Sprawozdawczość NBP – najważniejsze informacje!

Wielu przedsiębiorców, w tym osoby nieprowadzące działalności gospodarczej, nie jest świadomych, że mają obowiązek przekazywania sprawozdań do Narodowego Banku Polskiego w ustawowo wskazanym terminie. W artykule znajdzie się odpowiedź na pytania, czym jest sprawozdawczość NBP oraz kto i kiedy powinien przekazywać informacje.

Sprawozdawczość NBP – kogo dotyczy?

Sprawozdawczość NBP dotyczy rezydentów (podmiotów krajowych), którzy dokonują międzynarodowego obrotu dewizowego z nierezydentami (podmioty zewnętrzne zagraniczne), jak i przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność kantorową.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy Prawo dewizowe:
„1. Rezydentami są:

1. osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów;
2. polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

2. Nierezydentami są:

1. osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów;
2. obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych”.

Co to jest dewiza i obrót dewizami?

Dewiza jest należnością zagraniczną, która może zostać potraktowana jako środek płatniczy w obrocie międzynarodowym. Dewizy mogą istnieć w postaci:

• weksli;
• przekazów bankowych;
• czeków;
• akcji i obligacji;
• międzynarodowych przekazów pieniężnych;
• a także w formie dokumentów lub zapisów na rachunkach bankowych za granicą.

Obrotem dewizowym z zagranicą jest natomiast:

1. zawieranie umowy bądź dokonanie innej czynności prawnej, która powoduje lub może spowodować dokonanie rozliczeń pieniężnych pomiędzy rezydentem i nierezydentem, a także przeniesienie wartości dewizowych, krajowych środków płatniczych, wykonywanie takich umów lub czynności między rezydentem i nierezydentem;
2. zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie dewizowym z zagranicą, a także wykonywanie takich umów;
3. dokonywanie wywozu, przekazywanie oraz wysyłanie za granicę krajowych środków płatniczych lub wartości dewizowych, a także dokonywanie ich przywozu, przekazywanie oraz nadsyłanie z zagranicy do kraju.

Czym jest sprawozdawczość NBP?

Rezydenci i przedsiębiorcy dokonujący działalności kantorowej zobowiązani są przekazywać NBP dane na formularzach, zwane dalej „sprawozdaniem”. Stanowi to tzw. sprawozdawczość NBP. Wszystkie informacje dotyczące sprawozdawczości NBP można znaleźć w nowym Rozporządzeniu wydanym 9 sierpnia 2017 roku przez Ministra Finansów w sprawie przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.
Rozporządzenie to określa:

1. sposób, zakres oraz terminy, jakie obowiązują rezydentów, którzy dokonują obrotu dewizami oraz przedsiębiorców, wykonujących działalność kantorową, do przekazywania NBP niezbędnych danych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;
2. wysokość kwot, których przekroczenie powoduje powstanie obowiązku sprawozdawczego wobec NBP;
3. wzory formularzy, na których należy wykazywać dane dotyczące obowiązku sprawozdawczego.

Obowiązek sprawozdawczy – jak ustalić i do kiedy należy wywiązać się ze sprawozdawczości?

Aby ustalić obowiązek sprawozdawczy, konieczne jest sprawdzenie, czy suma aktywów i pasywów wynikająca z obrotu zagranicznego dewizami nie spowoduje przekroczenia wartości określonych w rozporządzeniu.
Informacje dotyczące stanów aktywów i pasywów, jak również dane przyjmowane do wyliczenia progu sprawozdawczego wyrażone w walutach obcych zgodnie z § 2 ust. 3 rozporządzenia przelicza się na złote, stosując średnie kursy tych walut ogłoszone przez NBP w ostatnim dniu roboczym danego roku lub kwartału. W przypadku gdy w tym dniu kurs danej waluty obcej nie został ogłoszony przez NBP, stosuje się ostatnio ogłoszony kurs tej waluty.
Rezydenci, których łączna kwota aktywów i pasywów na koniec roku przekracza 300 mln złotych, zobowiązani są do przekazywania miesięcznych sprawozdań na określonych formularzach do 20 dni po zakończeniu miesiąca. Natomiast gdy łączna wartość aktywów i pasywów nie przekracza 300 mln złotych, wówczas rezydenci przekazują NBP sprawozdanie w terminie do 26 dni po zakończeniu kwartału.

Zgodnie z § 8 rozporządzenia Ministra Finansów rezydenci, którzy:

• na koniec roku lub na koniec danego kwartału nie osiągnęli ww. progów sprawozdawczych (odpowiednio powyżej lub poniżej 300 mln złotych);
• posiadają aktywa lub pasywa związane z obrotem handlowym z zagranicą, których łączna kwota na koniec roku wynosi co najmniej 3 mln zł

są również zobowiązani do przekazywania kwartalnych sprawozdań do NBP.

• należności handlowych od nierezydentów i zaliczek wypłaconych nierezydentom;
• zobowiązań handlowych wobec nierezydentów, a także zaliczek od nich otrzymanych.

Sprawozdania o aktywach należy składać w terminie do 26. dnia miesiąca następującego po zakończeniu każdego kwartału. Natomiast osoby, które posiadają co najmniej 10% głosów w organie stanowiącym podmiotu mającego siedzibę za granicą, zobowiązani są do przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu rocznych sprawozdań w terminie do 31 maja następującego roku.

Sprawozdawczość NBP – jaka jest forma przekazania sprawozdań?

Sprawozdania wobec NBP przekazywane są drogą elektroniczną za pośrednictwem udostępnionego portalu sprawozdawczego, którego adres elektroniczny znajduje się w Biuletynie Informacji Publicznej NBP. W celu logowania na portalu osoby, które dokonują przekazania sprawozdań, muszą uzyskać certyfikat, który wydawany jest bezpłatnie przez Narodowy Bank Polski. Dzięki temu formularze można wypełniać i wysyłać drogą elektroniczną.

Podsumowując, sprawozdawczość NBP dotyczy rezydentów oraz podmiotów krajowych, którzy prowadzą działalność gospodarczą kantorową. Ponadto obowiązek dokonania sprawozdania wobec NBP dotyczyczy zarówno rezydentów, których wartość aktywów przekracza kwotę 300 mln złotych, jak i rezydentów, których wartość aktywów nie przekracza określonej wartości 300 mln złotych. Sprawozdania wobec NBP należy składać w odpowiednich okresach ustalonych przez Ministra Finansów.