Dynamiczny rozwój startupów, innowacyjnych przedsięwzięć w początkowej fazie rozwoju, sprawił, że Ministerstwo Rozwoju przygotowało projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych dodający do KSH nowy rodzaj spółki, którym jest prosta spółka akcyjna (PSA). Nastąpi to poprzez dodanie do Kodeksu przepisów art. 300(1)–300(121). Zgodnie z założeniami przepisy te mają zacząć obowiązywać od 2020 roku.
Prowadzenie biznesu będzie znacznie prostsze
Startupy niezwykle często są zakładane przez młodych ludzi posiadających doskonały pomysł i bardzo ograniczone zasoby finansowe. Prosta spółka akcyjna ma ułatwić młodym przedsiębiorcom rozpoczęcie działalności i wejście na rynek.
Prosta spółka akcyjna ma być nowym rodzajem spółki kapitałowej. Podstawowym celem tej regulacji jest wprowadzenie do polskiego prawa spółek formy prawnej łączącej cechy spółki akcyjnej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z prostymi wymogami formalnymi oraz stosunkowo łatwym sposobem dostosowania zapisów statutu do potrzeb spółki i jej założycieli.
PSA jest rozwiązaniem nie tylko dla startupów – nowe przepisy nie ograniczają kręgu podmiotów mogących prowadzić działalność w formie prostej spółki akcyjnej ani nie określają przedmiotu działalności tej spółki. W praktyce oznacza to, że każdy przedsiębiorca może skorzystać z nowej regulacji.
Złotówka wystarczy na pokrycie kapitału zakładowego
Dotychczas podstawową cechą spółek kapitałowych był – zgodnie z nazwą – znaczny kapitał zakładowy. Przedsiębiorcy chcący działać w formie spółki akcyjnej muszą liczyć się z koniecznością pokrycia kapitału zakładowego w wysokości 100 000,00 zł. Zgodnie z danymi publikowanymi przez Ministerstwo Rozwoju zaledwie 5% startupów decyduje się na taki krok. Jednym z podstawowych założeń PSA jest zlikwidowanie tej niewątpliwej bariery finansowej – kapitał zakładowy PSA może być tak niski, jak 1 złoty. Projekt nie nakłada żadnych ograniczeń w zakresie źródeł finansowania tego kapitału. Kapitał zakładowy może pochodzić z funduszu typu venture capital lub nawet zbiórki crowdfundingowej.
Kapitał PSA może wynosić 1 złoty i dzielić się na akcje o wartości 1 grosza.
Tak niski wkład podyktowany jest nie tylko ułatwieniem dostępności nowej spółki, lecz także dostrzeżeniem przez ustawodawcę, że bardziej wartościowym wkładem do spółki będzie innowacyjny pomysł czy know-how. PSA będzie mogła wydawać akcje o szczególnym charakterze bez wartości nominalnej w zamian za pracę na rzecz spółki lub wkład o charakterze intelektualnym.
Niewątpliwie tak niski kapitał niesie ze sobą poważne zagrożenie dla wierzycieli spółki, których roszczenia mogą nie zostać nigdy zaspokojone. Z tego względu Ministerstwo Rozwoju zakłada wprowadzenie rozwiązań ochronnych: obowiązku posiadania przez PSA kapitału zapasowego, procedur kontrolnych dotyczących transakcji dokonywanych pomiędzy akcjonariuszami spółki i członkami jej organów a samą spółką oraz test wypłacalności. Test wypłacalności ma oznaczać obowiązek sprawdzenia przez dokonaniem jakiejkolwiek wypłaty na rzecz wspólnika, czy taka transakcja nie spowoduje zagrożenia dla finansów spółki i jej wypłacalności. Rozwiązania te mają zapobiec wyprowadzaniu kapitału spółki przez jej wspólników.
Akcje, obligacje i pożyczki
Zgodnie z projektem, PSA będzie mogła emitować kilka różnych rodzajów akcji obejmowanych przez akcjonariuszy w zależności od ich rodzaju i wnoszonego wkładu:
-
akcje założycielskie oferowane założycielom spółki w zamian za ich wkłady o charakterze intelektualnym z jednoczesnym ograniczeniem możliwości ich zbywania;
-
akcje pracownicze oferowane pracownikom zatrudnianym przez spółkę jako forma dodatkowej motywacji nieodpłatnie lub na preferencyjnych warunkach;
-
akcje doradcze oferowane doradcom i mentorom spółki (np. księgowym czy prawnikom) w zamian za usługi doradcze świadczone na rzecz spółki;
-
akcje inwestorskie oferowane w zamian za wkłady o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym;
-
akcje inwentorskie oferowane w zamian za innowacyjny pomysł w chwili jego skapitalizowania przez spółkę.
PSA będzie mogła również emitować obligacje, a także otrzymywać pożyczki typu convertible debt – będzie to rodzaj inwestycji, w której przypadku inwestor będzie mógł zamienić swoją wierzytelność na akcje spółki.
Rada Dyrektorów w miejsce Rady Nadzorczej
Podstawowym organem PSA będzie – jak w przypadku spółki akcyjnej – Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Przejawem uproszczenia procedur jest propozycja odbywania Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy drogą elektroniczną, za pomocą telekonferencji przez internet. Taka regulacja ma ułatwić podejmowanie decyzji przez akcjonariuszy, nawet jeśli nie mogą oni przybyć na zgromadzenie. Protokół ze zgromadzenia nie będzie musiał mieć formy aktu notarialnego.
Organem zarządzającym PSA będzie zarząd. Członkami zarządu będą mogli zostać zarówno akcjonariusze spółki, w szczególności jej inwestorzy, jak i osoby trzecie. Co istotne, zgodnie z projektem PSA będzie mogła powoływać zarząd na kadencję na czas nieokreślony, do chwili jego odwołania.
Organami PSA będą Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy i zarząd, zaś Rada Nadzorcza lub Rada Dyrektorów będzie mogła być powołana fakultatywnie.
Decyzja o powołaniu Rady Nadzorczej będzie należała do założycieli spółki i jej akcjonariuszy. Projekt zakłada, że organ ten nie będzie miał charakteru obligatoryjnego, chyba że kapitał spółki przekroczy pół miliona złotych. Co ważne, Rada Nadzorcza będzie mogła zostać zastąpiona Radą Dyrektorów – hybrydowym organem łączącym w sobie funkcje zarządzające i kontrolne.
Skomplikowane relacje akcjonariuszy
Ministerstwo Rozwoju planuje wprowadzenie do ustawy modelowych rozwiązań, regulujących relacje pomiędzy spółką a jej akcjonariuszami. Rozwiązania tego rodzaju funkcjonują w praktyce, a uregulowanie ich ustawowo ma wprowadzić ład i porządek w organizacjach spółek.
Przykładowe typy postanowień zawartych w projekcie to:
-
klauzula drag along, zgodnie z którą akcjonariusz planujący zbycie swoich akcji na rzecz innego podmiotu będzie mógł żądać od pozostałych akcjonariuszy zbycia ich akcji razem z nim;
-
klauzula tag along, zgodnie z którą pozostali akcjonariusze będą mogli przyłączyć się do akcjonariusza zbywającego swoje akcje na rzecz nowego inwestora;
-
klauzula shootout, zgodnie z którą w przypadku sporu pomiędzy akcjonariuszami i powstania klinczu decyzyjnego jednego z akcjonariuszy będzie musiał opuścić spółkę i sprzedać swoje akcje drugiemu akcjonariuszowi, który może albo odkupić oferowane mu akcje albo sprzedać swoje po tej samej cenie;
-
klauzula vesting, zgodnie z którą po upływie określonego w statucie czasu założyciel spółki nabędzie prawo do nabycia nowych akcji po wskazanej cenie;
-
klauzula pierwszeństwa, zgodnie z którą akcjonariusz będzie miał prawo do nabycia akcji w przypadku, gdy inny akcjonariusz zamierza sprzedać swoje akcje, w pierwszej kolejności przed pozostałymi nabywcami;
-
klauzula liquidation preference, zgodnie z którą akcjonariusz wychodzący ze spółki będzie miał prawo do określonego podziału środków uzyskanych ze sprzedaży jego akcji, np. prawo do uzyskania zwrotu zainwestowanych środków, przy czym klauzula ta może być stosowana również w przypadku likwidacji spółki.
Anglojęzyczne dokumenty ułatwieniem dla inwestorów zagranicznych
PSA będzie mogła zostać ustanowiona poprzez sporządzenie dokumentów w tradycyjnej formie papierowej lub poprzez wykorzystanie platformy internetowej S24 prowadzonej przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Projekt zakłada również możliwość złożenia dokumentów spółki w języku angielskim, co niewątpliwie jest ukłonem w stronę inwestorów zagranicznych.
Niezwykle istotną rolę w funkcjonowaniu PSA będzie odgrywała komunikacja drogą elektroniczną – spółka będzie mogła powstać i zostać rozwiązana za pomocą wiadomości e-mail. Będzie mogła również podejmować uchwały tą samą metodą.
Prosta spółka akcyjna nie na giełdzie
Zgodnie z założeniami, akcje PSA nigdy nie trafią na giełdę papierów wartościowych, PSA nie będzie bowiem mogła stać się spółką publiczną. Takie rozwiązanie podyktowane jest koniecznością ochrony potencjalnych inwestorów – obrót giełdowy akcjami spółki nie będzie możliwy również z uwagi na konieczność spełnienia licznych warunków formalnych związanych z prospektami emisyjnymi i obowiązkami informacyjnymi względem inwestorów.
PSA będzie miała za to obowiązek utrzymywania strony internetowej zawierającej wszystkie informacje niezbędne dla akcjonariuszy i inwestorów spółki, np. informacji o terminach walnych zgromadzeń.
Likwidacja PSA za pomocą wiadomości e-mail
Z uwagi na to, że mniej niż 20% wszystkich przedsięwzięć startupowych osiąga sukces, jednym z założeń projektu jest również uproszczenie procedury likwidacji spółki. Model procesu likwidacyjnego będzie analogiczny do likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Projekt zakłada również możliwość przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w drodze elektronicznej – taką formę miałyby zarówno zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego, jak i zgłoszenia wierzytelności przez wierzycieli spółki.
Co więcej, zgodnie z planami Ministerstwa Rozwoju, jeśli spółka będzie zagrożona ryzykiem znacznej straty, zgromadzenie akcjonariuszy zostanie zobowiązane do podjęcia uchwały o likwidacji spółki.
Należy w tym miejscu wskazać, że założenia dotyczące PSA spotkały się ze znaczną krytyką ze strony środowisk akademickich. Krytycy PSA wskazują, iż z uwagi na potencjalny brak kapitału i brak majątku spółka bardzo łatwo może stać się niewypłacalna, a jej długi nie zostaną nigdy pokryte.Powoduje to nie tylko zagrożenie dla wierzycieli spółki, lecz także istotne ryzyko dla akcjonariuszy – akcje spółki mogą okazać się bowiem zupełnie bezwartościowe.
Środowiska startupowe wyrażają jednakże poparcie dla nowego pomysłu, choć czas pokaże, czy rzeczywiście nowa spółka spełni zamierzone przez Ministerstwo Rozwoju założenia.
