Jednolita procedura celna i VAT – jakie zaszły zmiany?

Przedsiębiorcy dokonujący zakupów poza granicami kraju muszą je prawidłowo rozliczyć. Poza tym muszą pamiętać o obowiązkach celnych. Od czerwca 2021 roku podatnicy importujący towary uzyskali znaczne uproszczenie w rozliczaniu. Obowiązuje ich jednolita procedura celna i VAT. Dzięki temu jest także mniej formalności związanych z importem. Ponadto, co ważne, wszystkie należności z tytułu importu są określane w jednej decyzji. Tym samym podatnicy mogą ją zaskarżyć w ramach jednego odwołania. 

Stan prawny obowiązujący do czerwca

Zgodnie z obowiązującym unijnym kodeksem celnym organy nie miały możliwości prowadzenia jednego postępowania w zakresie należności celnych oraz podatkowych i innych opłat z tytułu importu towarów. Tym samym podatnicy otrzymywali decyzję celną, w której określano należności celne. Ponadto organy podatkowe musiały przeprowadzić postępowanie, aby określić należności podatkowe. Importerzy otrzymywali więc decyzje celne i podatkowe. W praktyce oba postępowania były prowadzone na podstawie tego samego stanu faktycznego. Prawidłowe określenie wartości celnej było bowiem podstawą określenia podatków.

Tym samym podatnik otrzymywał dwie decyzje i w przypadku, gdy się z nimi nie zgadzał, musiał obie zaskarżyć. Postępowania te prowadzone były w odniesieniu do tego samego stanu faktycznego. Bardzo często też decyzja celna określała wartość celną czy inne elementy mające wpływ na podstawę opodatkowania i dopiero prawidłowe ich określenie w decyzji celnej dawało podstawę do określenia podatków w decyzji podatkowej.

Powyższy problem został rozwiązany poprzez wprowadzenie jednolitej procedury. Obowiązuje ona zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji. 

Nowelizacja, czyli jednolita procedura celna i VAT

Od czerwca 2021 roku zarówno w sprawach celnych, jak i podatkowych stosować należy przepisy celne.

Zgodnie z art. 73 ust. 1 Ustawy z dnia 19 marca 2004 roku – Prawo celne do:

1. postępowania w sprawach celnych stosuje się odpowiednio przepisy art. 12, art. 138a § 4, art. 141–143, art. 168, art. 170, art. 215 § 1 oraz działu IV rozdziałów 2, 5, 6, 9 i 10, rozdziału 11 – z wyłączeniem art. 200 oraz rozdziałów 21–23 Ordynacji podatkowej;

2. odwołań stosuje się odpowiednio także przepisy art. 140 § 1, art. 162 § 1–3, art. 163 § 2, art. 169, art. 208, art. 210 § 1 pkt 1–6 i 8 oraz § 2, art. 220, art. 221, art. 222, art. 223, art. 226–229, art. 232, art. 233 § 1 i 2, art. 234 oraz art. 234a Ordynacji podatkowej.

Tym samym w przypadku postępowania związanego z importem wyłączono niektóre przepisy Ordynacji podatkowej. 

Obecnie naczelnik urzędu celno-skarbowego prowadzi jedno postępowanie w sprawie należności celnych, podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego, opłaty paliwowej i opłaty emisyjnej z tytułu importu towarów.

Organem odwoławczym od tej decyzji jest Dyrektor Izby Administracji Skarbowej.

Zmiany w podatku od towarów i usług

Ustawodawca musiał także dokonać zmian w ustawie o podatku VAT. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług poprzez import towarów rozumie się przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego, tj. państwa niewchodzącego w skład terytorium Unii Europejskiej, na terytorium UE. W przypadku importu wysokość podatku od towarów i usług uzależniona jest od wartości celnej zgłoszonej w deklaracji.

W zgłoszeniu celnym podatnicy deklarują wysokość należnego cła, podatków, tj. VAT i akcyzy (jeżeli towary są wyrobami akcyzowymi) oraz innych należnych opłat. Przypomnijmy, że stosownie do art. 33 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy są obowiązani do obliczenia i wykazania podatku w:

1. zgłoszeniu celnym albo

2. rozliczeniu zamknięcia, o którym mowa w art. 175 Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 roku uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego, zwanego dalej rozporządzeniem 2015/2446, w przypadkach, o których mowa w art. 324 lub art. 325 rozporządzenia 2015/2447 – kwoty podatku, z uwzględnieniem obowiązujących stawek, z zastrzeżeniem art. 33b.

Podstawą opodatkowania z tytułu importu towarów jest wartość celna powiększona o należne cło. Jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy (patrz art. 30b ust. 1 ustawy o VAT). Organ celny po przyjęciu zgłoszenia dokonuje jego weryfikacji. 

W ustawie o VAT zmieniono regulacje dotyczące wydania decyzji w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zgłoszeniu celnym, wniosku o wydanie decyzji określającej ustalenia właściwości w sprawach odpowiedzialności osób trzecich za podatek należny z tytułu importu.

Nieprawidłowości w zgłoszeniu celnym

Zmiany dotyczą także procedury związanej z nieprawidłowościami dotyczącymi podatku. Obecnie, gdy organ podatkowy stwierdzi nieprawidłowości przed zwolnieniem towaru, wydaje decyzję, w której określa:

• podatek w prawidłowej wysokości – w przypadku gdy decyzja została wydana przed zwolnieniem towaru (wówczas organ celny określa wysokość należności w prawidłowej (pełnej) wysokości. Towar jest zwalniany na podstawie decyzji po zapłacie lub zabezpieczeniu należności określonych w decyzji);

• różnicę między kwotą podatku w prawidłowej wysokości a kwotą podatku już wykazaną – w przypadku gdy decyzja została wydana po zwolnieniu towaru (w takim przypadku towar jest zwalniany po zapłacie lub zabezpieczeniu zadeklarowanej w zgłoszeniu kwoty podatku, a po zwolnieniu wydawana jest decyzja określająca różnicę między kwotą podatku w prawidłowej wysokości a kwotą wykazaną w zgłoszeniu celnym. Do czasu zapłaty tych dodatkowych należności są one zabezpieczone).

W przypadku natomiast, gdy organ celny po zwolnieniu towaru uzna, że kwota została nieprawidłowo wykazana, wydaje decyzję określającą różnicę między kwotą podatku w prawidłowej wysokości a kwotą podatku już wykazaną w zgłoszeniu albo określoną w decyzji. 

Decyzja określająca podatek 

Podatnik po przyjęciu zgłoszenia celnego lub po przedstawieniu rozliczenia może wystąpić z wnioskiem do naczelnika urzędu celno-skarbowego o wydanie decyzji określającej różnicę między kwotą podatku w prawidłowej wysokości a kwotą podatku już wykazaną albo określoną. 

W przypadkach innych niż określone w ustawie o VAT kwotę podatku należnego z tytułu importu towarów określa naczelnik urzędu celno-skarbowego w drodze decyzji. W przypadku gdy w decyzji kwota podatku nie została określona w prawidłowej wysokości, naczelnik urzędu celno-skarbowego wydaje decyzję określającą różnicę między kwotą podatku w prawidłowej wysokości a kwotą podatku już określoną. Do należności podatkowych określonych stosuje się odpowiednio przepisy celne dotyczące powiadamiania dłużnika o kwocie należności wynikających z długu celnego.

Od powyższej decyzji określającej podatnikowi służy odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej za pośrednictwem naczelnika urzędu celno-skarbowego, który wydał decyzję.

Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości z tytułu importu

Ustawodawca uregulował powyższą kwestię w art. 39a ustawy o VAT. Organem podatkowym właściwym do orzekania w sprawach odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe podatnika w zakresie podatku z tytułu importu towarów jest organ, o którym mowa w art. 66 ust. 1a ustawy – Prawo celne. Tym samym obecnie organem celnym właściwym do orzekania w sprawach odpowiedzialności osoby trzeciej z tytułu długu celnego (oraz odsetek) jest naczelnik urzędu celno-skarbowego właściwy ze względu na miejsce powstania długu celnego. 

Powyższa regulacja więc rozwiewa wszelkie wątpliwości co do tego, jaki organ ma wydać decyzję o odpowiedzialności osób trzecich. 

Podsumowując, prowadzenie jednego postępowania przyczyniło się do tego, że powstała jednolita procedura celna i VAT. Dzięki zmianom, w sprawach dotyczących importu podatnicy zyskali zrozumiałe i uproszczone rozwiązania.