którą wyznaczać będzie możliwy do uzyskania czynsz najmu lub dzierżawy tego majątku lub jego poszczególnych składników. Dochód uzyskiwany przez współwłaściciela przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c. dzięki jego osobistej pracy, nie jest równoznaczny z pożytkami i innymi przychodami z tego przedsiębiorstwa, podlegającymi rozliczeniu w postępowaniu działowym”.
Zyski z firmy, które wchodzą w skład majątku wspólnego
Jeśli dochody uzyskiwane z działalności gospodarczej zostały wypracowane przez jednego z małżonków, ale nie możemy ich powiązać z wyłącznie osobistą pracą przedsiębiorcy, to w takim przypadku wejdą one w skład majątku wspólnego – wówczas będzie można żądać ich podziału.
Wiele w tej kwestii zależy jednak od momentu powstania działalności gospodarczej oraz ewentualnych zmian ustroju majątkowego podczas trwania małżeństwa. Jeśli małżonek-przedsiębiorca założył firmę przed ślubem, to wszystkie jej składniki wchodzą do jego majątku osobistego – także te, uzyskane podczas trwania związku. W praktyce oznacza to, że działalności małżonka sprzed ślubu nie będzie można podzielić po rozwodzie.
Inny skutek powstanie, gdy działalność była finansowana ze środków wspólnych obojga małżonków – nawet jeśli firma była założona przed zalegalizowaniem związku. W tej sytuacji przedsiębiorstwo oraz generowane przez nie zyski wejdą do majątku wspólnego, a w ostateczności będą podlegały podziałowi po rozwodzie.
Wpływ intercyzy na żądanie zysków z firmy po rozwodzie
Rozdzielność majątkowa, zwana popularnie intercyzą, może powstać zarówno z chwilą zawarcia małżeństwa, jak i w trakcie jego trwania. Każdorazowo decydują o tym sami małżonkowie.
Czy intercyza może wpłynąć na zakres żądania zysków z firmy po rozwodzie? Okazuje się, że tak.
W przypadku powstania rozdzielności majątkowej dopiero po pewnym czasie od zawarcia małżeństwa, działalność gospodarcza zarejestrowana po ślubie powinna być podzielona w taki sposób, aby wiadomo było, do majątku osobistego którego z małżonków ona wejdzie. Późniejsze rozwiązanie małżeństwa nie będzie już stanowiło problemu, ponieważ podział majątku wspólnego został tak naprawdę już dokonany w chwili zawarcia intercyzy.
Jeżeli rozdzielność majątkowa trwa od samego początku małżeństwa, problemy związane z podziałem zysków z firmy po rozwodzie także nie będą miały znaczenia. W tej sytuacji strony wiedzą kto i na jakich zasadach pobiera zyski z działalności gospodarczej i komu przypadnie dane przedsiębiorstwo.
W jaki sposób dokonać podziału majątku wspólnego?
Podział majątku wspólnego po rozwodzie nie jest prostym zadaniem. Można to zrobić na dwa sposoby:
-
umownie,
-
na drodze sądowej.
Pierwsza opcja pojawia się w przypadku zgodnej woli byłych małżonków, druga natomiast, gdy istnieje pomiędzy nimi konflikt co do możliwości podziału majątku wspólnego. W praktyce zdecydowana większość spraw obejmujących podział majątku znajduje swój finał w sądzie (postępowanie trwa z reguły 2-3 lata).
Podział majątku obejmujący zyski z firmy nie oznacza, że każdy z małżonków otrzyma tyle samo. Istotne znaczenie w tym zakresie ma fakt, kto tak naprawdę przyczynił się do wypracowania dochodów z działalności oraz to, czy przedsiębiorstwo było finansowane ze składników majątku wspólnego.
Sąd nie jest związany żądaniami stron postępowania, jeśli chodzi o sposób podziału ich majątku wspólnego. Przykładowo, jeśli były mąż żąda wypłaty zysków z firmy w udziale 70%, natomiast była żona w udziale 30%, to nie oznacza to, że taki wniosek zostanie uwzględniony.
Podczas postępowania działowego każdorazowo bada się rzeczywisty i udokumentowany wkład każdego z małżonków w powstanie majątku wspólnego – w tym przypadku obejmującego przedsiębiorstwo i wypracowane przez nie zyski. To, w jaki sposób dokonany zostanie podział majątku wspólnego, zależy tak naprawdę od dowodów zgromadzonych przez strony i ich stanowiska w sprawie.
Zdecydowanie lepszym i szybszym rozwiązaniem jest ugodowe podejście do sprawy. Działalność gospodarcza wiąże się najczęściej z prawem własności nieruchomości – to z kolei wymusza, aby podział majątku został dokonany w formie notarialnej. Jeśli byli małżonkowie są zgodni co do podziału i wiedzą, w jakich udziałach powinien zostać rozdzielony pomiędzy nimi zysk z firmy, wizyta u notariusza jest najrozsądniejszym rozwiązaniem.
Zyski po rozwodzie
Żądanie zysków z firmy po rozwodzie jest zatem prawnie dopuszczalne. Trzeba jednak przy tym pamiętać, że podział takiego majątku między byłymi małżonkami jest możliwy tylko, jeśli:
-
prowadzili oni wspólnie działalność gospodarczą,
-
działalność gospodarcza jednego z małżonków była finansowana z majątku wspólnego,
-
działalność gospodarcza jednego z małżonków nie wchodziła od samego początku trwania małżeństwa w skład jego majątku osobistego,
-
zyski uzyskane z działalności gospodarczej jednego z małżonków nie powstały na skutek jego tzw. osobistej pracy w firmie.
