Wznowienie amortyzacji środka trwałego - na co zwrócić uwagę?

Niektóre okoliczności w toku prowadzenia działalności gospodarczej obligują przedsiębiorcę do zaprzestania dokonywania amortyzacji środka trwałego. Niekiedy musi on przekazać dany składnik majątku do działalności małżonka, który z kolei wznowi dalszą amortyzację tego elementu. Wznowienie amortyzacji środka trwałego może zajść w wielu sytuacjach. Na co przedsiębiorcy powinni zwrócić szczególną uwagę?

Środki trwałe podlegające amortyzacji

Pamiętając o art. 22a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647, zwanej dalej ustawą o PIT), amortyzacji podlegają środki trwałe o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na cele działalności gospodarczej albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu, jak np.:

• budowle, budynki (także wybudowane na cudzym gruncie) oraz lokale będące odrębną własnością;
• maszyny, urządzenia i środki transportu;
• inne przedmioty;
• przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych;
• składniki majątku, niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu finansowego.

Amortyzacji podlegają także wartości niematerialne i prawne o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na cele działalności gospodarczej albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu. Przykładowo są nimi:

• autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, licencje, patenty, prawo własności przemysłowej, know-how;
• spółdzielcze prawo do lokalu;
• wartość firmy;
• koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym;
• składniki majątku, niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu finansowego.

Niektórych środków trwałych podatnik nie może amortyzować

Podatnik powinien pamiętać, iż prawodawca w art. 22c ustawy o PIT zawarł katalog składników majątku (środków trwałych), które w każdym przypadku nie podlegają amortyzacji. Są to:

1. grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów;
2. budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy;
3. dzieła sztuki i eksponaty muzealne;
4. niekiedy wartość firmy;
5. składniki majątku nieużywane w działalności, którą podatnik zawiesił albo jej zaprzestał.

Wznowienie amortyzacji środka trwałego w działalności małżonka podatnika

Wiele małżeństw prowadzi odrębne działalności gospodarcze, w których używają środków trwałych w postaci pojazdów samochodowych i innych składników majątku.

Bywają sytuacje, kiedy z różnych względów jeden małżonek (we wspólności majątkowej) chce przekazać środek trwały należący do wspólności majątkowej ze swojej działalności do działalności drugiego małżonka.

Jeżeli małżonek decyduje się na przekazanie środka trwałego do działalności współmałżonka, wówczas w miesiącu przekazania zaprzestaje dokonywania odpisów amortyzacyjnych.

Drugi małżonek po otrzymaniu środka trwałego ma możliwość – od następnego miesiąca – wznowić dalszą amortyzację, czyli kontynuuje dokonywanie odpisów amortyzacyjnych, a nie rozpoczyna od nowa. Wznowienie amortyzacji będzie stanowiło koszt uzyskania przychodu w działalności drugiego małżonka. Uwzględnia on także wartość początkową oraz odpisy amortyzacyjne dokonane w firmie swojego małżonka.

Jeżeli więc przekazywany środek trwały należy do wspólności majątkowej małżonków, to małżonek go przyjmujący na stan środków trwałych wznawia amortyzację pozostałej niezamortyzowanej części danego środka trwałego używanego i amortyzowanego w działalności małżonka przekazującego.

Należy przy tym pamiętać o art. 22g ustawy o PIT: jeżeli środek trwały stanowi współwłasność podatnika, to wartości początkowej nie ustala się w proporcji do udziału podatnika we własności tego środka trwałego, w sytuacji gdy stanowi on wspólność majątkową małżonków.

Przykład 1.

Małżonkowie są w związku od 10 lat, od początku we wspólności majątkowej. Od 8 lat prowadzą odrębne działalności gospodarcze. Mąż produkuje i montuje reklamy, żona sprzedaje artykuły biurowe. Mąż w swojej działalności użytkuje środek trwały w postaci skanera montażowego, który amortyzuje od 2 lat. Ostatnio przestał go używać i we wrześniu 2023 roku chce przekazać skaner do działalności małżonki.

W sytuacji istnienia wspólności majątkowej i nabycia w czasie jej trwania składników majątku przez obojga małżonków, elementy te należą do ich majątku wspólnego. Mąż zatem może swobodnie przekazać do działalności żony skaner montażowy, natomiast nie dochodzi tutaj do żadnej transakcji. Skaner po przekazaniu do działalności małżonki pozostanie w majątku wspólnym. Małżonka w swojej działalności wznawia amortyzację skanera od pozostałej wartości początkowej, jeszcze niezamortyzowanej w działalności męża. Zatem uwzględnia już dokonane odpisy amortyzacyjne w działalności męża.

Co się natomiast dzieje, gdy małżonkowie mają rozdzielność majątkową?

W tym wypadku małżonek przekazujący środek trwały musi określić rodzaj tego przekazania. Może to być sprzedaż, a może być i darowizna. Jeżeli ma miejsce darowizna, to może znaleźć zastosowanie pewien wyjątek.

W art. 23 ust. 9 ustawy o PIT prawodawca wskazał, że podatnik obdarowany może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od nabytych środków trwałych na podstawie darowizny, jeżeli darczyńca już wcześniej realizował odpisy amortyzacyjne od tych składników.

W takiej sytuacji po przekazaniu darowizny na rzecz działalności drugiego małżonka (małżonka obdarowanego) dokonuje on wznowienia amortyzacji.

Przykład 2.

Małżonkowie są w związku od 15 lat i posiadają rozdzielność majątkową. Od 18 lat prowadzą odrębne działalności gospodarcze. Żona sprzedaje odzież, mąż prowadzi działalność programistyczną. Mąż użytkuje w swojej działalności dwa samochody osobowe. Jeden jest środkiem trwałym, drugi użytkowany jest na podstawie umowy leasingu (obcy środek trwały). Mąż chce przekazać samochód osobowy do działalności małżonki.

Z uwagi na istnienie rozdzielności majątkowej przekazanie środka trwałego z jednej działalności do drugiej musi nastąpić na podstawie konkretnego tytułu. Nabyte składniki majątku obu małżonków stanowią ich odrębną własność. Formą przekazania może być sprzedaż, darowizna, zamiana lub jeszcze inny sposób przekazania. Małżonka w swojej działalności wznawia amortyzację, tym niemniej:

1. w przypadku nabycia na podstawie faktury wznawia amortyzację samochodu od wartości początkowej wynikającej z faktury;
2. w sytuacji nabycia na podstawie darowizny wznawia dokonywanie odpisów amortyzacyjnych z uwzględnieniem odpisów dokonanych przez męża w jego działalności.

Wznowienie amortyzacji środka trwałego po odwieszeniu działalności

Przedsiębiorcy, którzy zawieszają działalność gospodarczą, nie mogą w trakcie zawieszenia dokonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych występujących w danej firmie.

Nawiązując do art. 22c pkt 5 ustawy o PIT, amortyzacji nie podlegają składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, w której były używane (na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności).

Podatnik przestaje realizować odpisy amortyzacyjne od tych środków trwałych od miesiąca następującego po miesiącu, w którym działalność zawieszono albo jej zaprzestano.

Warto wspomnieć, iż na czas zawieszenia działalności zasady dokonywania amortyzacji zostają zatrzymane. Zawieszenia działalności podatnik nie wlicza zatem w łączny okres amortyzacyjny danego środka trwałego, które de facto nie może trwać dłużej, aniżeli wynika to ze stawki amortyzacyjnej zawartej w Klasyfikacji Środków Trwałych.

Podatnik w tej sytuacji wznawia dokonywanie odpisów amortyzacyjnych od pierwszego miesiąca reaktywowania działalności gospodarczej.

Przerwy w amortyzacji w systemie wFirma.pl

Aby wprowadzić przerwy w amortyzacji – np. w wyniku zawieszenia firmy – w systemie wFirma.pl, należy przejść do zakładki EWIDENCJE » ŚRODKI TRWAŁE, następnie kliknąć na nazwę odpowiedniego środka trwałego i w oknie, które się pojawi, przejść do zakładki ZAWIESZENIE AMORTYZACJI, po czym wybrać opcję DODAJ ZAWIESZENIE AMORTYZACJI.

Na podstawie dodanego zawieszenia amortyzacji system automatycznie zaniecha amortyzacji na wskazany okres.