Sprawozdania dotyczące długu publicznego oraz należności i wybranych aktywów finansowych to tzw. sprawozdania Rb-Z oraz Rb-N. Są one sporządzane kwartalnie w formie elektronicznej oraz w formie dokumentu papierowego. Prócz tego jednostki sektora finansów publicznych są zobowiązane do sporządzania sprawozdań rocznych, czyli sprawozdań Rb-UZ oraz Rb-UN. Dodatkowo jednostki otrzymujące dotacje na zadania zlecone przez dysponentów budżetu państwa są zobowiązane do sporządzania sprawozdań Rb-ZN w zakresie należności i zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu wykonywanych przez nie zadań zleconych.
Sprawozdania Rb-Z, Rb-N, Rb-UZ, Rb-UN oraz Rb-ZN są sporządzane na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 15 października 2014 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (dalej zwane rozporządzeniem), które z kolei zostało ogłoszone na podstawie art. 41 ust. 5 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z powyższym przepisem omawiane sprawozdania mają za zadanie umożliwić podawanie do wiadomości publicznej relacji długu publicznego oraz długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto. W artykule omówimy sprawozdanie Rb-N.
Czym jest sprawozdawczość?
Zgodnie z aktualną doktryną sprawozdawczość należy rozumieć w ujęciu szerokim, tj. nie tylko jako sprawozdania finansowe, ale także jako inne formy przekazu informacji odnoszące się do sytuacji majątkowej, finansowej oraz przebiegu działalności jednostek gospodarujących, w tym wypadku Skarbu Państwa oraz jednostek sektora finansów publicznych. Prawidłowo prowadzona sprawozdawczość ma za zadanie pogłębiać zaufanie obywateli do organów państwowych. Oznacza to, że system sprawozdawczy powinien być jak najbardziej przejrzysty i zrozumiały dla każdego obywatela.
Sprawozdawczość finansowa a budżetowa
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, każdy objęty nią podmiot ma obowiązek sporządzić na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych sprawozdanie finansowe. Powinno ono składać się z bilansu, rachunku zysków i strat, a także informacji obejmującej wprowadzenie do sprawozdania oraz objaśnienia. Co więcej, jeżeli przepisy ustawy o rachunkowości lub przepisy odrębne tak stanowią, to do sprawozdania rocznego obowiązkowo dołączyć należy sprawozdanie z działalności jednostki.
Odnośnie do sprawozdań budżetowych, zarówno ustawa o finansach publicznych, jak i ustawa o rachunkowości nie definiują tego pojęcia, co więcej nawet go nie używają. Jednakże sprawozdawczość budżetowa jest pojęciem bardzo często używanym zarówno w praktyce finansowej, jak i w samej literaturze. Mimo powyższego, biorąc pod uwagę treść rozporządzenia oraz przepisy art. 41 ustawy o finansach publicznych, przyjąć należy, że sprawozdawczość budżetowa jest niczym innym, jak obowiązkiem jednostek sektora finansów publicznych do sporządzania sprawozdań z wykonanych przez nich prac związanych z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem.
Sprawozdania z operacji finansowych jednostek sektora finansów publicznych
Rozporządzenie określa szczegółowo zadania jednostek sektora finansów publicznych w zakresie sporządzania sprawozdań finansowych, w tym reguluje ich strukturę, formy, zakres odbiorców oraz terminy sporządzania i przekazywania omawianych sprawozdań. Jednostki sektora finansów publicznych, jak zostało to zaznaczone na wstępie, na podstawie rozporządzenia mają obowiązek sporządzenia sprawozdań:
- Rb-Z – kwartalne sprawozdanie o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji;
- Rb-N – kwartalne sprawozdanie o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych;
- Rb-UZ – roczne sprawozdanie uzupełniające o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych;
- Rb-UN – roczne sprawozdanie uzupełniające o stanie należności z tytułu papierów wartościowych według wartości księgowej;
- Rb-ZN – kwartalne sprawozdanie o stanie zobowiązań oraz należności Skarbu Państwa z tytułu wykonywania zadań zleconych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Wyżej wspomniane sprawozdania są sporządzane głównie dla celów kontrolnych i statystycznych. Ich podstawą są dane z ewidencji księgowej, innych sprawozdań finansowych, a także inne dokumenty poświadczające istnienie danego zobowiązania lub należności.
Podział sprawozdań
Powyższe sprawozdania mogą zostać sporządzone na kilka sposobów:
- Sprawozdania jednostkowe sporządzane są przez kierowników jednostek organizacyjnych, kierowników jednostek obsługujących i naczelników urzędów skarbowych.
- Sprawozdania łączne sporządzane są przez dysponentów środków budżetu państwa drugiego stopnia i dysponentów części budżetowych, którzy posiadają jednostki podległe, dysponentów środków budżetu państwa przekazujących dotacje na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządów terytorialnych ustawami, jak również dyrektorów izb administracji skarbowej.
- Sprawozdania zbiorcze natomiast sporządzane są wyłącznie przez przewodniczących zarządów jednostek samorządów terytorialnych.
Należności wykazywane w sprawozdaniu Rb-N
Szczegółowe zasady sporządzania sprawozdania Rb-N określa rozdział 2 załącznika nr 9 „Instrukcja sporządzania sprawozdań” do rozporządzenia. Wzór sprawozdania Rb-N stanowi załącznik nr 3 do wspomnianego aktu prawnego. Sprawozdanie tego typu powinno składać się z:
- części A – „należności oraz wybrane aktywa finansowe”, w tej części podmiot ma obowiązek wykazać wartość nominalną należności oraz wybranych aktywów finansowych na koniec okresu sprawozdawczego według poszczególnych tytułów oraz wobec grup dłużników. Do wartości nominalnej należności nie dolicza się odsetek, opłaty prolongacyjnej i innych należności ubocznych, m.in. kosztów upomnień czy egzekucji. Co więcej, wartości należności nie pomniejsza się o odpis aktualizujący oraz o nadpłaty wykazane w sprawozdaniach Rb-27S i Rb-27.
- części B – „należności z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji”, w tej części podmiot wykazuje należności z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji, powstałych w wyniku uruchomienia gwarancji wynikającej z umowy poręczenia.
Omawiane należności wykazuje się do momentu wykreślenia dłużnika z właściwego rejestru, chyba że dług został przejęty przez jego następcę prawnego. W sytuacji, gdy dłużnik ogłosi upadłość, wartość należności należy wykazywać w sprawozdaniach do momentu wykreślenia podmiotu z rejestru przedsiębiorców.
Sprawozdania a dyscyplina finansów publicznych
Wszystkie jednostki sektora finansów publicznych w kwestii dysponowania i rozporządzania publicznymi środkami podlegają pod ustawę o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Przepis art. 18 pkt 2 tej ustawy stanowi, że niesporządzenie lub nieprzekazanie w terminie sprawozdania z wykonania procesów gromadzenia środków publicznych i ich rozdysponowania albo wykazanie w tym sprawozdaniu danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Niestety, ustawa ta nie działa zgodnie z jej założeniami, gdyż dla spełnienia jej wymagań wystarczy samo złożenie sprawozdania. Wynika to z tego, że sprawozdanie sporządzone w sposób niepoprawny merytorycznie, nie narusza dyscypliny finansów publicznych.
Sprawozdanie Rb-N – podsumowanie
Sprawozdanie Rb-N jest jednym z rodzajów sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych. Jest to kwartalne sprawozdanie o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych. Sprawozdanie to powinno zostać sporządzone zgodnie z regulacjami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z 15 października 2014 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Z tego względu powinno być rzetelne i prawidłowe pod względem merytorycznym oraz formalno-rachunkowym, trwałe i czytelne. Co więcej, Rb-N powinno zostać wykonane w wersji tradycyjnej, tj. w formie dokumentu papierowego, jak również w formie elektronicznej.
Polecamy:
