W zakresie podatku dochodowego podatnik może osiągać przychody z różnych źródeł. Niektóre z nich mogą korzystać z dostępnych zwolnień podatkowych, czego przykładem jest tzw. ulga dla młodych. Przedmiotem niniejszych rozważań będzie przypadek, w którym osoba uprawniona do ulgi dla młodych rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej. Zastanowimy się, czy w świetle przepisów takie rozwiązanie jest dopuszczalne.
Zwolnienie z PIT w ramach tzw. ulgi dla młodych
Ulga dla młodych jest preferencją podatkową uregulowaną w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT. Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku przychody:
- ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
- z umów zleceń, o których mowa w art. 13 pkt 8,
- z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach Ustawy z dnia 17 lipca 2009 roku o praktykach absolwenckich (Dz.U. z 2018 r. poz. 1244),
- z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe,
- z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
– otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.
Warunek wieku musi być spełniony na moment uzyskania przychodów. Do obliczania terminu stosujemy w tym wypadku art. 12 § 4 Ordynacji podatkowej. Norma ta stanowi, że terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień.
Powyższe oznacza, że prawo do ulgi dla młodych przysługuje podatnikowi włącznie z dniem 26. urodzin. Przychody uzyskane po tym dniu – nawet jeżeli mieszczą się w limicie – nie mogą korzystać ze zwolnienia.
Konstrukcja przywołanego przepisu sprawia, że aby opisana preferencja znalazła zastosowanie, konieczne jest osiąganie przychodów ze ściśle określonych źródeł. Ponadto obligatoryjne jest utrzymanie się w limicie przychodów w danym roku podatkowym.
Niewykorzystany w danym roku limit zwolnienia nie przechodzi na kolejny rok podatkowy. Nie jest również możliwe, aby posłużył się nim np. małżonek podatnika. Limit zwolnienia ma charakter sztywny i jest przypisany do danego roku podatkowego (który odpowiada rokowi kalendarzowemu).
Przykład 1.
Pracownik w wieku 25 lat osiągnął w roku podatkowym przychód z umowy o pracę w kwocie 70 000 zł. Nawet jeżeli jego małżonka również jest w wieku do 26. roku życia, to niewykorzystana część zwolnienia (16 528 zł) nie może być skompensowana z przychodami ze stosunku pracy żony. Ten niewykorzystany limit nie zwiększa też limitu zwolnienia w kolejnym roku podatkowym.
Warto w tym miejscu podkreślić, że chociaż drugi próg podatkowy został – na podstawie Polskiego Ładu – zwiększony z 85 528 zł do 120 000 zł, to jednak roczny limit ulgi dla młodych jest nadal taki sam i wynosi 85 528 zł.
W kontekście rozpatrywanego problemu należy wskazać, że z ulgi dla młodych nie korzystają przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, bowiem nie zostały one wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT.
Wpływ rozpoczęcia działalności gospodarczej na ulgę dla młodych
Jak wskazaliśmy na wstępie, ustawa PIT wyróżnia kilka różnych źródeł przychodów, których katalog jest określony w art. 10 ust. 1 tejże ustawy. Nie ma zatem przeszkód, aby osoba fizyczna osiągała przychody z różnych źródeł, przy czym istotnego znaczenia nabiera właściwa alokacja do odpowiedniego z nich, ponieważ pozwala to na odpowiednie rozliczenie podatku z tego tytułu.
Chociaż przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej nie są objęte zakresem zwolnienia w ramach ulgi dla młodych, to jednak ich osiąganie nie powoduje utraty prawa do ulgi w ramach innych źródeł przychodów.
Co więcej, przychody osiągnięte w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej nie wpływają na limit przychodów określony w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT.
Jak czytamy w objaśnieniach MF z 30 grudnia 2022 roku dotyczących ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych dla osób do 26. roku życia, należności nieobjęte ulgą dla młodych (np. zasiłek chorobowy, przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej) nie wpływają na wysokość kwoty przychodów podlegających zwolnieniu w jej ramach.
Przykład 2.
Podatnik, mając niespełna 25 lat, uzyskał najpierw przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości 90 000 zł, a następnie przychody z umowy o pracę w wysokości 10 000 zł. W sumie podatnik uzyskał przychody roczne w wysokości 100 000 zł, czyli wyższe od limitu przychodów dla młodych wynoszącego 85 528 zł.
Pomimo tego podatnik zachowuje prawo skorzystania z ulgi dla młodych, ponieważ zastosowanie tej preferencji nie jest uzależnione od uzyskania innych przychodów, np. z pozarolniczej działalności gospodarczej (niezależnie od ich wysokości). W konsekwencji może użyć ulgi dla młodych w odniesieniu do przychodów z umowy o pracę, tj. przychodów w wysokości 10 000 zł.
Ulga dla młodych i przychody z działalności gospodarczej a zeznanie podatkowe
Uzyskanie przez podatnika przychodów objętych w całości ulgą dla młodych samo w sobie nie rodzi obowiązku złożenia zeznania podatkowego.
Konieczność ujęcia w zeznaniu rocznym przychodów osiągniętych w ramach ulgi dla młodych powstaje jednak, gdy oprócz przychodów objętych ulgą dla młodych uzyskano dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej. Przypadek ten dotyczy zatem osiągania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych.
W takiej sytuacji w składanej deklaracji PIT-36 oprócz przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazuje się również przychody objęte ulgą dla młodych. Ich kwotę podatnik wpisuje w części zeznania zatytułowanej „PRZYCHODY ZWOLNIONE OD PODATKU NA PODSTAWIE ART. 21 UST. 1 PKT 148, 152, 153 i 154 USTAWY”. Podkreślenia przy tym wymaga, że część ta ma jedynie charakter informacyjny.
Zwróćmy również uwagę, że przychody z ulgi dla młodych nie są wykazywane w PIT-36L czy w PIT-28.
W świetle przedstawionych regulacji stwierdzić należy, że podatnik nie traci prawa do ulgi dla młodych przy jednoczesnym prowadzeniu działalności gospodarczej. Osiągnięte w ten sposób przychody pozostają bez wpływu na limit zwolnienia.
