Pracodawcy poprzez tworzenie programów motywacyjnych zachęcają kluczowych pracowników do efektywniejszej pracy poprzez oferowanie akcji własnych. W związku z tym pojawia się pytanie o ewentualne skutki podatkowe uczestniczenia osoby fizycznej w programie motywacyjnym. Istotne jest ustalenie, w którym momencie powstaje przychód podatkowy w podatku PIT w takim przypadku. Sprawdzamy, jak wygląda opodatkowanie programów motywacyjnych.
Otrzymane akcje w ramach programu motywacyjnego
W przypadku akcji możemy mówić o kapitałach pieniężnych jako o źródle tego przychodu. Stosownie bowiem do treści art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy PIT za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), udziałów w spółdzielni oraz papierów wartościowych.
Na podstawie art. 17 ust. 1ab pkt 1 omawianej ustawy: przychód określony w ust. 1 pkt 6 z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), udziałów w spółdzielni oraz papierów wartościowych powstaje w momencie przeniesienia na nabywcę własności udziałów (akcji), udziałów w spółdzielni oraz papierów wartościowych.
Jak zatem widać z przedstawionych regulacji, w zakresie akcji przychód powstaje w momencie dokonania ich odpłatnego zbycia.
Pojawia się zatem pytanie, czy takie same reguły należy stosować w sytuacji, gdy pracownik otrzymuje akcje w ramach programu motywacyjnego.
Wątpliwości wynikają z faktu, że zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy PIT za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń.
Opodatkowanie programów motywacyjnych na gruncie PIT
Z uwagi na przedstawione wątpliwości do ustawy PIT wprowadzono regulację art. 24 ust. 11 ustawy PIT, który to podaje, że jeżeli w wyniku realizacji programu motywacyjnego utworzonego przez:
- spółkę akcyjną, od której podatnik uzyskuje świadczenia lub inne należności z tytułów stosunku pracy;
- spółkę akcyjną będącą jednostką dominującą w stosunku do spółki, od której podatnik uzyskuje świadczenia oraz inne należności ze stosunku pracy
– podatnik faktycznie obejmuje lub nabywa akcje tej spółki lub akcje spółki w stosunku do niej dominującej, przychód z tego tytułu powstaje w momencie odpłatnego zbycia tych akcji.
W takim wypadku, chociaż świadczenia są otrzymywane w ramach stosunku pracy, to jednak przychód podatkowy nie powstaje w momencie otrzymania akcji, lecz dopiero w momencie ich sprzedaży.
Co jednak istotne, powyższa zasada możliwa jest do zastosowania pod warunkiem spełnienia określonych w ustawie warunków.
Przede wszystkim kluczowe są wymogi dotyczące programu motywacyjnego. Otóż z przepisów jednoznacznie wynika, że z takim programem mamy do czynienia w przypadku, gdy:
- jest to system wynagradzania utworzony na podstawie uchwały walnego zgromadzenia przez spółkę akcyjną lub spółkę akcyjną będącą jednostką dominującą w stosunku do spółki;
- podatnik uzyskuje świadczenie lub inne należności z tytułów określonych w art. 12 (stosunek pracy) lub art. 13 (działalność wykonywana osobiście);
- w wyniku tego programu motywacyjnego podatnik uprawniony do otrzymania świadczeń w ramach tego systemu wynagradzania nabywa prawo do faktycznego objęcia/nabycia akcji spółki akcyjnej lub jej spółki dominującej;
- podatnik faktycznie obejmuje lub nabywa akcje tych spółek.
W przypadku takich programów motywacyjnych przychód powstaje dopiero w momencie zbycia wskazanych akcji i zaliczany jest do źródła przychodów – kapitały pieniężne, a nie jako przychód ze stosunku pracy.
Co równie ważne, powyższe regulacje są stosowane nie tylko do nabycia akcji polskich spółek, lecz także dotyczą nabycia akcji spółek, których siedziba lub zarząd znajdują się na terytorium państwa członkowskiego UE, EOG lub państwa, z którym Rzeczpospolita Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Rozliczenie podatku od przychodów ze sprzedaży akcji otrzymanych w ramach programu motywacyjnego
Jak wskazaliśmy powyżej, w przypadku ziszczenia się określonych warunków przychód nie powstaje w momencie otrzymania akcji, lecz w chwili ich odpłatnego zbycia. To powoduje, że na gruncie ustawy PIT mamy do czynienia z przychodem z kapitałów pieniężnych.
W konsekwencji od dochodu z odpłatnego zbycia akcji należy odprowadzić 19-procentowy podatek dochodowy.
Tymczasem, jak podaje art. 24 ust. 11a ustawy PIT 11, dochodem z odpłatnego zbycia akcji otrzymanych w ramach programu motywacyjnego jest różnica między przychodem uzyskanym z odpłatnego zbycia akcji a kosztami uzyskania przychodu określonymi na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38.
Powyższa regulacja wskazuje, że kosztami podatkowymi są wydatki poniesione na nabycie akcji. Jeżeli zatem pracownik otrzymuje od swojego pracodawcy akcje nieodpłatnie, to nie ponosi żadnego ekonomicznego wydatku, co powoduje, że nie pojawia się w tym przypadku kategoria kosztu podatkowego. W rezultacie podatnik zobligowany jest do zapłaty 19% podatku od uzyskanego ze sprzedaży przychodu.
W powyższym przypadku podatnik zobligowany jest do dokonania samoobliczenia podatku w zeznaniu rocznym PIT-38 składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w którym dokonano odpłatnego zbycia akcji.
Powyższe oznacza, że w tym zakresie pracodawca przekazujący pracownikowi akcje w ramach programu motywacyjnego nie ma żadnych obowiązków jako płatnik. Nie jest ani zobowiązany do pobierania podatku z tytułu odpłatnego zbycia akcji przez pracownika, ani też nie musi sporządzać informacji podatkowych.
Tak też wynika z treści interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 24 czerwca 2020 roku (nr 0114-KDIP3-1.4011.280.2020.1.MG).
Przechodząc do podsumowania, należy wskazać, że samo uczestniczenie przez pracownika w programie motywacyjnym nie stanowi dla pracownika przychodu ze stosunku pracy. Z przychodem mamy do czynienia dopiero w momencie odpłatnego zbycia akcji, co powoduje powstanie obowiązku rozliczenia podatku w zakresie kapitałów pieniężnych.
