Odrzucenie oferty - czym może być spowodowane?

Oferta jest jednym ze sposobów na zawarcie umowy cywilnoprawnej. Pojęcie to występuje nie tylko w przepisach Kodeksu cywilnego, ale także Prawa zamówień publicznych. Czym dokładnie jest oferta i czym może być spowodowane odrzucenie oferty przez zamawiającego?

Czym jest oferta?

Zgodnie z treścią art. 66 kc oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.

Oferta jest zatem czynnością prawną, której głównym celem jest doprowadzenie do zawarcia określonego zobowiązania. Może ona poprzedzać każdy rodzaj umowy cywilnoprawnej i być stosowana zarówno pomiędzy konsumentem i przedsiębiorcą, jak i samymi przedsiębiorcami.

Oferta może przybierać formę pisemną, ustną lub elektroniczną. W tym ostatnim przypadku wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o:

• czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;
• skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;
• zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;
• metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;
• językach, w których umowa może być zawarta;
• kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.

Pojęcie oferty jest bardzo często stosowane w procedurze wyboru wykonawców zamówień publicznych. Jak zauważyła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 19 grudnia 2019 roku (sygn. akt KIO 247619), oferta, rozumiana – zgodnie z art. 66 kc znajdującym zastosowanie z mocy art. 14 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych – jako świadczenie oferowane zamawiającemu przez wykonawcę musi być zgodna ze wszystkimi merytorycznymi wymaganiami zamawiającego opisanymi w SIWZ. Oferty złożone w postępowaniu podlegają ocenie według stanu na dzień ich złożenia, a ich treść co do zasady jest niezmienna.

Oferta wykonawcy jest oceniania nie tylko na podstawie warunków opisanych przez zamawiającego, ale także w zakresie jej zgodności z obowiązującymi przepisami. Uchybienia formalne mogą prowadzić do odrzucenia oferty, wskutek czego potencjalny wykonawca utraci prawo do realizacji określonego zamówienia publicznego.

Na czym polega odrzucenie oferty?

Ustawodawca wskazuje konkretny katalog przesłanek, które przesądzają o odrzuceniu oferty. Zgodnie z treścią art. 226 Prawa zamówień publicznych zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli:

• została złożona po terminie składania ofert;
• została złożona przez wykonawcę podlegającego wykluczeniu z postępowania lub niespełniającego warunków udziału w postępowaniu, lub który nie złożył w przewidzianym terminie oświadczenia o niepodleganiu wykluczeniu, spełnianiu warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji, lub podmiotowego środka dowodowego, potwierdzających brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu, przedmiotowego środka dowodowego, lub innych dokumentów, lub oświadczeń;
• jest niezgodna z przepisami ustawy;
• jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów;
• jej treść jest niezgodna z warunkami zamówienia;
• nie została sporządzona lub przekazana w sposób zgodny z wymaganiami technicznymi oraz organizacyjnymi sporządzania bądź przekazywania ofert przy użyciu środków komunikacji elektronicznej określonymi przez zamawiającego;
• została złożona w warunkach czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
• zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia;
• została złożona przez wykonawcę niezaproszonego do składania ofert;
• zawiera błędy w obliczeniu ceny lub kosztu;
• wykonawca w wyznaczonym terminie zakwestionował poprawienie omyłki polegającej na niezgodności oferty z dokumentami zamówienia, niepowodujące istotnych zmian w treści oferty;
• wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na przedłużenie terminu związania ofertą;
• wykonawca nie wyraził pisemnej zgody na wybór jego oferty po upływie terminu związania ofertą;
• wykonawca nie wniósł wadium lub wniósł w sposób nieprawidłowy, lub nie utrzymywał wadium nieprzerwanie do upływu terminu związania ofertą, lub złożył wniosek o zwrot wadium;
• oferta wariantowa nie została złożona lub nie spełnia minimalnych wymagań określonych przez zamawiającego, w przypadku gdy zamawiający wymagał jej złożenia;
• jej przyjęcie naruszałoby bezpieczeństwo publiczne lub istotny interes bezpieczeństwa państwa, a tego bezpieczeństwa lub interesu nie można zagwarantować w inny sposób;
• obejmuje ona urządzenia informatyczne lub oprogramowanie wskazane w rekomendacji, o której mowa w art. 33 ust. 4 Ustawy z dnia 5 lipca 2018 roku o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, stwierdzającej ich negatywny wpływ na bezpieczeństwo publiczne lub bezpieczeństwo narodowe;
• została złożona bez odbycia wizji lokalnej lub bez sprawdzenia dokumentów niezbędnych do realizacji zamówienia dostępnych na miejscu u zamawiającego, w przypadku gdy zamawiający tego wymagał w dokumentach zamówienia.

Do najczęstszych przyczyn odrzucenia oferty w ramach zamówień publicznych zaliczamy niespełnianie warunków stawianych przez zamawiającego. Okazuje się jednak, że braki można uzupełnić, choć w dużej mierze zależy to od dobrej woli zamawiającego. Ma on bowiem prawo odmówić potencjalnemu wykonawcy uzupełnienia nieprawidłowości w złożonej ofercie lub skrócić okres, kiedy jest to dopuszczalne.

Skutki odrzucenia oferty

Odrzucenie oferty powoduje, że staje się ona niewiążąca, a przez to bezskuteczna. Rzadko kiedy składający ofertę może ponowić swoją propozycję względem zamawiającego, nawet jeśli zostanie ona zmodyfikowana. Prawo nie zakazuje oczywiście takich przypadków, choć często wprowadza ograniczenia w tym zakresie – jak choćby w przytoczonej wcześniej regulacji zawartej w Prawie zamówień publicznych.

Odrzucenie oferty jest utożsamiane z brakiem możliwości zawarcia potencjalnej umowy cywilnoprawnej – nie dochodzi wówczas do powstania żadnego zobowiązania ani podstaw prawnych do jego zawarcia. Odrzucający ofertę oraz składający nie są związani żadnym węzłem prawnym.

Podsumowując, oferta jest 1 ze sposobów na zawarcie umowy cywilnoprawnej, bardzo często pojawia się na gruncie Prawa zamówień publicznych. Ustawodawca bardzo dokładnie określa, kiedy może zostać odrzucona przez zamawiającego, najczęściej wiąże się to z sytuacją niespełniania wymogów przyszłego zamówienia. Odrzucenie oferty powoduje co do zasady brak możliwości nawiązania współpracy pomiędzy oferentem a zamawiającym.