Nowa matryca stawek VAT od 2020 r. – jakie zmiany?

W perspektywie ostatniego roku obserwujemy wprowadzanie licznych zmian w zakresie ustawy VAT. W wielu miejscach mamy do czynienia z całkowicie nowymi rozwiązaniami, w innych przypadkach natomiast dochodzi jedynie do zmiany określonych przepisów. W odniesieniu do stawek podatku VAT obowiązuje nowa matryca stawek VAT. W konsekwencji warto przeanalizować, jakie zmiany w tym zakresie obowiązują w 2020 r.

Dotychczasowe regulacje

Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 23%. Oprócz tego ustawa oraz rozporządzenia wykonawcze mogą przewidywać stawki obniżone, które wynoszą odpowiednio 8 lub 5%. Są one stosowane do określonej kategorii towarów i usług wymienionych w załącznikach do ustawy VAT. 

Trzeba przy tym zauważyć, że identyfikacja określonych towarów i usług, które mogą korzystać ze stawek obniżonych, odbywa się na podstawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Wynika to wprost z treści art. 5a ustawy VAT, gdzie możemy przeczytać, że towary lub usługi będące przedmiotem czynności opodatkowanych, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne. 

W rezultacie, jeżeli dla danego towaru lub usługi ma zastosowanie stawka obniżona, a podatnik ma wątpliwości oraz problemy z prawidłową identyfikacją przedmiotu czynności opodatkowanej, to należy kierować się PKWiU w wersji z 2008 r. 

Nowa matryca stawek VAT - zmiany

Nowy system klasyfikacji towarów i usług miał zacząć obowiązywać od 1 kwietnia 2020 r. Z uwagi jednak na sytuację w kraju spowodowaną koronawirusem termin obowiązywania przesunięto na 1 lipca 2020 r. 

W myśl znowelizowanego art. 5a ustawy VAT towary i usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacji w układzie odpowiadającym Nomenklaturze scalonej (CN) zgodnej z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej lub w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są klasyfikowane według Nomenklatury scalonej (CN) lub klasyfikacji wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują działy, pozycje, podpozycje bądź kody Nomenklatury scalonej (CN) lub symbole klasyfikacji statystycznych. 

W jaki sposób należy rozumieć powyższy przepis? Otóż w nowym reżimie prawnym do identyfikacji towarów jest stosowana Nomenklatura scalona (kody CN), natomiast w odniesieniu do identyfikacji usług znajduje zastosowanie PKWiU 2015.

Zmiany stawek VAT w ramach nowej matrycy

Oprócz nowego mechanizmu dotyczącego sposobu identyfikacji towarów i usług nowelizacja wprowadziła zmiany w wielu stawkach podatkowych.

• owoce tropikalne i cytrusowe – obniżenie z 8% na 5%;

• pieczywo – z 23%, 8% lub 5% na 5%;

• zupy, buliony, żywność homogenizowana – z 8% na 5%;

• musztarda, przyprawa słodka papryka, niektóre przyprawy przetworzone (np. pieprz, gałka muszkatołowa, tymianek) – z 23% na 8%;

• produkty dla niemowląt i dzieci, tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe – z 8% na 5%;

• artykuły higieniczne (podpaski, tampony higieniczne, pieluchy) – 8% na 5%;

• e-booki – z 23% na 5%;

• e-prasa – z 23% na 8%.

Oprócz tego obserwujemy również kilka przypadków, gdy doszło do podwyższenia stawki podatkowej:

• niektóre przyprawy nieprzetworzone (np. kmin, szafran, kurkuma) – podwyższenie stawki VAT z 5% na 8%;

• homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki) oraz przetwory z nich, kawior oraz namiastki kawioru i posiłki sprzedawane w lokalach gastronomicznych, których składnikiem są ww. produkty – podwyższenie stawki VAT z 5% na 23%;

• lód używany do celów spożywczych i innych celów chłodniczych – podwyższenie stawki VAT z 8% na 23%.

Dodatkowo zauważmy, że zgodnie z zamysłem ustawodawcy nowa matryca stawek VAT ma stanowić uproszczenie dla podatników. W związku z tym bieżące rozwiązania przewidują obejmowanie jedną stawką podatku obniżonego całych działów CN. 

Które przepisy w zakresie matrycy stawek należy obecnie stosować?

Jak wskazaliśmy na wstępie, pierwotny plan zakładał rozpoczęcie obowiązywania nowej matrycy stawek VAT od 1 kwietnia 2020 r. Z powodu panującej pandemii termin obowiązywania został przesunięty na 1 lipca 2020 r.

To spowodowało, że do 30 czerwca 2020 r. towary i usługi będące przedmiotem czynności opodatkowanych VAT były identyfikowane za pomocą Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług – PKWiU 2008 – oraz będą stosowane dotychczasowe stawki podatkowe. 

Ponadto PKWiU 2008 będzie stosowana do 31 grudnia 2020 r. dla celów opodatkowania VAT w przypadku:

1. towarów, których dostawa powoduje, że podatnicy nie mogą korzystać z podmiotowego zwolnienia z VAT, wskazanych w art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. f) i g) ustawy: preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1), komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26), urządzeń elektrycznych i nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego (PKWiU 27) oraz maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28) – w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie, hurtowych i detalicznych części do pojazdów samochodowych (PKWiU 45.3) i motocykli (PKWiU 45.4);

2. towarów i usług wskazanych w załączniku nr 15 do ustawy;

3. towarów i usług wskazanych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Nowelizacja obejmuje przede wszystkim zmianę sposobu identyfikacji, która ma opierać się zarówno na Nomenklaturze scalonej, jak i na PKWiU. Zgodnie z deklaracjami prawodawcy ma to na celu uproszczenie pracy podatników i ułatwienie klasyfikacji towarów i usług. Praktyka pokaże, czy w rzeczywistości tak będzie.