Kryptowaluty w rocznej deklaracji PIT - podatek dochodowy

Osoby, które w 2017 r. sprzedały lub wymieniły kryptowaluty, powinny uwzględnić to w swojej rocznej deklaracji PIT. Dotyczy to nie tylko sprzedaży za „tradycyjną” walutę, lecz także wymiany jednej kryptowaluty na inną, na towar lub usługę. Sprzedaż i wymiana kryptowalut może zostać uznana za działalność gospodarczą - przypomina Ministerstwo Finansów i wyjaśnia, jak opodatkować przychody z kryptowalut podatkiem dochodowym.

Wykopanie, sprzedaż, wymiana kryptowalut a podatek dochodowy

Samo „wykopanie” kryptowaluty nie jest przychodem po stronie podatnika. Nie płaci się od niego podatku.

Sprzedaż kryptowaluty, czyli zamiana na tradycyjną walutę (np. złotówki, euro, dolara amerykańskiego) powoduje powstanie przychodu, który trzeba wykazać w PIT.

Zamiana kryptowaluty na:

• inną kryptowalutę,

• towar,

• usługę

• również powoduje powstanie przychodu, który należy wykazać w PIT. Zdaniem Ministerstwa Finansów należy taką zamianę traktować jako formę odpłatnego zbycia, tak samo jak zamianę jakichkolwiek innych praw majątkowych.

W ramach działalności czy poza działalnością gospodarczą?

Przychody ze sprzedaży lub zamiany kryptowalut, które należy wykazać w rocznym PIT,  mogą być przychodem z:

• pozarolniczej działalności gospodarczej lub

• praw majątkowych

Obrót kryptowalutami może, ale nie musi zostać uznany za pozarolniczą działalność gospodarczą. Przychody z kryptowalut mogą być więc przychodami z działalności gospodarczej. Kiedy będzie to działalność gospodarcza? Jeśli jest to działalność:

• zarobkowa,

• prowadzona we własnym imieniu przez podatnika, bez względu na jej rezultat,

• prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły.

Jeśli obrót kryptowalutami nie spełnia warunków uznania za działalność gospodarczą, to przychód i tak trzeba opodatkować. Jest to wówczas przychód z praw majątkowych (źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych – art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT).

Podatnik nie może sobie swobodnie wybrać, czy przychody z kryptowaluty rozliczy w ramach działalności gospodarczej, czy jako przychód z praw majątkowych. Jeśli realizowany przez niego obrót kryptowalutą spełnia definicję działalności gospodarczej, to musi rozliczać uzyskiwane przychody jako przychody z działalności, a nie z praw majątkowych.

Przychód, koszty, dochód i podatek

To, co w zamian za kryptowalutę uzyskuje podatnik, to przychód.

Żeby ten przychód osiągnąć, podatnik ponosi określone koszty uzyskania przychodu.

Jeśli od przychodu odejmiemy poniesione koszty, otrzymamy dochód.

Podatek dochodowy płacimy od dochodu.

Kryptowaluty – kiedy powstaje przychód?

Jeśli przychód ze zbycia kryptowaluty w drodze umowy sprzedaży lub zamiany jest przychodem z działalności gospodarczej:

• za datę powstania przychodu z działalności gospodarczej uważa się dzień zbycia prawa majątkowego – czyli dzień sprzedaży lub zamiany danej kryptowaluty – nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności (art. 14 ust. 1c ustawy o PIT).

• za przychód z działalności gospodarczej uznaje się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane.

Jeśli przychód ze zbycia kryptowaluty w drodze umowy sprzedaży lub zamiany jest przychodem z praw majątkowych:

• przychód powstaje w momencie otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika pieniędzy (waluty tradycyjnej), innej kryptowaluty, towaru czy wykonania usługi (art. 11 ust. 1 ustawy o PIT)

Koszty uzyskania przychodu

Ministerstwo Finansów zwraca też uwagę na kwestie związane z kosztami uzyskania przychodu i ich dokumentowaniem.

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Są to wszelkie wydatki, które łącznie spełniają następujące warunki:

• zostały faktycznie poniesione w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, tzn. pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami,

• nie zostały wymienione w art. 23 ustawy PIT, zawierającym katalog wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów,

• są odpowiednio udokumentowane.

W praktyce kosztami przy obrocie kryptowalutą będą m.in. koszty zakupu kryptowaluty i opłaty na rzecz giełdy. Pojawiają się jednak problemy z ich dokumentowaniem.

Problemy z dokumentowaniem kosztów uzyskania przychodu

Jeśli obrót kryptowalutą jest realizowany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, mogą się pojawić problemy z ewidencjonowaniem przychodów i kosztów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Wynikają one z tego, że podatnik może nie posiadać faktur lub rachunków dokumentujących koszty, a jedynie wyciągi z rachunku bankowego czy wyciąg z historia transakcji z internetowej giełdy kryptowalut. Takie dokumenty nie stanowią dowodów księgowych mogących być podstawą do wpisu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Co wtedy?

Brak możliwości zaewidencjonowania danych przychodów czy wydatków w podatkowej księdze przychodów i rozchodów – z uwagi na brak posiadania przez podatnika wymaganej w rozporządzeniu formy ich udokumentowania – nie oznacza automatycznego braku możliwości uznania ich odpowiednio za przychód oraz koszt uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy PIT - uważa Ministerstwo Finansów.

Ministerstwo Finansów pisze, że jeśli podatnik nie ma faktury ani rachunku, ale w inny sposób rzetelnie udokumentuje powstanie przychodu podatkowego czy poniesienie kosztu podatkowego, to powinien to uwzględnić w trakcie roku podatkowego w bieżącej zaliczce na podatek oraz w rocznym rozliczeniu podatku dochodowego. Wówczas:

• wydatki na zakup kryptowaluty ujmowane są w kosztach uzyskania przychodów w momencie poniesienia wydatku, tj. „na bieżąco", czyli w dacie zakupu i według cen zakupu,

• przy rozliczaniu kosztów uzyskania przychodów z obrotu kryptowalutą brak jest podstaw prawnych do stosowania metody FIFO („pierwsze przyszło – pierwsze wyszło").

Takiego problemu, jak podatnicy prowadzący KPiR nie mają podatnicy prowadzący księgi rachunkowe. Dlaczego?  Ponieważ ustawa o rachunkowości nie zawiera zamkniętego katalogu dokumentów księgowych, które mogą stanowić podstawę zapisów w księgach rachunkowych. Zdaniem Ministerstwa Finansów np. wyciągi bankowe potwierdzające transakcje zakupu lub sprzedaży kryptowaluty wraz z załączonym wydrukiem z dokonanej transakcji z giełdowego profilu jednostki, uzupełnionym o podpis osoby, która w imieniu jednostki dokonała tej transakcji, mogą być uznane za dowód księgowy w rozumieniu ustawy o rachunkowości i stanowić podstawę do wpisu w księgach rachunkowych. Wówczas:

• obowiązuje podział kosztów na pośrednie (potrącane w dacie ich poniesienia) i bezpośrednie (potrącane w momencie powstania ściśle związanego z nim przychodu),

• istnieje możliwość wyboru przez podatnika metody FIFO („pierwsze przyszło – pierwsze wyszło") dla ustalenia wartości rozchodu określonych towarów.

Roczny PIT: która deklaracja?

W której rocznej deklaracji uwzględnić dochody z kryptowalut?

Pozarolnicza działalność gospodarcza:

dochód (stratę) z tego tytułu należy wykazać w zeznaniu:

• PIT-36, jeżeli dla tego źródła przychodów wybrano formę opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej,

• PIT-36L, jeżeli dla tego źródła przychodów wybrano formę opodatkowania 19% stawką podatku.

Prawa majątkowe:

dochody opodatkowane są na zasadach ogólnych według skali podatkowej i wykazywane w zeznaniu PIT-36, w części D.1. lub D.2.,w wierszu 7: Prawa autorskie i inne prawa.