Wypłata dywidendy nie zawsze musi odbywać się w formie gotówkowej. Prawnie dopuszczalne jest przekazywanie dywidendy osobie uprawnionej w postaci niepieniężnej, np. poprzez przeniesienie prawa własności do nieruchomości. Pojawia się pytanie o konieczne do rozliczenia podatki. W naszym artykule przyjrzymy się kwestii podatku PCC z perspektywy nabywcy mieszkania, w sytuacji gdy ma miesjce wypłata dywidendy rzeczowej.
Wypłata dywidendy a umowa sprzedaży
Jak powszechnie wiadomo, umowa sprzedaży nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem PCC. Podatnikiem jest w takim przypadku nabywca, który jest zobowiązany do zapłaty podatku według stawki 2% od wartości rynkowej nieruchomości.
W przypadku wypłaty dywidendy w formie rzeczowej również dochodzi do przeniesienia własności nieruchomości na nabywcę.
Porównując jednak oba zdarzenia, wskazać należy, że zgodnie z art. 535 Kodeksu cywilnego przez umowę sprzedaży należy rozumieć czynność, w której sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Sprzedaż jest czynnością, w której dochodzi do świadczeń ekwiwalentnych po obu stronach umowy sprzedaży – z jednej strony następuje przeniesienie własności, z drugiej zaś zapłata ceny.
Natomiast czynność wypłaty dywidendy jest opisana w Kodeksie spółek handlowych.
Przepisy tam zawarte wskazują, że wspólnicy mają prawo do udziału w zysku wypracowanym przez spółkę, tj. prawo do dywidendy. Przy czym w przypadku wypłaty dywidendy mamy do czynienia z jednostronnym, a nie dwustronnym oświadczeniem woli.
Wypłata dywidendy wynika ze świadczenia spółki na rzecz wspólnika. Natomiast sam wspólnik nie jest w tym przypadku zobowiązany do dokonania żadnego świadczenia wzajemnego.
Wypłata dywidendy nie ma zatem świadczenia ekwiwalentnego ani też konsensualnego. Decyzja o wypłacie dywidendy jest podejmowana jednostronnie przez zgromadzenie wspólników.
Wypłata dywidendy rzeczowej a podatek PCC
W celu ustalenia, czy dywidenda rzeczowa podlega opodatkowaniu podatkiem PCC, należy sięgnąć do zakresu przedmiotowego ustawy.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:
- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych;
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku;
- (uchylona);
- umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy;
- umowy dożywocia;
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat;
- (uchylona);
- ustanowienie hipoteki;
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności;
- umowy depozytu nieprawidłowego;
- umowy spółki.
Zwróćmy uwagę, że powyższy przepis nie posługuje się sformułowaniem „w szczególności” czy też „takie jak”. To oznacza, że ww. katalog czynności ma charakter kompletny i zamknięty.
Czynności, które nie zostały wymienione w powyższych przepisie, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC.
Dodatkowo pamiętać należy, że o kwalifikacji danej czynności prawnej decyduje jej treść (elementy istotne), a nie nazwa. Tym samym, wprowadzając zasadę szczegółowego wyliczenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem PCC, ustawodawca założył, że żadne inne zdarzenia – choć mogą wywoływać podobne skutki prawne – nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.
Z analizy treści powyższego przepisu wynika, że nie wymieniono tam czynności polegających na przeniesieniu prawa własności na skutek wypłaty dywidendy rzeczowej.
W konsekwencji tego rodzaju zdarzenie, choć obejmuje przeniesienie prawa własności do nieruchomości, nie podlega w ogóle opodatkowaniu podatkiem PCC i nie rodzi w tym zakresie żadnych skutków podatkowych dla nabywcy.
Potwierdzają to także organy podatkowe, czego przykładem może być treść interpretacji Dyrektora IS w Warszawie z 7 listopada 2012 roku (nr IPPB2/436-428/12-3/LS). W sprawie tej w związku z brakiem wystarczających środków pieniężnych na wypłatę dywidendy spółka rozważała jej częściową wypłatę w formie rzeczowej. Dywidenda rzeczowa obejmować miała grunty. Jej wysokość odpowiadała wartości rynkowej gruntów. W podsumowaniu organ podatkowy stwierdził, że czynność wypłaty dywidendy na rzecz wspólnika w formie rzeczowej w postaci nieruchomości nie została wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zatem powyższa czynność nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Przykład 1.
Spółka z o.o. dokonała podziału zysku i ustaliła, że wspólnikowi przysługuje dywidenda o wartości 200 000 zł. Spółka nie posiadała wystarczających środków finansowych, więc postanowiła przekazać dywidendę w formie niepieniężnej, tzn. przenieść na wspólnika własność lokalu mieszkalnego. Wartość rynkowa lokalu odpowiada wysokości dywidendy. W takim przypadku po stronie nabywcy nie powstaje obowiązek podatkowy w zakresie podatku PCC.
Przeniesienie własności nieruchomości odbywa się w formie aktu notarialnego. W przypadku umowy sprzedaży to notariusz jako płatnik pobiera podatek i wpłaca go do właściwego urzędu skarbowego.
Z instytucją płatnika nie będziemy mieli natomiast do czynienia w przypadku przekazania nieruchomości w drodze wypłaty dywidendy. Skoro bowiem tego rodzaju zdarzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem PCC, to notariusz nie będzie pobierał podatku od czynności cywilnoprawnych.
Chociaż zdarzenie przeniesienia własności na skutek wypłaty dywidendy rzeczowej jest podobne w swoich skutkach do umowy sprzedaży, to jednak w perspektywie prawa podatkowego nie można ich utożsamiać. W kontekście podatku od czynności cywilnoprawnych dywidenda niepieniężna nie podlega opodatkowaniu podatkiem PCC, co potwierdzają również organy podatkowe.
