Przedsiębiorcy działający w zakresie branży budowlanej, powszechnie korzystają z usług podwykonawców. W przypadku, gdy usługi dotyczą budowy prowadzonej na terenie Polski, kwestia rozliczenia podatku VAT jest jasna. Wątpliwości pojawiają się w sytuacji, gdy przedsiębiorca prowadzi budowę poza granicami kraju. Sposób, w jaki należy rozliczyć usługi podwykonawcy świadczone za granicą na gruncie podatku VAT, wyjaśniamy w poniższym artykule.
Jak ustalić miejsce świadczenia usługi?
Pierwszą czynnością, którą należy podjąć w celu prawidłowego rozliczenia, jest ustalenie miejsca świadczenia. W tym zakresie trzeba sięgnąć do treści art. 28e ustawy VAT, który podaje, że miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
W świetle powyższego przepisy usługa budowlana wykonywana za granicą, nie jest opodatkowana w Polsce, lecz w kraju miejsca położenia nieruchomości. W przypadku, gdy usługa jest świadczona na rzecz zagranicznego przedsiębiorcy, to on, na zasadzie odwrotnego obciążenia, przejmuje obowiązek rozliczenia podatku należnego od takiej transakcji.
Przykład 1.
Polska firma budowlana świadczy usługę budowy centrum handlowego w Berlinie. W takiej sytuacji usługa ta jest opodatkowana w Niemczech. Z uwagi na fakt, iż usługa jest świadczona na rzecz podatnika z Niemiec, to on jako usługobiorca bierze na siebie obowiązek rozliczenia podatku należnego.
W powyższym przypadku polski przedsiębiorca nie ma obowiązku rejestrowania się w Niemczech dla celów tamtejszego podatku VAT, ponieważ obowiązek podatkowy przejmuje usługobiorca. Polski podatnik będzie natomiast zobowiązany do rozliczenia i rejestracji dla celów zagranicznego podatku VAT w sytuacji, w której obowiązek rozliczenia podatku nie będzie mógł być przerzucony na nabywcę w ramach odwrotnego obciążenia.
Przykład 2.
Polska firma budowlana świadczy usługę budowy domu dla klienta z Czech. W takim przypadku usługa jest opodatkowana w kraju położenia nieruchomości, a więc w Czechach. Klient z Czech nie jest jednak podatnikiem podatku VAT co powoduje, że nie przejmie on na siebie obowiązku rozliczenia podatku należnego od takiej usługi. W rezultacie polska firma ma obowiązek zarejestrowania się do celów czeskiego podatku VAT oraz rozliczenia podatku od tej usługi wg. tamtejszych przepisów podatkowych.
Usługi podwykonawcy świadczone za granicą
Kolejnym przypadkiem obligującym do rejestracji dla celów zagranicznego podatku VAT, jest wykorzystywanie usług podwykonawców.
Analizując całą sytuację należy wskazać, że w przypadku usług świadczonych przez polskich podwykonawców również znajdzie zastosowanie art. 28e ustawy VAT. Oznacza to, że usługi podwykonawców są opodatkowane w kraju położenia nieruchomości. W takim przypadku obowiązek podatkowy spoczywa na nabywcy usługi, którym w tym przypadku jest polski zleceniodawca. Polski zleceniodawca nie może przenieść tego obowiązku na głównego inwestora, ponieważ nie jest on nabywcą usługi. W rezultacie polski zleceniodawca, będzie zobowiązany do zarejestrowania się za granicą dla celów podatku VAT kraju miejsca położenia nieruchomości.
Potwierdza to również interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 marca 2018 roku, nr 0111-KDIB3-3.4012.3.2018.2.MAZ:
„Zlecona Wnioskodawcy usługa budowlana związana jest ściśle z budową lokali w centrum handlowym w Estonii, a zatem realizowana jest poza terytorium kraju. Tym samym miejscem świadczenia usługi, zgodnie z art. 28e ustawy o VAT, jest terytorium Estonii, na którym nieruchomość ta się znajduje. Wobec powyższego, skoro usługa związana jest z nieruchomością położoną na terytorium Estonii, zatem nie będzie w Polsce podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Ponadto jak już wskazano, świadczona przez Wnioskodawcę usługa budowlana będzie podlegała opodatkowaniu w Estonii. Zatem w tej sytuacji kwestie odnośnie tego jak powinien być rozliczony podatek od wykonanej przez Wnioskodawcę usługi i który z podatników powinien go rozliczyć, nie regulują przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, lecz obowiązujące w Estonii przepisy ustawy o podatku od wartości dodanej i powinny być określone zgodnie z przepisami tam obowiązującymi”.
W przypadku, gdy polski podwykonawca świadczy usługi budowlane na rzecz polskiego podatnika, który jest zarejestrowany w innym kraju, ma on obowiązek wystawić fakturę VAT z tytułu wykonania takiej usługi. Faktura ta będzie zawierała jedynie kwotę netto usługi oraz nie będzie zawierała kwoty podatku. W miejscu stawki podatku, należy umieścić skrót NP („Nie Podlega”). Dodatkowo faktura musi zawierać adnotację „odwrotne obciążenie”.
Przykład 3.
Polska firma budowlana buduje osiedle mieszkaniowe w Szwecji. Zleciła wykonanie części prac podwykonawcy z Polski. W takim przypadku usługi podwykonawcy świadczone za granicą są opodatkowane w kraju położenia nieruchomości tj. w Szwecji. Nabywcą usługi jest polska firma co oznacza, że musi on zarejestrować się dla celów szwedzkiego podatku VAT. Polski podwykonawca wystawi dla polskiego zleceniodawcy zarejestrowanego w Szwecji, fakturę bez stawki oraz bez kwoty podatku z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Polski zleceniodawca rozliczy podatek VAT od tej faktury, zgodnie z szwedzkimi przepisami podatkowymi.
Należy podkreślić, że powyższa sytuacja będzie miała miejsce zarówno w przypadku, gdy podwykonawca będzie czynnym jak i zwolnionym podatnikiem VAT. W przypadku świadczenia usług poza granicami kraju, kwestia korzystania ze zwolnienia od VAT jest bez znaczenia.
Podwykonawca zarejestrowany za granicą
Wskazać należy, że istnieje również drugie rozwiązanie powyższej transakcji. Nie jest wykluczone, aby to podwykonawca, a nie zleceniodawca, zarejestrował się za granicą w państwie położenia nieruchomości.
W takim przypadku podwykonawca wystawia fakturę zgodnie z przepisami podatkowymi kraju, w którym się zarejestrował oraz rozlicza podatek VAT na zasadach przewidzianych przez tamtejsze prawo podatkowe. Natomiast polski zleceniodawca nie ma już obowiązku rejestrowania się dla celów podatku VAT w kraju miejsca położenia nieruchomości. Otrzyma on wprawdzie zagraniczną fakturę z tytułu świadczenia usługi przez podwykonawcę, jednak nie będzie mógł odliczyć z niej podatku VAT zgodnie z polskimi przepisami.
Podatek VAT z tej faktury można odzyskać jedynie poprzez procedurę zwrotu zagranicznego podatku VAT. W tym celu polski zleceniodawca składa formularz VAT-REF do zagranicznego urzędu skarbowego za pośrednictwem polskiego urzędu skarbowego.
Przykład 4.
Polska firma budowlana buduje osiedle mieszkaniowe we Francji. Zleciła wykonanie części prac podwykonawcy z Polski. W takim przypadku usługa świadczona przez podwykonawcę, jest opodatkowana w kraju położenia nieruchomości tj. we Francji. Podwykonawca z Polski zarejestrował się we Francji dla celów tamtejszego podatku VAT. Podwykonawca opodatkuje usługę zgodnie z francuską stawką podatku VAT oraz wystawi dla polskiego zleceniodawcy francuską fakturę. Polski zleceniodawca będzie mógł odzyskać VAT z tej faktury poprzez złożenie wniosku VAT-REF. Wniosek ten składa się do francuskiego organu podatkowego za pośrednictwem polskiego urzędu skarbowego.
