Ulga na zabytki udostępniona została podatnikom, którzy dokonują rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych. Do końca 2022 roku przewiduje ona możliwość dodatkowego odliczenia wydatków, które zostały poniesione na odpłatne nabycie zabytku, fundusz remontowy czy różnego rodzaju prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane. Natomiast od 1 stycznia 2023 roku w związku z nowelizacją ustawy o PIT przepisy w tym zakresie zostały zmienione i tym samym z ulgi na zabytki nie można skorzystać w stosunku do wydatków na odpłatne nabycie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków, a udziały we własności takiego zabytku nie stanowią podstawy dla pomniejszenia dochodu do opodatkowania. Wynika to z uchylenia pkt 3 w art. 26hb ust. 1 ustawy PIT.
Jakie wydatki od 2023 roku będą podstawą odliczenia w ramach tzw. ulgi na zabytki?
Od 1 stycznia 2023 roku podstawą odliczenia w ramach ulgi na zabytki są wyłącznie wydatki:
poniesione w roku podatkowym na wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej utworzony – zgodnie z odrębnymi przepisami – dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w ewidencji zabytków;
na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków lub znajdującym się ewidencji zabytków.
W stanie prawnym obowiązującym w 2022 roku odliczenia podatnicy mogą dokonać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki również na nabycie zabytku. Niewykorzystaną ulgę podatnik może rozliczyć w 6 kolejno następujących po sobie latach podatkowych. Natomiast od 2023 roku odliczenie ulgi jest możliwe wyłącznie w stosunku do wyżej poniesionych wydatków w roku podatkowym, w którym prace na danym zabytku zostaną zakończone.
Co z wydatkami poniesionymi w 2022 roku?
Zgodnie z informacjami zawartymi w uzasadnieniu projektu Polskiego Ładu 2.0. w stosunku do wydatków poniesionych do końca 2022 roku stosowane są regulacje wdrożone na początku 2022 roku – czyli w dotychczasowym brzmieniu art. 26hb ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT. Objęte zostaną tą regulacją wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku nieruchomym oraz na samo nabycie zabytku nieruchomego.
Kto może skorzystać z ulgi na zabytki?
Z ulgi na zabytki mogą skorzystać przedsiębiorcy opodatkowani:
według skali podatkowej (PIT-36);
podatkiem liniowym (PIT-36L);
ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28).
Z ulgi będą mogli skorzystać podatnicy PIT będący właścicielami lub współwłaścicielami zabytków nieruchomych, którzy ponieśli wydatki na: | Termin obowiązywania ulgi | |
(A) | wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej utworzony, zgodnie z odrębnymi przepisami, dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w ewidencji zabytków | ulga obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku – brak terminu końcowego |
(B) | prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków lub znajdującym się w ewidencji zabytków | ulga obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku – brak terminu końcowego |
(C) | odpłatne nabycie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub udziału w takim zabytku, pod warunkiem, że podatnik na nabytą nieruchomość poniósł wydatek o charakterze remontowo-konserwatorskim | ulga obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku do 31 grudnia 2022 roku |
*Rodzaj wydatku | Warunek do spełnienia, aby skorzystać z ulgi | Kiedy dokonujemy odliczenia? |
(A) | 1. Być właścicielem lub współwłaścicielem zabytku nieruchomego w momencie ponoszenia wydatku (wpłaty), 2. posiadać dowód wpłaty lub zaświadczenie wydane przez wspólnotę mieszkaniową bądź spółdzielnię mieszkaniową o wysokości dokonanych w roku podatkowym wpłat. | Odliczenia dokonuje się w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym poniesiono te wydatki. Za datę poniesienia wydatków uznaje się dzień zapłaty należności. |
(B) | 1. Być właścicielem lub współwłaścicielem zabytku nieruchomego w momencie ponoszenia wydatku, 2. posiadać sporządzone na piśmie pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie tych prac – w przypadku zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków**, 3. posiadać sporządzone na piśmie zalecenia konserwatorskie – w przypadku zabytku nieruchomego znajdującego się w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków, 4. posiadać fakturę wystawioną przez czynnego podatnika VAT. | Odliczenia dokonuje się w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym poniesiono te wydatki (stan prawny na 2022 rok). Za datę poniesienia wydatków uznaje się dzień wystawienia faktury. Natomiast od 2023 roku odliczenia dokonuje się w zeznaniu składanym po zakończeniu prac, co potwierdza posiadane zaświadczenie. |
(C) | Podatnik powinien posiadać dokument nabycia danego zabytku. | Odliczenia dokonuje się w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym poniesiono po raz pierwszy wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane. Za datę poniesienia wydatków związanych z nabyciem zabytku uznaje się dzień nabycia własności. |
*Wydatki omówione w poprzedniej kolumnie.
** Od 2023 roku ten warunek przyjmuje brzmienie „pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na prowadzenie prac konserwatorskich, prac restauratorskich lub robót budowlanych przy tym zabytku oraz po poniesieniu tego wydatku uzyskał zaświadczenie wojewódzkiego konserwatora zabytków potwierdzające wykonanie tych prac – w przypadku zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków”.
Jaki jest limit ulgi na zabytki?
Odliczenie od podstawy opodatkowania w 2022 i w 2023 roku obrazuje poniższa tabela:
| Limit odliczenia w 2022 roku | Limit odliczenia w 2023 roku |
| 50% kwoty poniesionych wydatków na wpłaty na fundusz remontowy oraz na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane dotyczące zabytku (wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w ewidencji zabytków). | 50% kwoty poniesionych wydatków na wpłaty na fundusz remontowy oraz na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane dotyczące zabytku (wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w ewidencji zabytków). |
Wartość nabycia zabytku wpisanego do rejestru zabytków, nie więcej niż kwota odpowiadająca iloczynowi 500 zł i liczby metrów kwadratowych powierzchni użytkowej tego zabytku (limit odliczenia na wszystkie inwestycje podatnika z tego tytułu nie może przekroczyć 500 000 zł). |
Ulga na zabytki – praktyczne ujęcie
W przypadku korzystania z ulgi na zabytki należy mieć na uwadze, że w sytuacji, gdy kwota rocznego dochodu/przychodu jest niższa niż kwota przysługującego odliczenia, podatnik może dokonać odliczenia kwoty ulgi nieznajdującej pokrycia w rocznym dochodzie/przychodzie maksymalnie przez 6 kolejnych lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym dokonano odliczenia po raz pierwszy.
Zgodnie z art. 26hb ust. 6 ustawy o PIT w przypadku małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, ulga na zabytki może być odliczana w częściach równych lub w dowolnej proporcji ustalonej przez małżonków – bez względu na to, czy dokument potwierdzający poniesienie wydatku został wystawiony na jednego z nich, czy na obojga.
zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, np. jeśli podatnik złożył PIT-28 i skorzystał z ulgi na zabytki, to nie może odliczyć tych samych wydatków w PIT-37;
zostały uwzględnione przez podatnika w związku z korzystaniem z ulg podatkowych w rozumieniu Ordynacji podatkowej, np. ulgi termomodernizacyjnej;
wykraczają poza zakres prac i robót określonych w pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora zabytków lub zaleceniach konserwatorskich;
zostały sfinansowane, dofinansowane lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
Przykład 1.
Pani Stefania jest właścicielką lokalu mieszkalnego w kamienicy, która jest wprowadzona w rejestrze zabytków. W 2022 roku dokonywała ona wpłat na fundusz remontowy na rzecz wspólnoty mieszkaniowej w kwocie 2 000 zł. Potwierdzeniem wpłat jest potwierdzenie przelewu z rachunku bankowego. W 2022 roku pani Stefania osiągnie dochód w kwocie 70 000 zł. Czy obliczając podatek, będzie mogła dokonać pomniejszenia podstawy opodatkowania?
Tak. Jako że spełnione są warunki do odliczenia ulgi na zabytki, pani Stefania będzie mogła dokonać jej odliczenia w kwocie 1 000 zł (2 000 zł × 50%).
Przykład 2.
Pan Zbigniew w 2022 roku nabył zabytek w Warszawie za 5 000 000 złotych (300 m2). W 2023 roku planuje dokonać kolejnego takiego zakupu. Czy może skorzystać z ulgi na zabytek dla obydwu nabyć i w jakiej kwocie?
Pan Zbigniew z ulgi na zakup zabytku będzie mógł skorzystać tylko w stosunku do nabycia w 2022 roku. Ulga w 2022 roku wyniesie 150 000 zł (300 m2 × 500 zł/m2). Natomiast w stosunku do nabycia w 2023 roku nie będzie mógł dokonać odliczenia ulgi – w związku z nowelizacją ustawy o PIT od nabycia, które ma miejsce po 2022 roku, nie będzie ona bowiem przysługiwać.
