Dywidenda należna uprawnionemu wspólnikowi nie musi mieć koniecznie postać gotówkową. Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie zabraniają, aby wypłata dywidendy rzeczowej miała postać rzeczową w postaci przeniesienia własności określonego składnika majątkowego na rzecz wspólnika. Trzeba jednak pamiętać, że rodzi ona konsekwencje podatkowe zarówno po stronie spółki, jak i wspólnika.
Przychód z wypłaty dywidendy dla wspólnika
Z perspektywy wspólnika będącego osobą fizyczną wypłacona dywidenda – zarówno w formie rzeczowej, jak i gotówkowej – stanowi przychód z kapitałów pieniężnych.
Należy jednak wskazać, że podatnik nie ma obowiązku samodzielnego rozliczania tego rodzaju przychodu w zeznaniu rocznym, ponieważ obowiązek poboru podatku spoczywa na spółce wypłacającej, która w opisanym przypadku pełni rolę płatnika.
Zgodnie z treścią art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy PIT stawka podatku wynosi w takim przypadku 19% przychodu. Podatek pobiera się od kwoty przychodu, która nie jest pomniejszana o koszty.
Pobraną kwotę płatnik wpłaca na rachunek właściwego urzędu skarbowego w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu pobrania podatku. Dodatkowo płatnik ma obowiązek złożenia do urzędu skarbowego zeznania PIT-8AR z tego tytułu w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym.
Płatnik nie wystawia osobie fizycznej informacji PIT-11. Osoba fizyczna nie ma również obowiązku wykazywania takiej rzeczowej dywidendy w zeznaniu rocznym PIT.
Problematyczna staje się natomiast kwestia ustalenia podstawy opodatkowania przy dywidendach rzeczowych. Jak wynika z interpretacji Dyrektora IS w Katowicach z 6 października 2010 roku (nr IBPBII/2/415-777/10/MM) w przypadku dywidendy rzeczowej spółka powinna zobowiązać wspólnika do wpłaty na jej rachunek kwoty podatku z tytułu wypłaconej dywidendy. Następnie otrzymaną kwotę powinna wpłacić na konto właściwego urzędu skarbowego, wypełniając tym samym ciążący na niej obowiązek płatnika z tytułu dywidendy.
Jak widać, również w przypadku dywidendy rzeczowej na spółce ciążą obowiązki płatnika. Fakt wypłaty dywidendy w formie innej niż gotówkowa nie zwalnia spółki z obowiązku poboru podatku od wypłaconej dywidendy.
Przykład 1.
Spółka z o.o. wypłaciła swojemu wspólnikowi dywidendę w formie rzeczowej w postaci samochodu osobowego o wartości 100 000 zł. Wspólnik w takim przypadku powinien wpłacić spółce podatek w kwocie 19 000 zł. Spółka następnie otrzymaną kwotę podatku przekaże na właściwy rachunek urzędu skarbowego.
Wypłata dywidendy rzeczowej a przychód po stronie spółki
Okazuje się, że przychód z tytułu wypłaty dywidendy rzeczowej powstaje nie tylko po stronie otrzymującego wspólnika, lecz także po stronie wypłacającej spółki.
Obowiązujące przepisy zakładają, że na skutek wypłaty dywidendy rzeczowej również spółka otrzymuje przysporzenie majątkowe. Co warte podkreślenia, z przychodem nie mamy do czynienia w przypadku wypłaty dywidendy pieniężnej. Poniższe regulacje odnoszą się bowiem wyłącznie do dywidendy rzeczowej.
Jak stanowi art. 14a ust. 1 ustawy CIT, w przypadku, gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości albo w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), podziału pomiędzy wspólników (akcjonariuszy) majątku likwidowanej spółki albo spółdzielni, przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego.
Jak wskazał NSA w wyroku z 27 lutego 2020 roku (II FSK 782/18), do zastosowania art. 14a ustawy CIT dochodzi w sytuacji kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek, tj.:
- pomiędzy stronami musi istnieć stosunek zobowiązaniowy, na podstawie którego dłużnik obowiązany jest do zapłaty na rzecz wierzyciela określonej kwoty pieniędzy – takim stosunkiem jest zobowiązanie do wypłaty dywidendy;
- zobowiązanie musi być uregulowane przez wykonanie świadczenia niepieniężnego – co również ma miejsce w sytuacji wypłaty dywidendy w formie rzeczowej.
Taka treść przepisu powoduje, że możemy mieć do czynienia z dwoma przypadkami.
Po pierwsze, jeżeli wartość rynkowa przedmiotu dywidendy jest równa lub mniejsza od kwoty należnej dywidendy, to powstaje po stronie spółki przychód w wysokości dywidendy.
Przykład 2.
Wspólnik spółki z o.o. ma otrzymać dywidendę o wartości 200 000 zł. Spółka postanowiła przekazać mu jednopokojowe mieszkanie o wartości 180 000 zł. W takim przypadku po jej stronie powstaje przychód w podatku CIT w wysokości 200 000 zł.
Po drugie, jeżeli wartość rynkowa przedmiotu dywidendy przekracza kwotę należnej dywidendy, to po stronie spółki określa się przychód w wartości rynkowej.
Przykład 3.
Wspólnik spółki z o.o. ma otrzymać dywidendę o wartości 200 000 zł. Spółka postanowiła przekazać mu jednopokojowe mieszkanie o wartości 220 000 zł. W tych okolicznościach po jej stronie powstaje przychód w podatku CIT w wysokości 220 000 zł.
Po stronie spółki powstaje przychód określony na podstawie art. 14a ustawy CIT, który jednak może być pomniejszony o koszty podatkowe. W takim przypadku opodatkowaniu podlega dochód, co oznacza, że przychód z tytułu wypłaty dywidendy rzeczowej jest pomniejszany o wydatki na nabycie przedmiotu przekazywanego na podstawie dywidendy. Dopiero tak ustalony dochód podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem CIT.
W interpretacji Dyrektora KIS z 7 lipca 2017 roku (nr 0114-KDIP2-3.4010.114.2017.1.PS) wprost wskazano, że wypłata przez spółkę dywidendy w formie niepieniężnej poprzez przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości (wypłata dywidendy rzeczowej) jest wykonaniem świadczenia niepieniężnego z tytułu dywidendy (wypełnia hipotezę art. 14a ustawy CIT i powoduje powstanie u niej przychodu w wysokości zobowiązania uregulowanego w następstwie tego świadczenia). Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego.
Jak zatem widać, również organy podatkowe w sposób jednoznaczny interpretują ww. przepisy.
Pewnym zaskoczeniem może być zatem fakt, że wypłata dywidendy rzeczowej jest zdarzeniem generującym równocześnie przychód podatkowy w podatku PIT oraz przychód podatkowy w podatku CIT. Różnica polega na tym, że w przypadku podatku PIT podatek pobierany jest od przychodu, natomiast w ramach podatku CIT istnieje możliwość uwzględnienia kosztów podatkowych.
