Nic nie stoi na przeszkodzie, aby osoba prowadząca jednoosobową działalność zamknęła ją, a następnie w tym samym zakresie ponownie otworzyła. Warto jednak zastanowić się, jak ponowne otwarcie firmy wpływa na kwestię obowiązków podatkowych. W niniejszym artykule rozważymy skutki takiego działania na gruncie podatku VAT.
Likwidacja działalności gospodarczej na gruncie podatku VAT
Podatnik prowadzący działalność gospodarczą, który dodatkowo ma status czynnego podatnika VAT, ma określone obowiązki w związku z likwidacją działalności gospodarczej. Ściślej rzecz ujmując, ustawa VAT posługuje się w tym zakresie zwrotem „zaprzestanie wykonywania czynności opodatkowanych”.
Podstawowym obowiązkiem, który generuje się w momencie likwidacji działalności, jest powinność opodatkowania towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów. Jak stanowi art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT obowiązek ten powstaje w przypadku zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego na podstawie art. 96 ust. 6 do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.
Powyższy przepis stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik, o którym mowa w art. 15, będący osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku, nie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesięcy. Nie dotyczy to podatników, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.
Obowiązek opodatkowania dotyczy towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. To zatem powoduje, że opodatkowanie nie występuje w przypadku likwidacji działalności podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku, ponieważ nie mieli oni prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Obowiązek opodatkowania towarów w momencie likwidacji związany jest z koniecznością sporządzenia spisu z natury. Jak stanowi art. 14 ust. 5 ustawy VAT, podatnicy są obowiązani sporządzić spis z natury towarów na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu (zwany dalej spisem z natury). Muszą oni złożyć informację o dokonanym spisie z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości towarów i o kwocie podatku należnego, nie później niż w dniu złożenia deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
Na zakończenie musimy wskazać na obowiązki związane z rejestracją dla potrzeb podatku VAT. Otóż jak stanowi art. 96 ust. 6 ustawy VAT, jeżeli podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegającej opodatkowaniu, jest on obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego; zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu VAT-Z.
Ponowne otwarcie firmy w zakresie podatku VAT
Zarówno podatnik, który otwiera całkiem nową działalność gospodarczą, jak i ten, który ponownie otwiera uprzednio zlikwidowaną działalność, ma obowiązek dokonania zgłoszenia rejestracyjnego.
Jak wynika z treści art. 96 ust. 1 ustawy VAT, podmioty prowadzące działalność gospodarczą z uwzględnieniem wyjątków określonych w przepisie art. 96 ust. 3, są obowiązane przed dokonaniem pierwszej czynności opodatkowanej, określonej w art. 5 ustawy, złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne.
Podatnicy, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub wykonujący wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne (art. 96 ust. 3).
Zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego”, a w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3 – jako „podatnika VAT zwolnionego”, i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.
Ponowne otwarcie firmy a limit zwolnienia podmiotowego
W kontekście omawianego problemu warto zastanowić się, w jaki sposób fakt ponownego otwarcia zlikwidowanej działalności wpływa na kwestie zwolnienia podmiotowego w VAT.
Przypomnijmy, że na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy VAT zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy kwotę, o której mowa w ust. 1, zwolnienie traci moc, począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę (art. 113 ust. 5 ustawy).
Natomiast stosownie do treści art. 113 ust. 9 ustawy zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1.
W kontekście powyższego należy zastanowić się, czy podatnik likwidujący działalność gospodarczą ma prawo do pełnej kwoty limitu, czy też w nowej działalności ma uwzględnić poprzednio wygenerowany obrót.
W celu wyjaśnienia powyższej wątpliwości należy przede wszystkim odnieść się do koncepcji podatnika podatku VAT.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza (ust. 2 powołanego artykułu) obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W tym zakresie wskażmy na ustalenia, których dokonał Dyrektor KIS w interpretacji z 3 kwietnia 2018 r., nr 0115-KDIT1-1.4012.88.2018.1.AJ. Organ podatkowy wskazał, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie definiują zatem odrębnie kategorii podatnika rozpoczynającego sprzedaż (działalność), tym samym nie precyzują, kiedy mamy do czynienia z podatnikiem podatku od towarów i usług rozpoczynającym, a kiedy z podatnikiem kontynuującym działalność gospodarczą.
W rezultacie zaprzestanie wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w wyniku likwidacji działalności przez osobę fizyczną, a następnie ponowne otwarcie firmy, bez względu na to, czy o tym samym profilu, czy innym, powoduje, że mamy do czynienia z tym samym podatnikiem posługującym się tym samym NIP-em.
