Opłacenie faktury wystawionej spółce przez wspólnika z rachunku osobistego za paliwo

Przedmiotem naszego dzisiejszego artykułu będzie omówienie jak wygląda opłacenie faktury wystawionej spółce przez wspólnika z jego prywatnego konta za paliwo. Nasze rozważania będziemy jednak koncentrować na przepisach ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. 

Status prawny spółki cywilnej

Spółka cywilna jest umową uregulowaną przepisami Kodeksu cywilnego. Powoduje to, że nie ma ona zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych. Istotną cechą tej spółki jest współwłasność łączna majątku wspólników spółki cywilnej. Powoduje to, że spółka cywilna nie ma swojego odrębnego i własnego majątku. Jej majątek jest majątkiem wszystkich wspólników i jest objęty wspólnością łączną, która charakteryzuje się bezudziałowym prawem własności.

Status podatkowy spółki cywilnej jest kształtowany odmiennie w zależności od tego, z jakim zobowiązaniem podatkowym mamy do czynienia. Na gruncie podatku VAT spółka cywilna jest odrębnym podatnikiem względem wspólników (dlatego też faktura VAT jest wystawiona na dane spółki), natomiast na gruncie podatku PIT oraz podatku PCC spółka cywilna jest transparentna podatkowo, co oznacza, że podatnikami są wspólnicy tejże spółki.

Przekazanie środków spółce cywilnej jako czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem PCC

W kontekście majątku spółki cywilnej należy jednak zauważyć, że dopłaty do spółki cywilnej będą generować obowiązek podatkowy w podatku PCC. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k i pkt 2 ustawy PCC podatkowi temu podlegają umowy spółki oraz zmiany tych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na podstawie art. 1 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy – w przypadku umowy spółki za zmianę umowy przy spółce osobowej uważa się wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.

Stosownie do art. 1a pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – użyte w ustawie określenie „spółka osobowa” oznacza spółkę: cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy – obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. W myśl art. 4 pkt 9 ww. ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem art. 5, ciąży przy umowie spółki cywilnej – na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki – na spółce.

Podstawę opodatkowania w myśl art. 6 ust. 1 pkt 8 cyt. ustawy przy umowie spółki stanowi:

1. przy zawarciu umowy – wartość wkładów do spółki osobowej albo wartość kapitału zakładowego;
2. przy wniesieniu lub podwyższeniu wkładów do spółki osobowej albo podwyższeniu kapitału zakładowego – wartość wkładów powiększających majątek spółki osobowej albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy;
3. przy dopłatach – kwota dopłat;
4. przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika – kwota lub wartość pożyczki;
5. przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania;
6. przy przekształceniu lub łączeniu spółek – wartość wkładów do spółki osobowej powstałej w wyniku przekształcenia albo wartość kapitału zakładowego spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia lub połączenia;
7. przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby – wartość kapitału zakładowego.

Stawka podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu umowy spółki określona jest w art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i wynosi 0,5% podstawy opodatkowania. Taką samą stawkę stosuje się do zmiany umowy spółki.

Opłacenie faktury wystawionej spółce przez wspólnika może generować obowiązek w PCC

Przechodząc do meritum problemu, wskażmy na treść interpretacji Dyrektora KIS z 3 grudnia 2020 roku (nr 0111-KDIB2-3.4014.338.2020.1.MD). Organ podatkowy stwierdził, że bezzwrotne przekazanie środków pieniężnych przez wspólnika na rzecz spółki z przeznaczeniem na inwestycje to nic innego jak oddanie przez wspólnika rzeczy do nieodpłatnego używania. 

Czynność oddania spółce przez jej wspólnika rzeczy i praw majątkowych do nieodpłatnego używania, bez względu na to, na podstawie jakiej czynności cywilnoprawnej oddanie to zostało dokonane, jest czynnością opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy jako zmiana umowy spółki. Warunkiem objęcia tej czynności podatkiem jest, aby w wyniku oddania (wniesienia) rzeczy do używania przez spółkę wspólnik nie uzyskał z tego tytułu wynagrodzenia.

Dalej Dyrektor KIS wskazał, że czynność ta nie powoduje wprawdzie podwyższenia wkładu wspólnika w spółce ani nie jest pożyczką czy dopłatą, ale będzie ona podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jako oddanie spółce osobowej rzeczy do nieodpłatnego używania, stanowiąc tym samym zmianę umowy tej spółki.

W kontekście powyższej interpretacji można zatem sformułować wniosek, że obowiązek w podatku PCC powstanie również w sytuacji, gdy wspólnik ureguluje zobowiązanie spółki ze swoich prywatnych środków. W takim wypadku również dochodzi do nieodpłatnego oddania środków na cele spółki, przy czym w inny sposób kształtuje się obieg pieniądza, ponieważ wspólnik nie wpłaca ich „do spółki”, tylko reguluje dług spółki wynikający z faktury.

Bezzwrotne przekazanie pieniędzy przez wspólnika na rzecz spółki cywilnej w formie uregulowania jej długu, nawet jeśli nie będzie stanowiło dopłaty czy wkładu do spółki, jak również pożyczki w rozumieniu kc, będzie stanowić zmianę umowy spółki, a tym samym podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Art. 1 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy traktuje bowiem wyraźnie czynność oddania spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania jako zmianę umowy spółki, niezależnie od pojęcia wkładu, pożyczki czy dopłaty.

Przykład 1.

Spółka cywilna będąca czynnym podatnikiem podatku VAT otrzymała od sprzedawcy fakturę za paliwo. Spółka nie miała wystarczających środków do uregulowania należności, w związku z czym jeden ze wspólników ze swojego prywatnego konta zapłacił całość kwoty wynikającej z faktury. Czy w tym przypadku powstaje obowiązek podatkowy w podatku PCC?

Istnieje ryzyko, że organ podatkowy uzna takie zdarzenie za zmianę umowy spółki w postaci oddania spółce rzeczy do nieodpłatnego używania. W takim przypadku obowiązek zapłaty podatku PCC według stawki 0,5% będzie spoczywał solidarnie na wspólnikach spółki cywilnej.

W kontekście solidarnej odpowiedzialności wspólników spółki cywilnej za podatek PCC należy wskazać, że z istoty solidarności wynika, że każdy dłużnik odpowiada w całości za dług. Zapłata długu podatkowego przez jednego z dłużników solidarnych zwalnia w pełni z długu pozostałych.

W konsekwencji powyższego należy postawić tezę, że przedstawione zagadnienie nie jest w sposób jednoznaczny regulowane przepisami prawa. Podatnicy, którzy znajdują się w analogicznym stanie faktycznym, powinni rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji w zakresie podatku PCC.