Obecne warunki na rynku pracy bardzo często wymuszają na przedsiębiorcach posiadania wykwalifikowanego personelu. Dlatego też, ponoszą oni wydatki na naukę pracownika. Szkolenie związane z podnoszeniem kwalifikacji stanowi nieodpłatne świadczenie, jednak w niektórych sytuacjach może podlegać zwolnieniu.
Wydatki na naukę pracownika a jego przychody według ustawy o PIT
Przychodem ze stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia, a więc każda forma przysporzenia majątkowego (tzn. zarówno pieniężna, jak i niepieniężna) mająca swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy. Zatem wszystko co pracownik otrzymuje od swojego pracodawcy – o ile nie stanowi to wymienionego w art. 21 ust. 1 ustawy o PIT dochodu zwolnionego od podatku lub dochodu, od którego został zaniechany pobór podatku na podstawie przepisów Ordynacja podatkowa, podlega opodatkowaniu ze źródła przychodu, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.
Z podatku zwolniona jest m.in. wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego (art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT).
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych - definicja
Podnoszeniem kwalifikacji zawodowych jest zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy oraz umiejętności z inicjatywy albo za zgodą pracodawcy. Jednocześnie przepisy kodeksu pracy nakładają na pracodawców ułatwianie pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
W myśl art. 1031 § 1 Kodeksu pracy przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.
Nawiązując do regulacji zawartych w art. 1031-1036 Kodeksu pracy należy zauważyć, że różnicują one zakres świadczeń przysługujących pracownikom w zależności od tego, czy pracownik:
- podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą bądź
- zdobywa lub uzupełnia wiedzę i umiejętności z własnej inicjatywy.
Wydatki na naukę pracownika z inicjatywy pracodawcy- zwolnienie z podatku
Pracownikowi, który podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą przysługuje urlop szkoleniowy i zwolnienie z całości lub z części dnia pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, które nie korzysta ze zwolnienia. Ponadto pracodawca może mu przyznać dodatkowe świadczenia, w związku z czym ponosi wydatki na naukę pracownika, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie (art. 1033 Kodeksu pracy), które w takich okolicznościach korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT.
Wydatki na naukę pracownika z jego inicjatywy - obowiązek podatkowy
Z kolei pracownikowi, który zdobywa lub uzupełnia wiedzę i umiejętności z własnej inicjatywy, może być przyznane jedynie zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia i urlop bezpłatny w wymiarze ustalonym w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i pracownikiem (art. 1036 Kodeksu pracy). To oznacza, że ewentualne dodatkowe świadczenia pracodawcy np. wydatki na naukę pracownika, który zdobywa lub uzupełnia wiedzę i umiejętności z własnej inicjatywy, nie są objęte zwolnieniem od podatku określonym w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w rezultacie stanowią przychód tej osoby ze stosunku pracy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Poniżej prezentujemy najczęściej występujące zagadnienia związane z podnoszeniem kwalifikacji przez pracowników.
Kurs językowy
Sfinansowanie zgodnie z regulacjami kodeksowymi kosztów kursów językowych odbywanych z inicjatywy (i za zgodą) pracodawcy, przy jednoczesnym związku zdobywanej wiedzy czy umiejętności z zakresem obowiązków pracownika (aktualnych, jak też przyszłych), stanowi przychód korzystający z wyłączenia podatkowego.
Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 7 września 2015 r., sygn. IBPBII/1/415-599/11/AA, gdzie możemy przeczytać:
(…) należy zgodzić się ze stanowiskiem wnioskodawcy, iż przedmiotowe kursy spełniają definicję "podnoszenia kwalifikacji zawodowych", o których mowa w przepisach art. 1031 § 1 Kodeksu pracy oraz odwołującej się do przepisów prawa pracy treści art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym przyznawane pracownikom z tytułu kursów angielskiego języka biznesowego i francuskiego języka biznesowego dofinansowanie w wysokości 50 % kosztów kursów będzie korzystało ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych (…).
Przykład 1.
Pracownik kancelarii adwokackiej został wysłany na kurs języka angielskiego, gdzie poznaje prawnicze słownictwo. W takiej sytuacji można zastosować zwolnienie z podatku przyznanego nieodpłatnego świadczenia.
Prawo jazdy
W przypadku finansowania przez pracodawców kursów prawa jazdy zwolnienie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT znajdzie zastosowanie, jeżeli pracodawca udowodni, że kurs ten podniósł umiejętności zawodowe pracownika. W sytuacji gdy mamy do czynienia z kierowcami zawodowymi, nie ma przeszkód, aby stosować wskazane zwolnienie. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach. Przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 kwietnia 2008 r., sygn. IBPB2/415-241/08/ASz, wydana na wniosek spółki, która z uwagi na rosnące potrzeby świadczenia usług transportowych samochodami ciężarowymi zamierzała wysłać trzech pracowników na kurs prawa jazdy kategorii C. W interpretacji tej czytamy, że:
(...) w przedmiotowej sprawie można mówić o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych pracownika, pod warunkiem że nabyte uprawnienia zostaną wykorzystane w pracy zawodowej i będą ściśle związane z wykonywanym przez pracownika zajęciem. Jeżeli zatem wnioskodawca w oparciu o cytowane powyżej przepisy skieruje pracowników na kurs prawa jazdy kat. C i sfinansuje koszty tych kursów, to powstały z tego tytułu u pracownika przychód korzystać będzie ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (…).
Problem pojawia się w przypadku kursu prawa jazdy kategorii B, czyli na samochody osobowe. W takiej sytuacji kurs musiałby być ściśle związany z zajęciem, które pracownik wykonuje w ramach swoich obowiązków pracowniczych. Przykładowo z omawianego zwolnienia nie może skorzystać asystentka, której obowiązki pracownicze nie wymagają podróży samochodem służbowym. Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 2 czerwca 2010 r., sygn. IBPBII/1/415-276/10/MK. W interpretacji tej organ podatkowy uznał, że:
(...) kurs prawa jazdy jest w takim przypadku przydatny również poza pełnieniem obowiązków służbowych (do celów osobistych), nie jest niezbędny do wykonywania obowiązków zawodowych pracownicy. Zdobyte umiejętności nie są ściśle związane z wykonywanym przez nią zajęciem (praca Sekretarki-Asystentki) i nie będą wykorzystywane wyłącznie w pracy zawodowej. W konsekwencji organ podatkowy uznał, że (...) poniesiona przez pracodawcę odpłatność za ww. kurs nie jest dla pracownicy świadczeniem przyznanym przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, w związku z czym nie jest zwolniona z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odpłatność ta jest natomiast przychodem ww. pracownicy ze stosunku pracy, o którym mowa w ww. art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (…).
