Polski Ład spowodował wiele niekorzystnych zmian w opodatkowaniu przedsiębiorców i pracowników. Co bardzo istotne, nawet niektóre z nich, które miały spowodować, że niekorzystne zmiany nie dotkną tzw. klasy średniej, zostały wprowadzone w sposób niezrozumiały. Jak liczona jest ulga dla klasy średniej przy trzynastej wypłacie po rozwiązaniu umowy o pracę?
Ulga dla klasy średniej
Od 1 stycznia 2022 roku podatnicy uzyskujący przychody z pracy ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, a także pozarolniczej działalności gospodarczej, mogą skorzystać z tzw. ulgi dla klasy średniej.
Ulga polega na odliczeniu od dochodu kwoty, która jest ustalana indywidualnie, opierając się na wysokości uzyskanych przychodów podatnika.
Obowiązuje ona od 1 stycznia 2022 roku i ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od tego dnia.
Z ulgi może skorzystać każdy, kto uzyskał przychody w łącznej wysokości od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie:
- z pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy) lub
- z działalności gospodarczej, podlegające opodatkowaniu przy zastosowaniu skali podatkowej, pomniejszone o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia tej działalności, z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne.
Prawo do ulgi mają również osoby, które uzyskują przychody z pracy na etacie poza granicami kraju, zobowiązane do samodzielnego obliczenia i wpłacenia zaliczki na podatek.
Przypomnijmy, że w życie weszło nowe Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 roku dotyczące przesunięcia terminu pobrania i przekazania zaliczki na podatek, mające uporządkować rozliczenia podatkowe. Rozporządzenie to jednak nie zmienia w sposób zasadniczy mechanizmu ulgi dla klasy średniej.
W myśl nowego art. 26 ust. 4a ustawy o PIT kwotę rocznej ulgi dla pracowników lub podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej oblicza się według poniższych wzorów:
Wzór pierwszy
(A × 6,68% – 4566 zł) / 0,17
– gdzie A oznacza sumę uzyskanych przez podatnika w roku podatkowym i podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz uzyskanych w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne.
Powyższy wzór stosujemy dla A wynoszącego co najmniej 68 412 zł i nieprzekraczającego kwoty 102 588 zł.
Wzór drugi
(A × (-7,35%) + 9829 zł) / 0,17
– gdzie A oznacza sumę uzyskanych przez podatnika w roku podatkowym i podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz uzyskanych w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne.
Powyższy wzór stosujemy dla A wyższego od 102 588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133 692 zł.
Trzynasta pensja – ulga dla klasy średniej
Trzynasta pensja to wypłacane dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej (patrz art. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej).
Przepisy dotyczące dodatkowego wynagrodzenia stosujemy dla:
- pracowników jednostek sfery budżetowej;
- pracowników państwowych jednostek sfery budżetowej, dla których środki na wynagrodzenia są kształtowane na podstawie odrębnej ustawy;
- pracowników zatrudnionych w urzędach organów władzy publicznej, kontroli, ochrony prawa oraz sądach i trybunałach, wymienionych w ustawie o finansach publicznych;
- pracowników samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych prowadzących gospodarkę finansową;
- pracowników biur poselskich, senatorskich lub poselsko-senatorskich oraz klubów, kół albo zespołów parlamentarnych.
Na podstawie innych ustaw dodatkowe wynagrodzenie może przysługiwać także innym zawodom, np. nauczycielom, mundurówce itd.
Pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego.
Pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy.
Tym samym w praktyce trzynastka to dodatkowe wynagrodzenie dla niektórych grup pracowniczych.
Ustawodawca uznał, że pracownik nie nabywa prawa do wynagrodzenia rocznego w przypadkach:
- nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy trwającej dłużej niż dwa dni;
- stawienia się do pracy lub przebywania w pracy w stanie nietrzeźwości;
- wymierzenia pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby;
- rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Przykład 1.
Pracownik pracuje w urzędzie skarbowym od 10 lat. W styczniu postanowił zwolnić się z pracy i rozpoczął własną działalność gospodarczą. Przepracował w urzędzie cały rok. W przypadku pracownika nie zachodzą przesłanki pozbawienia go trzynastej pensji za poprzedni rok. Pracownik chciał, aby ulga dla klasy średniej była rozliczana miesięcznie (nie złożył rezygnacji). Pracodawca w lutym wypłacił byłemu pracownikowi trzynastkę w wysokości 7200 zł. Czy w tym przypadku pracodawca powinien rozliczyć ulgę dla klasy średniej?
Trzynaste pensje traktujemy jak wynagrodzenie. W naszym przypadku kwota trzynastki mieści się w limicie przychodów od 5701 zł do 11 141 zł.
W związku z tym nie ma żadnych przeszkód, aby zastosować w analizowanym przypadku ulgę dla klasy średniej.
Podsumowując, w tym przypadku płatnik winien zastosować ulgę dla klasy średniej.
