Sprzedaż samochodu i ponowny zakup tego samego pojazdu przez przedsiębiorcę nie wyklucza możliwości ujęcia składnika majątku w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. W jaki sposób amortyzować samochód, który został sprzedany i ponownie odkupiony? Czy możliwa jest ponowna amortyzacja sprzedanego pojazdu i zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej przewidzianej dla używanych składników majątku?
Czy sprzedany i ponownie nabyty samochód można wprowadzić do ewidencji środków trwałych?
Na mocy art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 22c, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia i środki transportu,
- inne przedmioty
– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, zwane środkami trwałymi.
Jeżeli zatem dany samochód spełnia powyższe warunki wskazane w ustawie, może zostać wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przedsiębiorcy. Nie ma także przeciwwskazań, aby do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wprowadzono samochód, który został przez przedsiębiorcę sprzedany, a następnie ponownie przez niego zakupiony. Jeżeli pojazd spełnia warunki wskazane w art. 22a ust. 1 ustawy o PIT, a więc:
- stanowi własność lub współwłasność podatnika,
- został nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
- jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- jego przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok,
- jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o PIT
to stanowi środek trwały w działalności gospodarczej podatnika.
Przykład 1.
Pani Milena jest przedsiębiorczynią, jako formę opodatkowania stosuje zasady ogólne i prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. W 2014 roku nabyła samochód, który został całkowicie zamortyzowany i sprzedany. W 2023 roku pani Milena odkupiła go i zamierza wykorzystywać auto do prowadzenia działalności gospodarczej. Czy dopuszczalne jest ponowne wprowadzenie tego samego pojazdu do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych?
Nie ma przeciwwskazań, aby samochód sprzedany przez panią Milenę i ponownie przez nią nabyty został uwzględniony w ewidencji środków trwałych i użytkowany w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.
Ponowna amortyzacja sprzedanego pojazdu
Samochód, który został sprzedany przez przedsiębiorcę, a następnie odkupiony, można ponownie wprowadzić do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 1 za wartość początkową środków trwałych uważa się w razie odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia, a jeżeli były używane przez podatnika przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i nie były wcześniej amortyzowane – cenę ich nabycia, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej. Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów są obowiązani do prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, zawierającej w szczególności kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania tych odpisów, w tym także gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji (wykazu), a następnie z niej wykreślony i ponownie wprowadzony (art. 22n ust. 2 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Oznacza to, że w przypadku samochodu, który został sprzedany, a następnie ponownie nabyty przez przedsiębiorcę, ceną nabycia jest kwota należna zbywcy, stanowiąca sumę cen zapłaconych za pierwszym i drugim nabyciem, natomiast suma odpisów amortyzacyjnych uwzględnia odpisy amortyzacyjne dokonane przez przedsiębiorcę jeszcze przed sprzedażą samochodu i ponownym jego nabyciem.
Indywidualna stawka amortyzacji dla samochodu używanego
Podstawowe stawki amortyzacyjne są określone w wykazie stawek amortyzacyjnych stanowiącym załącznik do ustawy o podatku dochodowym. Samochodom przyporządkowano podstawową stawkę amortyzacyjną 20%. Warto jednak wiedzieć, że samochody używane i ulepszone mogą być amortyzowane przy zastosowaniu indywidualnej stawki amortyzacyjnej, o ile spełnione zostały warunki określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Indywidualna stawka amortyzacyjna jest korzystna dla przedsiębiorców stosujących jako formę opodatkowania zasady ogólne lub podatek liniowy i osiągających dochód, ponieważ odpisy amortyzacyjne są wyższe niż przy zastosowaniu podstawowej stawki amortyzacyjnej, przez co wydatek na zakup środka trwałego jest szybciej rozliczany jako koszt uzyskania przychodów.
Stosownie do art. 22j ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnicy co do zasady mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż: dla środków transportu, w tym samochodów osobowych – 30 miesięcy. Na mocy natomiast art. 22j ust. 2 pkt 1 tej ustawy środki trwałe uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez okres 6 miesięcy.
Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione dla samochodu, który ma być przeznaczony na cele działalności gospodarczej i wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podatnika, to możliwa jest wówczas amortyzacja pojazdu przy zastosowaniu stawki indywidualnej. Z uwagi na to, że minimalny okres amortyzacji dla środków transportu, w tym samochodów osobowych, nie może być krótszy niż 30 miesięcy (2,5 roku), maksymalna indywidualna stawka amortyzacyjna dla samochodów używanych wynosi 40%.
Zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej w przypadku sprzedaży i ponownego zakupu samochodu
Podatnikom przysługuje prawo ustalenia indywidualnych stawek amortyzacyjnych w szczególności w odniesieniu do używanych samochodów po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być wówczas krótszy niż 30 miesięcy. Samochód stanowiący środek trwały uznaje się za używany, jeżeli podatnik udowodni, że przed jego nabyciem pojazd był wykorzystywany przez co najmniej 6 miesięcy, przy czym bez znaczenia jest jego stopień zużycia oraz czy uprzednio był eksploatowany do celów działalności gospodarczej, czy na cele prywatne. Trzeba jednak mieć na uwadze, że to na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia, że przed nabyciem przez niego samochodu był on używany przez co najmniej pół roku.
W kontekście dopuszczalności zastosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej dla samochodu sprzedanego i ponownie nabytego przez przedsiębiorcę zwróćmy uwagę, że indywidualne stawki przewidziane są dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. Jeżeli zatem podatnik wykorzystywał pojazd w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a samochód ten widniał już w ewidencji jego środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, to w przypadku sprzedaży i ponownego odkupienia tego pojazdu niedopuszczalna jest jego indywidualna amortyzacja. Prawo ustalenia indywidualnej stawki amortyzacyjnej dotyczy bowiem wyłącznie środków trwałych po raz pierwszy wprowadzanych do ewidencji środków trwałych, a przy sprzedaży i ponownym nabyciu samochodu przez przedsiębiorcę warunek ten nie jest spełniony.
Przykład 2.
Pani Bożena prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, w której wykorzystywała samochód osobowy. Samochód został sprzedany, a następnie po 2 latach ponownie nabyty. Przedsiębiorczyni nabyła pojazd w celu eksploatowania go w działalności gospodarczej, w związku z czym planuje ponownie wprowadzić go do ewidencji środków trwałych. Czy możliwa jest ponowna amortyzacja sprzedanego pojazdu i zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej przewidzianej dla używanych składników majątku?
Niedopuszczalna jest amortyzacja samochodu według indywidualnej stawki jako używanego środka trwałego. Indywidualna stawka amortyzacyjna może być zastosowana wyłącznie w stosunku do środków trwałych po raz pierwszy wprowadzanych do ewidencji środków trwałych danego podatnika. Nabyty przez panią Bożenę samochód widniał już wcześniej w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przedsiębiorczyni i jest wprowadzany do ewidencji po raz kolejny, a więc warunek ten nie jest spełniony.
