Wypłata środków z pracowniczych programów emerytalnych niewątpliwie stanowi dla podatnika źródło przychodu. Pojawia się przy tym kwestia ewentualnego opodatkowania tak otrzymanych środków. W poniższym tekście zwrócimy uwagę zarówno na problematykę wypłaty środków z polskich, jak i z zagranicznych programów emerytalnych.
Wypłata środków z pracowniczych programów emerytalnych - kiedy można otrzymać?
Pracownicze programy emerytalne to programy, których uczestnikami są co do zasady pracownicy, tworzone przez pracodawców w celu gromadzenia środków przeznaczonych do późniejszej wypłaty na rzecz uczestników świadczeń pieniężnych służących zapewnieniu im źródła utrzymania i bezpieczeństwa finansowego w okresie emerytalnym.
Natomiast przez wypłatę środków zgromadzonych w pracowniczym programie emerytalnym należy rozumieć takie przekazanie środków zgromadzonych na jego rzecz w programie, które jest związane z realizacją celu pracowniczego programu emerytalnego np.:
z osiągnięciem wieku określonego w pracowniczym programie emerytalnym jako warunku wypłaty świadczeń z programu
lub przejściem uczestnika na emeryturę.
Celem przybliżenia zasad wypłaty środków z PPE należy sięgnąć do ustawy o pracowniczych programach emerytalnych, gdzie w art. 2 pkt 18 możemy przeczytać, że przez wypłatę rozumie się dokonaną przez uczestnika lub osobę uprawnioną wypłatę gotówkową lub realizację przelewu środków zgromadzonych w ramach programu na wskazany przez uczestnika lub tę osobę rachunek bankowy – na warunkach określonych w umowie zakładowej, w przypadku spełnienia warunków określonych w ustawie.
Warunki te określone są w art. 42 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym wypłata następuje:
na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat;
na wniosek uczestnika po przedstawieniu przez niego decyzji o przyznaniu prawa do emerytury i po ukończeniu 55. roku życia;
w przypadku ukończenia przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił z wnioskiem o wypłatę środków;
na wniosek osoby uprawnionej w przypadku śmierci uczestnika.
Zasadniczym celem programu emerytalnego jest zabezpieczenie środków finansowych osobie przechodzącej na emeryturę. W konsekwencji dopiero z momentem osiągnięcia wieku emerytalnego można wnioskować o wypłatę środków.
Na marginesie dodajmy, że czym innym jest wypłata, a czym innym zwrot środków z pracowniczego programu emerytalnego. W niniejszym artykule zajmiemy się wyłącznie tym pierwszym przypadkiem.
Zwolnienie od podatku stosowane do pracowniczych programów emerytalnych
Opisany przychód korzystać jednak będzie ze zwolnienia od podatku.
Zgodnie bowiem z treścią art. 21 ust. 1 pkt 58 lit. b ustawy PIT wolne od podatku są wypłaty środków zgromadzonych w pracowniczym programie emerytalnym dokonane na rzecz uczestnika lub osób uprawnionych do tych środków po śmierci uczestnika, z zastrzeżeniem ust. 33.
Przywołany w przepisie art. 21 ust. 33 ustawy PIT stanowi natomiast, że przez pracownicze programy emerytalne rozumie się pracownicze programy emerytalne utworzone i działające w oparciu na przepisach dotyczących pracowniczych programów emerytalnych, obowiązujące w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub w innych państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.
Powyższe oznacza, że wypłacone środki z pracowniczego programu emerytalnego są wolne od podatku. Nie podlegają zatem ani opodatkowaniu, ani też obowiązkowi wykazywania ich w rocznej deklaracji podatkowej.
Wypłata środków z zagranicznych programów emerytalnych
Jak już wskazaliśmy, że zwolnienia korzystają również środki wypłacone polskiemu rezydentowi z zagranicznych programów emerytalnych.
W powyższym przypadku ważne jest jednak, aby były to pracownicze programy emerytalne utworzone i działające w oparciu na przepisach dotyczących pracowniczych programów emerytalnych obowiązujące w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub w innych państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.
Jeżeli natomiast wypłata dotyczy środków zgromadzonych w ramach programu emerytalnego z innego kraju niż ww., to pojawi się konieczność zapłaty podatku PIT z tytułu otrzymanych środków.
Na problematykę tę wskazał WSA w Warszawie w wyroku z 16 kwietnia 2010 roku (sygn. akt III SA/Wa 2253/09), w którym sąd uznał, że dla skorzystania z powyższego zwolnienia konieczne jest, aby przedmiotowy program emerytalny funkcjonował albo w oparciu na przepisach Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o pracowniczych programach emerytalnych, albo przepisach funkcjonujących w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, a regulujących pracownicze programy emerytalne.
Gwarancją, że takie przepisy oddają intencje polskiego ustawodawcy zwalniającego z dochodów wypłaty z pracowniczego programu emerytalnego, są przepisy Dyrektywy 2003/41/WE z 3 czerwca 2003 roku w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami. Natomiast w odniesieniu do programów prowadzonych w państwach spoza Unii (np. w USA czy Kanadzie) takiej gwarancji nie ma.
Z uwagi na brak gwarancji nadzoru takie wypłaty nie mogą korzystać z opisywanego zwolnienia podatkowego.
Powyższe oznacza, że przychód z otrzymanych przez polskiego rezydenta środków z zagranicznych programach emerytalnych należy kwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT.
Tego rodzaju przychód podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy. Podatnik wykazuje przychód w rocznym zeznaniu PIT-36 składanym do końca kwietnia roku następującego po roku otrzymania wypłaty. W tym samym terminie należy również uiścić podatek.
Podsumowując nasze ustalenia, możemy wskazać, że w przeważającej większości przypadków wypłata środków z pracowniczych programów emerytalnych nie podlega opodatkowaniu PIT, gdyż korzysta ze zwolnienia. W przypadku zagranicznych wypłat kluczowe jest ustalenie, z jakiego kraju następuje wypłata, ponieważ wpływa to na możliwość skorzystania ze zwolnienia bądź konieczność zapłaty podatku PIT.
