Nie każdy wie, że zakaz prowadzenia działalności może zostać orzeczony nie tylko przez sąd karny w przypadku przestępstw gospodarczych, lecz także przez sąd upadłościowy. Funkcją zakazu jest zdaniem Trybunału Konstytucyjnego przeciwdziałanie lekceważeniu prawnych rygorów prowadzenia działalności gospodarczej. Co jeszcze warto wiedzieć o tym nietypowym środku prawnym? Przeczytasz w niniejszym artykule!
Podstawy orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej
Sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia.
- będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości albo
- faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, albo
- po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, w tym danych w postaci elektronicznej, do których wydania lub wskazania była obowiązana z mocy ustawy, albo
- jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo
- jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.
Przykład 1.
Spółka X posiada zobowiązania publicznoprawne z tytułu podatku VAT w łącznej kwocie 1 459 044,70 zł, z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej kwocie 113 038,68 zł, wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 35 000 zł, a wobec kontrahentów w łącznej kwocie około 150 000 zł. Członek zarządu spółki X miał wiedzę o powyższym zadłużeniu, nie złożył on jednak wniosku o upadłość tej spółki. W tym samym czasie podejmował natomiast ryzykowne inwestycje na Tajwanie, które się nie powiodły. W takiej sytuacji wierzyciele, w tym Skarb Państwa, mogą przed sądem upadłościowym dowodzić, że członek zarządu nie zgłosił wniosku o upadłość, działał w sposób zawiniony, co wpłynęło na zwiększenie pokrzywdzenia wierzycieli. W takiej jak powyższa sytuacji mógłby zapaść wyrok zasądzający zakaz prowadzenia działalności wobec członka zarządu.
Bez względu na winę danej osoby sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej osoby, wobec której:
- już co najmniej raz ogłoszono upadłość, z umorzeniem jej długów po zakończeniu postępowania upadłościowego;
- ogłoszono upadłość nie dawniej niż pięć lat przed ponownym ogłoszeniem upadłości.
Celowe działanie lub rażące niedbalstwo
Niezależnie od tego, czy dłużnik złoży na czas wniosek o upadłość, czy też nie, sąd może orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej wobec dłużnika będącego osobą fizyczną również w sytuacji, gdy jego niewypłacalność jest następstwem jego celowego działania lub rażącego niedbalstwa
Zakaz prowadzenia działalności - procedura orzeczenia
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej orzeka sąd upadłościowy. Jeżeli postępowania upadłościowego nie wszczęto albo oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe, w sprawie zakazu orzeka sąd właściwy do rozpoznania sprawy o ogłoszenie upadłości.
Postępowanie w sprawie zakazu wszczyna się wyłącznie na wniosek:
- wierzyciela,
- tymczasowego nadzorcy sądowego,
- zarządcy przymusowego,
- syndyka,
- prokuratora,
- Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
- Komisji Nadzoru Finansowego.
Sąd wydaje postanowienie po przeprowadzeniu rozprawy. Od postanowienia sądu drugiej instancji przysługuje skarga kasacyjna. Odpis prawomocnego postanowienia sąd przesyła do Krajowego Rejestru Sądowego. Ponadto postanowienie o orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej obwieszcza się.
Kiedy nie można orzec zakazu prowadzenia działalności gospodarczej?
Nie orzeka się zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli postępowanie w tej sprawie nie zostało wszczęte w terminie roku od dnia umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, a gdy wniosek o ogłoszenie upadłości nie był złożony, w terminie trzech lat od dnia ustania stanu niewypłacalności albo wygaśnięcia obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez daną osobę.
