Zdarzają się sytuacje, gdy wspólnicy występują ze spółki osobowej i w ramach tego zdarzenia otrzymują środki trwałe jako spłatę udziałów. W jaki sposób określić wartość początkową środka trwałego, jeżeli przedsiębiorca chciałby wprowadzić taki składnik majątku do jednoosobowej działalności gospodarczej? Czy w takim przypadku można zastosować współczynnik podwyższający stawkę amortyzacji? Odpowiedź w artykule!
Czym jest środek trwały i jak należy ustalić jego wartość początkową?
Zgodnie z art. 22a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych środkami trwałymi są składniki majątku, które:
- stanowią własność bądź współwłasność przedsiębiorcy;
- są nabyte bądź wytworzone we własnym zakresie;
- są zdatne oraz kompletne do użytku;
- będą wykorzystywane w ramach prowadzonej działalności;
- mają przewidywany okres używania dłuższy niż rok.
Zgodnie z tym artykułem środkami trwałymi są:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością;
- maszyny, urządzenia i środki transportu;
- inne przedmioty.
Aby od zakupionego składnika majątku możliwe było dokonywanie odpisów amortyzacyjnych, w prowadzonej działalności gospodarczej podatnik musi prowadzić ewidencję środków trwałych. Warunek ten określony jest w § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 23 grudnia 2019 roku w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
„Osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, o których mowa w § 2 ust. 1, obowiązane do prowadzenia księgi, zwane dalej „podatnikami”, prowadzą ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych zgodnie z art. 22n ust. 2–6 ustawy o podatku dochodowym”.
- ceny nabycia – w przypadku zakupu środka trwałego;
- kosztu wytworzenia – w przypadku wytworzenia we własnym zakresie;
- wartości rynkowej z dnia nabycia – w sytuacji otrzymania spadku, darowizny – chyba że z umowy wynika cena niższa niż wartość rynkowa;
- wartości, jaka wynika z wyceny, jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny rynkowej.
Wartość środka trwałego otrzymanego z wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej
Zgodnie z art 22g ust. 14c w związku z ust. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej bądź likwidacji spółki niebędącej osobą prawną wartość początkową otrzymanych środków trwałych należy ustalić na podstawie wartości początkowej, jaka określona jest w ewidencji spółki osobowej, z której wspólnik wystąpił, a następnie – w której środek trwały ponownie zostanie wprowadzony do jednoosobowej działalności gospodarczej. Na podstawie ustalonej wartości początkowej odpisy amortyzacyjne należy realizować na podstawie kontynuacji.
„W razie zmiany formy prawnej, a także połączenia albo podziału podmiotów dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów – wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji (wykazie) podmiotu o zmienionej formie prawnej, podzielonego albo połączonego. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do spółek niebędących osobami prawnymi”.
Przykład 1.
Pan Jan, występując ze spółki jawnej, otrzymał samochód ciężarowy o wartości początkowej 220 000 zł i dotychczasowym umorzeniu 100 000 zł.
Samochód ten pan Jan powinien wprowadzić do ewidencji środków trwałych prowadzonej działalności gospodarczej w wartości początkowej 220 000 zł, jaka określona była w spółce osobowej. Natomiast do kosztów uzyskania przychodu należy zaliczyć wartość, która nie została zamortyzowana, czyli 120 000 zł poprzez zastosowanie metody amortyzacji realizowanej w spółce osobowej.
Współczynnik podwyższający stawkę amortyzacji otrzymanego środka trwałego
Wielu podatników prowadzących działalność gospodarczą posiada składniki majątku, które zostają ujęte w ewidencji środków trwałych. Tak samo ujmuje się składniki majątku w spółce osobowej. Bywa jednak tak, że spółka dokonuje przekazania środka trwałego na rzecz jednego ze wspólników w ramach spłaty udziałów, ze względu na jego wystąpienie ze spółki osobowej. W takiej sytuacji wspólnik po wystąpieniu ze spółki i po założeniu jednoosobowej działalności gospodarczej ma prawo do wprowadzenia otrzymanego składnika majątku do ewidencji środków trwałych swojej działalności.
Natomiast były wspólnik spółki osobowej nie może na nowo ustalać amortyzacji uprzednio zamortyzowanego środka trwałego w prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej. Art. 22h ust. 3c w oparciu o ust. 3 ustawy o PIT stanowi, że w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki lub jej likwidacji, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się, uwzględniając dotychczasową wysokość odpisów amortyzacyjnych, przy kontynuacji metody amortyzacji, jaka była przyjęta przez spółkę osobową, z której przekazano środek trwały. Stwierdził tak również Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w indywidualnej interpretacji z 2 lipca 2013 roku, ITPB1/415-394/13/WM:
„W przedmiotowym zdarzeniu przyszłym zastosowanie znajdą przepisy art. 22g ust. 14c i 22 h ust. 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczące kontynuowania amortyzacji z uwzględnieniem dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych. Oznacza to, że wartość początkową środków trwałych przekazanych Wnioskodawcy na mocy czynności, o których mowa we wniosku, należy ustalić w wysokości określonej w ewidencji (wykazie) spółki cywilnej, natomiast odpisów amortyzacyjnych Wnioskodawca powinien dokonywać z uwzględnieniem dotychczasowej wysokości odpisów oraz kontynuować metodę amortyzacji przyjętą przez spółkę cywilną, której był wspólnikiem”.
Jeżeli otrzymane środki trwałe po wystąpieniu wspólnika ze spółki wykorzystywane będą następnie w jednoosobowej działalności w sposób bardziej intensywny w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej, wówczas podatnik ma prawo do skorzystania z podwyższonej stawki amortyzacji przy zastosowaniu współczynników w okresie amortyzacji.
„Podatnicy mogą podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki podwyższać:
- dla budynków i budowli używanych w warunkach:
- pogorszonych – przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2,
- złych – przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4;
- dla maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej – przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4;
- dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4–6 i 8 Klasyfikacji, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu – przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0”.
- wymagają szczególnej sprawności;
- wykorzystywane są w działalności na trzy zmiany;
- używane są w warunkach leśnych, terenowych bądź pod ziemią;
- wykorzystywane są w innych warunkach, które wskazują na intensywne zużycie.
Jeżeli przekazany sprzęt, wykorzystywany w spółce, amortyzowany był zgodnie ze stawką zawartą w wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych oraz gdy w jednoosobowej działalności gospodarczej będzie użytkowany w sposób bardziej intensywny, wówczas podatnik ma możliwość zastosowania współczynnika podwyższającego stawkę amortyzacyjną.
„W razie wystąpienia bądź ustania warunków uzasadniających podwyższenie stawek, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, stawki te ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany”.
