Formy opodatkowania podatkiem dochodowym - podstawowe informacje

Formy opodatkowania PIT

Osoby fizyczne, które decydują się na założenie własnej firmy muszą przede wszystkim dokonać wyboru formy opodatkowania. Jest do decyzja kluczowa z punktu widzenia późniejszych rozliczeń podatkowych. Przedsiębiorcy mogą wybierać spośród czterech form opodatkowania:

• podatek według skali podatkowej,

• podatek liniowy,

• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,

• karta podatkowa.

Podatek według skali podatkowej

Skala podatkowa jest metodą opodatkowania PIT, na podstawie której stosowana jest tzw. progresja podatkowa. Polega na tym, że stawka podatku rośnie wraz z przekroczeniem ustalonego ustawowo progu.

Skala podatkowa obowiązująca w 2018 roku wynosi:

Podstawową zaletą tej metody rozliczania PIT jest przede wszystkim fakt, że podatnik może obniżyć przychody o koszty poniesione w celu ich uzyskania, a także o straty z lat ubiegłych poniesione z działalności gospodarczej czy składki ZUS. Dodatkowo przysługują z tego tytułu ulgi podatkowe (w tym wspólne rozliczanie się z małżonkiem). Natomiast należy pamiętać, że w tej sytuacji przychody osiągnięte z pozarolniczej działalności gospodarczej łączy się z innymi przychodami osiągniętymi z innych źródeł opodatkowanych podatkiem progresywnym (skala podatkowa). Tym samym może to spowodować zwiększenie stawki podatku z 18% na 32%, gdy suma dochodów przekroczy próg 85.528 zł.

Podatek liniowy

Z opodatkowania podatkiem liniowy według stawki 19% mogą korzystać m.in. podatnicy samodzielnie prowadzący działalność gospodarczą. Podatek liniowy jest prosty do wyliczenia i w swej konstrukcji przypomina schemat wyliczenia podatku według skali podatkowej. Do urzędu skarbowego wpłacany jest w okresach miesięcznych lub kwartalnych 19-procentowy podatek od dochodu. W tej sytuacji jest również możliwe rozliczenie straty z lat ubiegłych.  

Jednak przy tej formie opodatkowania została wyłączona możliwość wspólnego rozliczania się z małżonkiem czy korzystania z innych ulg podatkowych.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Przedsiębiorcy rozliczający się ryczałtem ewidencjonowanym płacą podatek wyłącznie od osiągniętego przychodu. Nie mają możliwości pomniejszania go o koszty jego uzyskania. Aby można było się rozliczać z uproszczonej formy opodatkowania, należy zgłosić ten fakt do US właściwego według miejsca zamieszkania, do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. W zależności od rodzaju wykonywanej działalności stawka ryczałtu może wynosić 3%, 5,5%, 8,5%, 17% lub 20%.

Jednak nie każdy przedsiębiorca może skorzystać z tej formy opodatkowania. Bowiem zgodnie z ustawą z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, pewne kategorie działalności zostały zwolnione z tego przywileju. Należą do nich:

• apteki,

• działalność w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,

• prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów innych niż określone w art. 4 ust. 1 pkt 11 (czyli z wyjątkiem zawodu lekarza wszystkich specjalności, technika dentystycznego, felczera, położnej, pielęgniarki, tłuma­cza oraz nauczyciela w zakre­sie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny),

• świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy (m.in. reklamowe, pośrednictwa finansowego, detektywistyczne i ochroniarskie),

• działalność w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,

• wytwarzanie wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.

Poza tym wyłączenie ma również zastosowanie w odniesieniu do podmiotów rozpoczynających działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.

Karta podatkowa

Karta podatkowa stanowi najprostszą formę opodatkowania. Bowiem kwota podatku nie jest uzależniona od osiąganego dochodu, a zależy jedynie od:

• rodzaju prowadzonej działalności,

• liczby mieszkańców gminy, na której terenie jest prowadzona działalność,

• liczby zatrudnionych pracowników.

Przy tej formie rozliczeń  podatnik nie ma obowiązku składania tradycyjnej deklaracji PIT.

Należy jednak pamiętać, że przedsiębiorcy, którzy chcą rozliczać się na podstawie karty podatkowej, powinni spełnić szereg wymogów:

• nie prowadzą innej pozarolniczej działalności gospodarczej,

• małżonek przedsiębiorcy nie prowadzi działalności gospodarczej w tym samym zakresie,

• nie korzystają z usług osób zatrudnionych włącznie przez siebie, w wyjątkiem usług specjalistycznych,

• nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych na podstawie odrębnych przepisów akcyzą,

• funkcjonują na terytorium państwa polskiego.

Dodatkowo profil działalności powinien pochodzić z zakresu dwunastu działów określonych w Obwieszczeniu Ministra Finansów m.in.:

• działalność usługowa oraz wytwórczo-usługowa,

• usługi w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi i kwiatami,

• sprzedaż posiłków domowych w mieszkaniach,

• wolne zawody świadczone w zakresie ochrony zdrowia, np. lekarz, pielęgniarka,

• wolne zawody - świadczenie usług weterynaryjnych,

• opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi,

• usługi edukacyjne - udzielanie lekcji na godziny.

Wybór formy opodatkowania przez przedsiębiorców rozpoczynających działalność oraz jej zmiana przez podatników kontynuujących działalność dokonywane są na innych zasadach.

Przedsiębiorcy rozpoczynający prowadzenie działalności mogą złożyć oświadczenie o wyborze formy opodatkowania lub wniosek o zastosowanie opodatkowania kartą podatkową (PIT-16) już na etapie rejestracji działalności w Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej.

Jednakże niezbędne dokumenty należy złożyć w odpowiednim terminie, czyli:

• nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu - w przypadku wyboru podatku liniowego albo ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

• przed rozpoczęciem działalności - w przypadku opodatkowania w formie karty podatkowej

Podatnicy, którzy kontynuują działalność mają czas powiadomić urząd skarbowy o tym fakcie do 20 stycznia kolejnego roku. Przedsiębiorcy rozliczający się ryczałtem, skalą podatkową czy podatkiem liniowym składają pismo do naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Natomiast o zamiarze rozliczania podatku kartą podatkową należy zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego poprzez wypełnienie wniosku PIT-16.