Sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich w procedurze VAT-marża

Podatnicy u których występuje sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich mogą korzystać ze szczególnej formy opodatkowania w zakresie podatku VAT, gdzie podstawą opodatkowania jest marża, a więc różnica pomiędzy ceną sprzedaży a ceną zakupu. Poniżej zastanowimy się, czy możliwe jest zastosowanie takiej procedury do sprzedaży przedmiotów określanych jako edycja limitowana czy też unikaty.

Procedura VAT-marża w podatku VAT

W pierwszej kolejności należy jednak omówić ogólne reguły dotyczące rozliczania podatku w systemie VAT-marża.

Jak wynika z art. 120 ust. 4 ustawy VAT, w przypadku podatnika dokonującego dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków nabytych uprzednio przez tego podatnika w ramach prowadzonej działalności w celu odprzedaży, podstawą opodatkowania podatkiem jest marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku. 

W świetle powyższego przepisu podatek w tym systemie jest obliczany od marży, a nie od kwoty sprzedaży. Należy zatem od ceny sprzedaży odjąć cenę nabycia i tak obliczoną marżę opodatkować. Powoduje to, że podatek należny będzie niższy, jednak trzeba pamiętać, iż w przypadku nabywania towarów, które następnie będą odsprzedawane w ramach tej procedury, podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego (art. 120 ust. 19 ustawy VAT).

Ponadto podkreślmy, że możliwość stosowania procedury VAT-marża jest uzależniona od statusu podmiotu, od którego towary są nabywane. Zgodnie z art. 120 ust. 10 ustawy VAT marża może być stosowana, jeżeli towar jest zakupiony od:

• osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej;
• podatników zwolnionych od VAT;
• podatników, którzy również stosują procedurę VAT-marża.

Towary objęte procedurą VAT-marża

Z treści art. 120 ust. 4 ustawy VAT wynika, że procedura VAT-marża może być stosowana wyłącznie do sprzedaży konkretnych rodzajów towarów. Wśród nich wymienione są przedmioty kolekcjonerskie. 

W związku z tym pojawia się pytanie, czy podatnik, który zajmuje się handlem unikatowymi przedmiotami, takimi jak np. butami czy też zegarkami z serii kolekcjonerskich, może zastosować w ramach swojej działalności procedurę VAT-marża.

W celu udzielenia odpowiedzi należy w pierwszej kolejności wskazać, że ustawa VAT zawiera legalną definicję pojęcia przedmiotów kolekcjonerskich. Zgodnie z art. 120 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT przez przedmioty kolekcjonerskie rozumie się:

1. znaczki pocztowe lub skarbowe, stemple pocztowe, koperty pierwszego obiegu, ostemplowane materiały piśmienne i im podobne, ofrankowane, a jeżeli nieofrankowane, to uznane za nieważne i nieprzeznaczone do użytku jako ważne środki płatnicze (CN 9704 00 00);
2. kolekcje oraz przedmioty kolekcjonerskie o wartości zoologicznej, botanicznej, mineralogicznej, anatomicznej, historycznej, archeologicznej, paleontologicznej, etnograficznej lub numizmatycznej (CN 9705), a także przedmioty kolekcjonerskie, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7 (dotyczy banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość).

Powyższy katalog ma charakter wyłączny i nie może być rozszerzony na inne przedmioty. Dlatego też, nawet jeżeli jakiś rodzaj towaru jest w ofercie handlowej określany jako kolekcjonerski, nie uprawnia to podatnika do stosowania procedury VAT-marża. Tylko przedmioty określone w art. 120 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT mogą być uznane za przedmioty kolekcjonerskie.

Sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich w procedurze VAT-marża

Kolejna grupa towarów, do której może znaleźć zastosowania procedura VAT-marża, to towary używane. Zgodnie z art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT przez towary używane rozumie się ruchome dobra materialne nadające się do dalszego użytku w ich aktualnym stanie lub po naprawie, inne niż określone w pkt 1–3 oraz inne niż metale szlachetne lub kamienie szlachetne (CN 7102, 7103, 7106, 7108, 7110, 7112).

Tutaj zatem pojawia się kolejne pytanie. Czy zakup przedmiotów unikatowych (posiadających metkę lub też oryginalne opakowanie) może być uznane za nabycie towarów używanych, co w dalszej kolejności uprawnia do zastosowania procedury VAT-marża?

Odpowiadając, warto sięgnąć do orzecznictwa sądów administracyjnych, z którego to jednoznacznie wynika, że pojęcie „towary używane” w rozumieniu ustawy VAT oznacza wszystkie towary, które nie są fabrycznie nowe.

Definicja „towarów używanych” wykorzystywana przy procedurze opodatkowania marży obejmuje towary używane w powszechnym tych słów znaczeniu. Zatem o tym, czy dany towar jest towarem używanym w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT, stanowi jego stan, faktyczne korzystanie z niego, powodujące mniejsze lub większe zużycie.

W wyroku WSA w Gdańsku z 24 listopada 2020 roku (I SA/Gd 786/20) sąd wskazał, że już samo słowo „używany” oznacza nienowy, noszony, podniszczony, zniszczony, wykorzystywany, eksploatowany. Nie można zatem podzielić stanowiska, że w odniesieniu do towarów wstawianych/zakupionych z drugiej ręki, które nie były dotąd wykorzystywane przez ich właścicieli, nie mają śladów użytkowania, są zapakowane w oryginalne opakowanie, nie zostały dotąd użyte, a nawet wyjęte z oryginalnego opakowania, należało traktować je jako towary używane. Nie można zgodzić się również, że towar użyty w sklepie w celu jego sprawdzenia czy też przymierzenia można uznać za towar używany. Jest nim bowiem towar rozpakowany, noszony, używany zgodnie z jego przeznaczeniem, który posiada ślady użytkowania.

Przykład 1.

Pan Jan zajmuje się handlem zegarkami z unikatowych edycji limitowanych. Zegarki kupuje w oryginalnych opakowania od osób fizycznych, po czym dokonuje ich zbycia. Czy w tym przypadku możliwe jest zastosowanie procedury VAT-marża?

Nabywane przez pana Jana przedmioty nie spełniają kryterium przedmiotów kolekcjonerskich. Jednocześnie nie są to też przedmioty używane. W konsekwencji w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej może on stosować jedynie zasady ogólne. W tym przypadku procedura VAT-marża jest wykluczona.

Warunkiem zastosowania szczególnej procedury VAT-marża nie jest złożenie oświadczenia przez właścicieli towarów „czy są to towary nowe lub towary używane”, lecz obiektywne przesłanki wynikające z art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT. Zastosowanie szczególnej procedury w zakresie opodatkowania dostawy towarów używanych jest możliwe jedynie w przypadku spełnienia przez podatnika warunków, o których mowa w ustawie VAT. 

Reasumując, w zakresie stosowania szczególnej procedury VAT-marża należy mieć na uwadze, że mechanizm ten dotyczy stricte określonych w przepisach towarów. W tym zakresie kwalifikacja danej rzeczy jako towaru używanego czy też przedmiotu kolekcjonerskiego nie ma charakteru uznaniowego. Dany towar musi spełniać wszystkie cechy przewidziane w przepisach, aby możliwe było zastosowanie do odsprzedaży procedury VAT-marża.