Przedsiębiorcy z różnych okazji rozdają swoim pracownikom upominki okolicznościowe. Przekazanie ich ma na celu docenienie pracownika. Musi jednak być rozliczone w podatku VAT i PIT. W powyższym opracowaniu odpowiemy, jak podatnik winien takie przekazanie opodatkować.
Upominki okolicznościowe a podatek naliczony
Na wstępie przypomnijmy, że w przypadku, gdy upominki są sfinansowane ze środków ZFŚS, ich przekazanie nie podlega VAT.
Przykład 1.
Podatnik zakupił z ZFŚS prezenty dla pracowników, którzy mają jubileusz pracy. Na zakupione upominki otrzymał fakturę. Czy podatek naliczony z faktury można odliczyć od podatku należnego?
Jak to wyżej już opisaliśmy, zakupy sfinansowane środkami z ZFŚS nie są opodatkowane podatkiem VAT. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Zasada ta wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi. Tym samym podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego.
Podatek należny od przekazywanych upominków
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych
Z analizy powołanych wyżej przepisów wynika, że co do zasady opodatkowaniu podatkiem VAT podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa podatnika, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego towaru, z wyjątkiem przekazania towarów spełniających warunki do uznania ich za prezenty o małej wartości lub próbki.
Należy podkreślić, że w sytuacji, gdy podatnik odliczył podatek naliczony przy zakupie towarów, to ich nieodpłatne przekazanie, gdyby było nieopodatkowane, w rezultacie prowadziłoby do sytuacji, gdy żaden z uczestników obrotu gospodarczego nie poniósłby ekonomicznego ciężaru podatku VAT.
W tym miejscu jednak trzeba przypomnieć, że podatnik przekazuje upominki zazwyczaj w celach osobistych pracowników.
Zatem opisane przekazanie nie spełnia przesłanek, aby uznać je za dostawę towarów. Tym samym powyższa czynność nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Upominki okolicznościowe – opodatkowanie podatkiem PIT
Na wstępie przypomnijmy, że w myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.
Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Przykład 2.
Przedsiębiorca z okazji piątej rocznicy firmy chce rozdać swoim pracownikom drobne upominki okolicznościowe. Zostały one zakupione ze środków obrotowych. Przedsiębiorca zastanawia się, czy w tym przypadku po stronie pracowników powstanie przychód do opodatkowania podatkiem PIT.
Wyjaśnijmy, że w art. 2 ustawy o PIT przewidziane zostały sytuacje, w których uzyskanie korzyści majątkowej mieszczącej się w definicji przychodu nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród wyłączeń wskazanych w tym przepisie w ust. 1 pkt 3 wskazane zostały przychody podlegające przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn.
W przypadku przekazania upominków otrzymanych w sposób nieodpłatny może być to opodatkowane na podstawie jednego z tytułów wymienionych w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Jego rolą jest zapobieżenie sytuacji, w której to samo przysporzenie majątkowe powodowałoby powstanie obowiązku podatkowego w dwóch podatkach, czego skutkiem byłoby podwójne opodatkowanie tego samego przysporzenia majątkowego. Przy czym zaznaczyć należy, że wyłączeniu temu podlega jedynie nabycie na podstawie jednego z tytułów wskazanych w ustawie o podatku od spadków i darowizn, które faktycznie miało miejsce.
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej podatkiem, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.
Umowa darowizny zdefiniowana została w art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego. Darczyńca zobowiązuje się przez nią do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
W świetle ustawy – opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
W naszym przypadku upominki okolicznościowe będą przekazane z okazji jubileuszu firmy. Wartość prezentu nie jest uzależniona od stażu pracy pracownika, jest także niezależna od wysokości jego wynagrodzenia.
W takiej sytuacji prezenty nie będą stanowiły dodatkowej gratyfikacji za wykonaną pracę. Mając powyższe na uwadze, przekazane pracownikom prezenty z okazji jubileuszu nie stanowią nieodpłatnych świadczeń ze stosunku pracy. W naszym przypadku mamy więc do czynienia z darowizną.
Wskazać także należy, że w wyroku z 8 lipca 2014 roku (sygn. akt K 7/13) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż nie wszystkie świadczenia otrzymywane przez pracowników od pracodawców można uznać za przychód w rozumieniu ustawy. W ocenie Trybunału jest oczywiste, że pracodawcy (poza wyjątkowymi sytuacjami) nie dokonują darowizn na rzecz swoich pracowników. Jednocześnie – że wynagrodzenie za pracę może przybierać nie tylko pieniężną postać, lecz także postać różnego rodzaju świadczeń, które – nawet nie są ujęte w umowie o pracę – w praktyce są postrzegane jako jego element. Gdyby się zdarzyło, że pracodawca rzeczywiście chce obdarować konkretnego pracownika, np. z okazji jubileuszu zatrudnienia wręcza mu zegarek, wówczas korzyść tę należałoby potraktować jako podlegającą ustawie o podatku od spadków i darowizn. A zatem to nie zamiar obdarowania stanowi kryterium odróżnienia świadczeń pracodawcy, o których wartość należy podnieść podlegający opodatkowaniu dochód pracownika, od tych, które jego dochodu nie zwiększają.
W świetle powyższego w tym przypadku mamy do czynienia z darowiznami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT.
Podsumowując, wręczanie pracownikom upominków nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Co ważne, w przypadku wręczania upominków możemy również uniknąć opodatkowania ich jako przychodów ze stosunku PIT.
