Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wydatki na zakup indywidualnego sprzętu poprawiającego życie osób niepełnosprawnych daje podstawę do zastosowania ulgi rehabilitacyjnej. W poniższym artykule zastanowimy się, czy ulga rehabilitacyjna na zakup laptopa i telefonu ma uzasadnione zastosowanie.
Warunki skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej
Prawo do stosowania tzw. ulgi rehabilitacyjnej wynika z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy PIT, gdzie czytamy, że podstawę obliczenia podatku pomniejsza się o kwoty wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.
Warunkiem odliczenia wydatków, o których mowa, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:
- orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w odrębnych przepisach, lub
- decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, lub
- orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.
Zauważyć należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji pojęcia „rehabilitacja”. Rehabilitacja – w znaczeniu językowym – to przystosowanie do czynnego udziału w życiu społecznym osób, które z powodu wad wrodzonych lub nabytych, choroby lub urazu są kalekami bądź doznały przemijającej lub trwałej utraty zdrowia i stały się na stałe lub na pewien czas inwalidami; rehabilitacja jest procesem złożonym, który ma na celu przywrócenie inwalidzie – w możliwie wysokim stopniu – sprawności organizmu oraz poczucia własnej wartości społecznej, zawodowej i rodzinnej.
Rodzaje wydatków na cele rehabilitacyjne uprawniające do odliczeń od dochodu przed opodatkowaniem zawiera art. 26 ust. 7a ustawy PIT. Pkt 3 tego przepisu stanowi, że za wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwianiem wykonywania czynności życiowych uważa się wydatki poniesione na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego.
Fiskus podkreśla, że w kontekście ulgi rehabilitacyjnej każdy wydatek musi być rozpatrywany indywidualnie i w odniesieniu do konkretnego podatnika, który zamierza skorzystać z odliczenia. Użyty w przepisie zwrot „niezbędny w rehabilitacji” oznacza, że ustawodawca zalicza do niego wyłącznie sprzęt, urządzenia i narzędzia techniczne – mające cechy sprzętu, urządzeń i narzędzi indywidualnych, niezbędnych w rehabilitacji osoby niepełnosprawnej i ułatwiające tej osobie wykonywanie czynności życiowych, których utrudnienie wykonania wynika z niepełnosprawności.
Ulga rehabilitacyjna na zakup laptopa i telefonu - indywidualny charakter
W kontekście przedstawionych przepisów należy skoncentrować się na wyjaśnieniu przesłanki indywidualności sprzętu lub urządzenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej.
Użyte w art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy PIT określenie „indywidualny sprzęt, urządzenia i narzędzia techniczne niezbędne w rehabilitacji” oznacza, że ustawodawca zalicza do nich wyłącznie urządzenia, narzędzia techniczne i sprzęt o indywidualnym charakterze, niezbędne w rehabilitacji osoby niepełnosprawnej i ułatwiające tej osobie wykonywanie czynności życiowych, których utrudnienie wykonywania wynika z niepełnosprawności.
Dyrektor KIS w interpretacji z 27 września 2023 roku (nr 0111-KDSB2-2.4011.278.2023.2.AP) wskazał, że aktualny rozwój nauki i techniki, w którego wyniku są wprowadzane na rynek nowe urządzenia i doskonalone dotychczas funkcjonujące na rynku urządzenia, powoduje, że urządzenia, które dotychczas nie były wykorzystywane w rehabilitacji, stają się również urządzeniami ułatwiającymi wykonywanie czynności życiowych osobom niepełnosprawnym.
W konsekwencji – w ocenie organu podatkowego – zakup laptopa, telefonu i fotela przy zachowaniu indywidualnego charakteru urządzeń (sprzęt komputerowy i fotel zostaną stworzone na zamówienie, zachowując indywidualny charakter; monitor i telefon zostaną wybrane z istniejącej oferty rynkowej na podstawie ww. kryteriów dopasowujących je do indywidualnych potrzeb zdrowotnych) daje prawo do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej w tym zakresie.
Zindywidualizowany sprzęt w tym zakresie zmniejsza ryzyko negatywnych konsekwencji zdrowotnych, co oznacza, że ma cechy indywidualnego sprzętu ułatwiającego wykonywanie czynności życiowych.
Natomiast zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja, w której podatnik nabywa „zwykły” sprzęt komputerowy czy też telefon, a więc taki, który nie ma charakteru zindywidualizowanego.
W piśmie Dyrektora IS w Warszawie z 18 listopada 2016 roku (nr 1462-IPPB4.4511.1090.2016.2.AK) czytamy, że chociaż wydatek poniesiony na zakup laptopa z całą pewnością jest pomocny w życiu codziennym, to jednak stwierdzić należy, że jako ogólnodostępne urządzenie techniczne mieści się w kategorii dóbr powszechnego użytku, z których w zwykły sposób korzystać może ogół osób, niezależnie od faktu ewentualnej niepełnosprawności.
Jeżeli z okoliczności faktycznych danej sprawy nie wynika, aby zakupiony laptop wyróżniał się jakimiś indywidualnymi cechami związanymi z rodzajem niepełnosprawności (np. specjalne oprogramowanie związane z rodzajem niepełnosprawności podatnika, do jakich można przykładowo zaliczyć klawiaturę z alfabetem Brailleа czy oprogramowanie umożliwiające sterowanie komputera głosem), to trudno mówić o indywidualnym charakterze zakupionego sprzętu (laptopa), a w szczególności o takim charakterze, który byłby stosowny do potrzeb niepełnosprawności danej osoby.
W związku z tym taki wydatek poniesiony na zakup laptopa nie spełnia kryteriów „indywidualnego sprzętu” niezbędnego w rehabilitacji oraz ułatwiającego wykonywanie czynności życiowych, o których mowa w art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy PIT, i tym samym wydatek ten nie może być odliczony od dochodu jako poniesiony na cele rehabilitacyjne.
Zatem nie wystarczy tylko, aby określony sprzęt ułatwiał osobie niepełnosprawnej wykonywanie czynności życiowych, ponieważ wymagane są jeszcze inne cechy, którymi powinien się charakteryzować, aby mógł być odliczony. Powyższy pogląd jest uzasadniony, ponieważ ogranicza możliwość odliczenia jakiegokolwiek wydatku nieposiadającego indywidualnych cech, przeznaczenia i niezbędnego w rehabilitacji.
Mając zatem powyższe na uwadze, możemy wskazać, że dla określenia, czy wydatek na zakup laptopa lub telefonu może zostać zakwalifikowany jako uprawniający do ulgi rehabilitacyjnej, istotnego znaczenia nabiera zindywidualizowany charakter takiego sprzętu. Musi on w szczególny sposób przyczyniać się do poprawy życia osoby z niepełnosprawnością, a nie mieć jedynie ogólne zastosowanie w jej życiu.
