Polska ustawa VAT przewiduje zasady zwrotu podatku od towarów i usług. Należy jednak podkreślić, że chodzi tutaj o polski podatek VAT. Inaczej natomiast wygląda sytuacja, gdy polski podatnik chce odzyskać podatek VAT zapłacony od towarów i usług zakupionych w innym kraju UE. Przeanalizujmy, jakie czynności należy wykonać, aby otrzymać zwrot podatku naliczonego w innym kraju.
Podatek od wartości dodanej
W życiu codziennym dość powszechnie posługujemy się określeniem podatku od towarów i usług, który w skrócie określamy jako VAT. Trzeba jednak zauważyć, że w zakresie prawa podatkowego funkcjonuje także pojęcie podatku od wartości dodanej.
Zgodnie z art. 2 pkt 11 ustawy VAT przez podatek od wartości dodanej rozumie się podatek od wartości dodanej nakładany na terytorium państwa członkowskiego, z wyjątkiem podatku od towarów i usług nakładanego tą ustawą. W konsekwencji, ilekroć mówimy o podatku od towarów i usług mamy na myśli polski VAT, natomiast mówiąc o podatku od wartości dodanej, myślimy o podatku VAT innego kraju UE.
Zwrot zagranicznego podatku
Powstaje pytanie, dlaczego powyższe rozróżnienie jest takie ważne? W odpowiedzi należy wskazać, że polski podatnik może od podatku należnego odliczyć wyłącznie polski VAT. Natomiast w zakresie zasad rozliczania zagranicznego podatku VAT należy stosować przepisy kraju, w którym poniesiono wydatek, w którym wkalkulowany był tamtejszy podatek od wartości dodanej. Wyjaśnijmy to na przykładzie.
Przykład 1.
Polski czynny podatnik VAT sprzedał w Polsce towar za 10 000 zł netto. W konsekwencji ma on do odprowadzenia 2300 zł podatku należnego z tytułu krajowej dostawy towarów. W tym samym miesiącu będąc w podróży służbowej, zatankował paliwo w Czechach. Na otrzymanej ze stacji fakturze jest czeski podatek VAT, który wynosi równowartość 300 zł. W deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy podatnik wykazuje jedynie polski podatek należny. Nie można od niego odliczyć zagranicznego podatku naliczonego.
Zagraniczny podatek VAT zapłacony w innym kraju UE można jednak odzyskać, korzystając ze specjalnej procedury. Chodzi mianowicie o art. 89 ust. 1h-1j ustawy VAT. W świetle tych przepisów podatnik ubiegający się o zwrot zagranicznego podatku VAT zapłaconego w innym kraju członkowskim, ma obowiązek złożyć wniosek (VAT-REF) za pomocą środków komunikacji elektronicznej o dokonanie takiego zwrotu za pośrednictwem właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego do właściwego państwa członkowskiego.
Co istotne, warunkiem jest, aby podatnik miał status podatnika czynnego (nie może korzystać ze zwolnień podatkowych), a zakupione towary oraz usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych w Polsce. Chodzi tu zatem o takie podmioty, które również mają prawo do otrzymywania krajowego zwrotu podatku.
Dodatkowo prawo do zwrotu zagranicznego podatku przysługuje polskiemu podatnikowi, który nie miał w kraju zwrotu siedziby działalności gospodarczej, ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, z których dokonywano transakcji gospodarczych. W takiej bowiem sytuacji polski podatnik powinien zarejestrować się dla celów podatku VAT w zagranicznym kraju stałego miejsca prowadzenia działalności. Odzyskanie podatku VAT jest w tym przypadku możliwe, jednakże dokonuje się to wyłącznie na mocy zagranicznych przepisów podatkowych.
Przykład 2.
Polski podatnik posiada siedzibę działalności gospodarczej w Polsce. Oprócz tego ma stałe miejsce prowadzenia działalności w Niemczech. Podatnik ponosił wydatki w Niemczech, w związku z którymi opłacił niemiecki VAT. W takich okolicznościach podatnik nie może złożyć wniosku VAT-REF. Niemiecki podatek VAT może on odzyskać, rejestrując się dla potrzeb niemieckiego podatku VAT.
W przypadku, gdy warunki te nie są spełnione, naczelnik urzędu skarbowego wydaje postanowienie, na które złoży zażalenie, o nieprzekazaniu do właściwego państwa członkowskiego wniosku o dokonanie zwrotu. Podatnik jest powiadamiany o wydaniu postanowienia również za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
Przykład 3.
Polski podatnik poniósł w 2019 r. wydatki w Niemczech, które podlegały opodatkowaniu w tym kraju. Jeżeli podatnik chce odzyskać podatek VAT zapłacony w Niemczech, musi złożyć VAT-REF do 30 września 2020 r.
Unijne zasady zwrotu podatku naliczonego w innym kraju
Trzeba również wspomnieć, że w zakresie zwrotu zagranicznego podatku należy kierować się nie tylko regułami określonymi prawem polskim, ale również sięgnąć do treści Dyrektywy Rady 2008/9/WE z dnia 12 lutego 2008 r., która określa szczegółowe zasady zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby w państwie członkowskim zwrotu, lecz mającym siedzibę w innym państwie członkowskim.
Z powyższej Dyrektywy warto przywołać dwie reguły. Po pierwsze, jak stanowi art. 10, jeżeli podstawa opodatkowania podana na fakturze wynosi 1.000 EUR lub więcej, lub równowartość tej kwoty w walucie krajowej, państwo członkowskie zwrotu może wymagać, aby wraz z wnioskiem o zwrot wnioskodawca przedłożył drogą elektroniczną kopię faktury. W przypadku, gdy faktura dotyczy paliwa, próg wynosi 250 EUR lub równowartość tej kwoty w walucie krajowej. Jak zatem widać, polski podatnik może być zobowiązany do przedłożenia elektronicznej kopii faktur.
Co więcej, jak wskazuje art. 16 i 17 Dyrektywy okres zwrotu nie może być dłuższy niż rok kalendarzowy ani krótszy niż trzy miesiące kalendarzowe. Wnioski o zwrot mogą jednak odnosić się do okresu krótszego niż trzy miesiące, kiedy okres ten dotyczy pozostałej części roku kalendarzowego.
Jeżeli wniosek o zwrot odnosi się do okresu zwrotu krótszego niż rok kalendarzowy, ale nie krótszego niż trzy miesiące, postulowana kwota zwrotu VAT nie może być mniejsza niż 400 EUR lub jej równowartość w walucie krajowej. Jeżeli wniosek o zwrot odnosi się do okresu zwrotu wynoszącego rok kalendarzowy lub pozostałą część roku kalendarzowego, kwota VAT nie może być mniejsza niż 50 EUR, lub jej równowartość w walucie krajowej.
Ograniczenia w zakresie zwrotu podatku naliczonego w innym kraju
Analizując przepisy polskiej ustawy VAT, możemy zauważyć, że istnieją pewne ograniczenia co do możliwości odliczania podatku VAT. Jak podaje art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.
Podkreślić należy w tym miejscu, że powyższe zastrzeżenie odnosi się wyłącznie do polskiego podatku naliczonego. Nie jest wykluczone, że polski podatnik, który nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne w innym kraju, będzie miał możliwość odzyskania podatku naliczonego zawartego w cenie tych usług. Kwestia ta jest regulowana przez przepisy kraju, w którym podatnik ponosi wydatek. Jeżeli wewnętrzne przepisy danego kraju pozwalają na odliczenie podatku naliczonego od wydatków noclegowych lub gastronomicznych, to polski podatnik na zasadzie zwrotu podatku może odzyskać zagranicznych VAT. Polskie przepisy ograniczające możliwość odliczenia nie znajdą w tym przypadku zastosowania.
Przykład 4.
Polski podatnik w czasie pobytu we Francji nabył usługi noclegowe opodatkowane we Francji. Podatnik złożył w Polsce wniosek VAT-REF o zwrot francuskiego podatku zapłaconego w tym kraju. Jeżeli francuskie przepisy podatkowe pozwalają na odliczanie podatku naliczonego od usług noclegowych, to podatnik otrzyma zwrot. Art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT nie będzie w tym przypadku stosowany.
Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, że zasady zwrotu podatku naliczonego w innym kraju są określone zarówno w polskiej ustawie VAT, jak i w dyrektywie unijnej. Rozpatrując możliwość otrzymania zwrotu, należy brać także pod uwagę regulacje wewnętrzne państwa, w którym podatnik ubiega się o otrzymanie zwrotu.
