Nowy Ład wprowadzony przez ustawodawców wzbudza wiele kontrowersji wśród przedsiębiorców. Wdrożone reformy miały przyczynić się do polepszenia sytuacji finansowej osób prowadzących działalności gospodarcze, tymczasem dla wielu przedsiębiorców oznacza to zwiększenie danin publicznoprawnych. Przedsiębiorcy borykający się z wieloma problemami będącymi skutkami pandemii COVID-19 powinni przygotować się na kolejne obciążenia w postaci wyższych podatków i składek. W szczególnie trudnej sytuacji znaleźli się przedsiębiorcy stosujący podatek liniowy. Składka zdrowotna liczona od dochodu i likwidacja prawa do odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej od podatku to spore obciążenie, zwłaszcza że liniowcy nie skorzystają z pozytywnych reform podatkowych w postaci zwiększenia kwoty wolnej od podatku i drugiego progu podatkowego. Biorąc pod uwagę zmiany, jakie nastąpiły, część osób prowadzących działalności gospodarcze stosujących podatek liniowy po wprowadzeniu Polskiego Ładu powinny rozważyć zmianę formy opodatkowania.
Podatek liniowy – charakterystyka
Osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze mają możliwość stosowania podatku liniowego będącego często bardzo opłacalną alternatywą dla skali podatkowej.
Osoby rozliczające się liniowo w celu ustalenia podstawy opodatkowania pomniejszają osiągnięte przychody o koszty ich uzyskania. Uzyskany w ten sposób dochód może zostać pomniejszony o zapłacone składki społeczne, o ile wartość tych składek nie została już ujęta w kosztach uzyskania przychodów. Otrzymaną kwotę mnożymy przez stawkę podatkową przyporządkowaną dla przedsiębiorców stosujących podatek liniowy, czyli 19%.
Ile wynosi składka zdrowotna w ramach Polskiego Ładu dla przedsiębiorców stosujących podatek liniowy?
Reforma podatkowa w ramach Nowego Ładu dokonała zmiany w zakresie ustalania wysokości i odliczenia składki zdrowotnej. Przedsiębiorcy, którzy jako formę opodatkowania wybrali podatek liniowy, od stycznia 2022 roku są zobowiązani do uiszczania 4,9% z tytułu składki zdrowotnej. Podstawą wymiaru tej składki ma być dochód osiągany z działalności.
Nowe przepisy wprowadziły także minimalną składkę zdrowotną dla podatników stosujących podatek liniowy. Jej wysokość nie może być niższa niż kwota odpowiadająca 9% minimalnego wynagrodzenia. Minimalne wynagrodzenie w 2022 roku z kolei wzrosło do poziomu 3010 zł, w konsekwencji minimalna składka zdrowotna w 2022 roku nie może być niższa niż 270,90 zł. Oznacza to, że obciążenie z tytułu składki zdrowotnej dla liniowców w związku z wprowadzeniem Nowego Ładu wynosi miesięcznie co najmniej 270 zł, a w razie gdy 4,9% osiąganego dochodu przekroczy tę kwotę, wartość zobowiązania z tytułu składki zdrowotnej proporcjonalnie wzrośnie.
Przykład 1.
Pan Jan prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie programowania opodatkowaną podatkiem liniowym. Miesięczny dochód przedsiębiorcy wynosi 15 000 zł. Jak wygląda wysokość obciążenia z tytułu składki zdrowotnej u pana Jana w 2022 roku?
W 2022 roku pan Jan zapłaci 4,9% osiąganego dochodu z tytułu składki zdrowotnej, a więc aż 735 zł, od podatku nie odliczy nic, ponieważ odliczalność składki zdrowotnej została całkowicie zlikwidowana. Koszt daniny na rzecz państwa wyniesie zatem 735 zł, czyli w porównaniu z 2021 rokiem wzrosła o 681,97 zł.
Odliczenie składki zdrowotnej od 2022 roku
Poza zmianą sposobu ustalania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców ustawodawcy zdecydowali się na likwidację możliwości odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej od podatku. Jest to najbardziej kontrowersyjna zmiana w Nowym Ładzie. Jak zostało wcześniej wspomniane, zgodnie z poprzednim stanem prawnym przedsiębiorcy płacili 9% podstawy wymiaru składki zdrowotnej oraz mieli oni prawo do odliczenia 7,75% podstawy wymiaru zapłaconej składki od podatku. Znaczna kwota zapłaconej składki zdrowotnej wpływała na zmniejszenie zobowiązania z tytułu podatku dochodowego, więc realnym kosztem przedsiębiorcy było zaledwie 1,25% podstawy wymiaru.
Począwszy od stycznia 2022 roku, nie ma już możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Kwota zapłacona do ZUS-u z tego tytułu w całości stanowi obciążenie dla przedsiębiorcy, a więc kosztem osoby stosującej podatek liniowy w działalności będzie dodatkowo 4,9% osiąganego dochodu.
Przedsiębiorca może jednak wybrać sposób odliczenia składki zdrowotnej - bezpośrednio w zaliczce na podatek dochodowy bądź jako koszt w KPiR.
Podatek liniowy po wprowadzeniu Polskiego Ładu
Zmiany w zakresie ustalania wysokości składki zdrowotnej na podstawie dochodu i częściowe odliczenia likwidacji składki do wspomnianego rozliczenia dotknęły wszystkie osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze – zarówno te stosujące zasady ogólne, jak i opodatkowujących swoje dochodowy podatkiem liniowym. Częściową rekompensatę tych negatywnych zmian w postaci podwyższenia kwoty wolnej od podatku i drugiego progu podatkowego otrzymali tylko ci, którzy stosują jako formę opodatkowania zasady ogólne. Wynika to z tego, że sposób obliczania zaliczki na podatek dochodowy w podatku liniowym nie uwzględnia ani kwoty wolnej od podatku, ani progów podatkowych. Kwota wolna od podatku podatnikom stosującym podatek liniowy nie przysługuje, a stawka procentowa podatku dochodowego od osób fizycznych dla liniowców jest taka sama niezależnie od kwoty osiąganego dochodu (brak progów podatkowych). Co prawda Nowy Ład wprowadził ulgę dla klasy średniej, która miała zrekompensować likwidację odliczalności składki zdrowotnej, ale nie obejmuje ona wszystkich przedsiębiorców. Z ulgi dla klasy średniej skorzystają tylko osoby pracujące na etacie oraz Ci którzy prowadzą działalność opodatkowaną skalą podatkową.
W konsekwencji większość przedsiębiorców stosujących podatek liniowy zapłaci w 2022 roku wyższe daniny na rzecz państwa z tytułu składki zdrowotnej niż dotychczas, zostanie pozbawiona możliwości odliczenia zapłaconej składki zdrowotnej, jeśli jej wysokość w skali roku przekroczy 8700 zł i równocześnie nie osiągnie żadnych korzyści z reform podatkowych w ramach programu Nowy Ład. Podwyższenie kwoty wolnej i drugiego progu podatkowego nie ma dla nich znaczenia, a ulga dla klasy średniej nie obejmuje przedsiębiorców.
W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy, którzy jako formę opodatkowania wybrali podatek liniowy w związku z wprowadzeniem zmian podatkowych od stycznia 2022 zostali obciążeni składką zdrowotną liczoną od dochodu bez możliwości odliczenia jej od podatku, równocześnie nie dostając nic w zamian.
W praktyce oznacza to wzrost obciążeń na rzecz państwa – do tej pory ponosili koszt 19% podatku PIT i 1,25% składki zdrowotnej, dla której podstawą wymiaru było 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku, włącznie z wypłatami z zysku. Składka zdrowotna opłacana była dotychczas w wysokości 9% podstawy wymiaru tej składki, ale odliczano od podatku 7,75 % tej podstawy, więc koszt rzeczywisty składki to 1,25% podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Od 2022 roku liniowcy w dalszym ciągu opłacają 19% podatku dochodowego od osób fizycznych i tym samym 4,9% z tytułu składki zdrowotnej, której podstawą wymiaru jest osiągany dochód. W konsekwencji można powiedzieć, że podatnik liniowy zapłaci 23,9% od osiąganego dochodu danin na rzecz państwa.
Wysokość danin i podatek liniowy po wprowadzeniu Polskiego Ładu
Wdrożona reforma podatkowa budziła niepokój przedsiębiorców i dalej wzbudza. Wiele osób zastanawia się nad opłacalnością poszczególnych form opodatkowania. Część przedsiębiorców prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze i stosujących podatek liniowy rozważa zmianę formy opodatkowania na zasady ogólne. Przy zasadach ogólnych uzależnienie wysokości składki zdrowotnej od dochodu i likwidacja pełnego odliczenia składki zdrowotnej jest bowiem częściowo rekompensowana przez podwyższenie kwoty wolnej od podatku do poziomu 30 000 zł i drugiego progu podatkowego do 120 000 zł.
Jednoznaczne stwierdzenie, czy podatek liniowy dalej się opłaca, nie jest możliwe, ponieważ wszystko uzależnione jest od osiąganego dochodu. Decyzja ustawodawców o zróżnicowaniu stopy procentowej składki zdrowotnej dla podatników stosujących zasady ogólne i podatek liniowy jest dobrą wiadomością dla liniowców, co sprawia, że przy podatku liniowym poza preferencją 19% stawki podatku dochodowego będzie jeszcze obowiązywać preferencyjna stawka składki zdrowotnej.
Każdy przedsiębiorca stosujący podatek liniowy może przeprowadzić własną symulację, jak zmieni się wysokość danin na rzecz państwa, biorąc pod uwagę średni dochód osiągany z działalności.
