Import osobistych rzeczy przy przeprowadzce do Polski a obowiązek zapłaty VAT

Jedną z czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT jest import. Obowiązek podatkowy pojawia się również w przypadku osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W związku z tym warto się zastanowić, w jaki sposób przepisy ustawy VAT regulują kwestię taką jak import osobistych rzeczydo RP w przypadku przeprowadzki do naszego kraju.

Import jako czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT

Na wstępie zauważmy, że zgodnie z art. 2 pkt 7 ustawy VAT import towarów to przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii Europejskiej.

W konsekwencji każde przemieszczenie towaru z kraju trzeciego na terytorium UE stanowi import towarów. Z importem nie mamy do czynienia, w sytuacji gdy towary przemieszczane są w ramach UE.

Ponadto warto także zauważyć, że z importem będziemy mieli również do czynienia w sytuacji, gdy podatnik przywozi własne towary. Trzeba bowiem zaznaczyć, że warunkiem wystąpienia importu jest faktyczne i fizyczne przemieszczenie towaru. Nie jest konieczne, aby takie przemieszczenie było wynikiem zawartej umowy, np. sprzedaży.

W rezultacie obowiązek rozliczenia podatku należnego spoczywa w tym przypadku na importerze towaru, tzn. na osobie, która przemieszcza towar na teren Polski.

Należy również wspomnieć o treści art. 26a ust. 1 ustawy VAT, który to stanowi, że miejscem importu towarów jest terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie ich wprowadzenia na terytorium Unii Europejskiej. To z kolei powoduje, że jeżeli towar jest importowany z kraju trzeciego na terytorium Polski, to obowiązek podatkowy powstaje w Polsce.

Inaczej natomiast wyglądałaby sytuacja, gdyby podatnik importował towar do innego kraju UE, np. do Niemiec, a następnie przewoził towar do RP. W takich okolicznościach obowiązek rozliczenia podatku z tytułu importu regulowałyby niemieckie przepisy podatkowe.

Import osobistych rzeczy a zwolnienie

Okazuje się jednak, że osoby przeprowadzające się do RP niekoniecznie muszą obawiać się podatku VAT w związku z przywozem do Polski rzeczy osobistych. Mamy bowiem w ustawie VAT odpowiednie zwolnienia od podatku przewidziane do tego rodzaju przypadków.

Jak czytamy w art. 47 ustawy VAT, zwalnia się od podatku import rzeczy osobistego użytku osoby fizycznej przenoszącej miejsce zamieszkania z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

1. rzeczy służyły do osobistego użytku tej osobie w miejscu zamieszkania na terytorium państwa trzeciego, z tym że towary nieprzeznaczone do konsumpcji musiały służyć do takiego użytku przez okres co najmniej 6 miesięcy przed dniem, w którym osoba ta przestała mieć miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego;

2. rzeczy będą używane na terytorium kraju do takiego samego celu, w jakim były używane na terytorium państwa trzeciego;

3. osoba fizyczna miała miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego nieprzerwanie przez okres co najmniej 12 miesięcy poprzedzających zmianę miejsca zamieszkania;

4. rzeczy te przez 12 miesięcy od dnia zgłoszenia do procedury dopuszczenia do obrotu nie mogą zostać oddane jako zabezpieczenie, sprzedane, wynajęte, użyczone, wydzierżawione lub w inny sposób odstąpione odpłatnie lub nieodpłatnie bez wcześniejszego poinformowania o tym organu celnego.

Należy pamiętać, że wyłącznie spełnienie wszystkich ww. warunków daje prawo do skorzystania ze zwolnienia importu od podatku VAT. Dodatkowo ustawa wprowadza warunek formalny w postaci obowiązku dokonania zgłoszenia rzeczy osobistych do procedury dopuszczenia do obrotu. Zgłoszenia takiego należy dokonać przed upływem 12 miesięcy od dnia przeniesienia miejsca zamieszkania do RP.

Musimy jednak zaznaczyć, że zwolnienie nie ma zastosowania do wszelkiego rodzaju towarów. Nie będzie ono stosowane do przywozu:

1. napojów alkoholowych;

2. tytoniu i wyrobów tytoniowych;

3. środków transportu przeznaczonych do działalności gospodarczej;

4. artykułów potrzebnych do wykonywania zawodu lub zajęcia, innych niż przenośne przedmioty sztuki stosowanej lub wyzwolonej.

W przypadku importu ww. towarów podatnik przeprowadzający się do Polski nie może skorzystać ze zwolnienia od podatku VAT.

Warunek stałego przeniesienia ośrodka życiowego na teren RP

Chociaż wskazany warunek nie został wprost wymieniony w treści art. 47 ustawy VAT, to jednak z dostępnego orzecznictwa można wywnioskować, że konieczne jest, aby przeprowadzka na teren RP miała charakter stały, a nie tymczasowy.

Przykładowo, jak czytamy w wyroku WSA w Białymstoku z 12 czerwca 2013 roku (I SA/Bk 137/13), dla zastosowania zwolnienia od importu ustawa VAT wymaga od osoby przesiedlającej się spełnienie podstawowego warunku, jakim jest fakt przeniesienia swojego stałego miejsca zamieszkania z państwa trzeciego na obszar UE. Dopiero stwierdzenie takiej okoliczności daje podstawę do zastosowania zwolnienia.

Warto podkreślić, że kryteria determinujące pojęcie miejsca stałego pobytu dotyczą zarówno więzów zawodowych i osobistych danej osoby z określonym miejscem, jak i długości tych więzów, tym samym winny być analizowane łącznie. Za miejsce stałego pobytu należy uznać miejsce, w którym podatnik ustanowił stałe centrum swoich interesów. 

W opisanym przypadku przy ocenie miejsca zamieszkania podatnika można również posiłkować się przepisami prawa cywilnego.

Jak czytamy w art. 25 kc, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Na tle tej regulacji powszechnie podnosi się, że aby wskazać daną miejscowość jako centrum życiowej aktywności osoby, należy przeanalizować, czy łącznie występują dwa integralne składniki miejsca zamieszkania, tj. corpus – będący obiektywnym składnikiem pojęcia miejsca zamieszkania związanym z faktycznym pobytem w danej miejscowości – oraz animus - subiektywny element tego pojęcia wyrażający się w zamiarze stałego pobytu w danej miejscowości. 

Dla ustalenia miejsca zamieszkania nie jest zatem wystarczające samo zamieszkiwanie w sensie fizycznym, ale bez zamiaru stałego pobytu, ani też sam zamiar stałego pobytu w danej miejscowości niepołączony z przebywaniem w tej miejscowości. Natomiast przy ustalaniu zamiaru nie można poprzestawać tylko na oświadczeniach, ponieważ sam zamiar stałego pobytu w danej miejscowości nie stanowi o zamieszkaniu, lecz musi być połączony z przebywaniem w danej miejscowości – i to z takim przebywaniem, które ma cechy założenia tam ośrodka osobistych i majątkowych interesów.

Przechodząc do podsumowania, należy zatem wskazać, że choć osoba fizyczna importująca do Polski rzeczy osobiste w związku z przeprowadzką na terytorium RP jest podatnikiem podatku VAT z tego tytułu, to jednak możliwe jest w tym zakresie skorzystanie ze zwolnienia od podatku określonego w art. 47 ustawy VAT.